Kuzeyinde Karadeniz'e keskin bak??lar atan Canik da?lar?, güneyinde orta Anadolu’nun verimli ovalar?na göz k?rpan nehirler, çaylar...
Ye?il?rmak'?n ak???n? sakince seyreden Amasya, tarihin ve co?rafyan?n bütün ihti?am? kendisi için ay?rm?? gibi gururla parl?yor. Har?ena da??n?n h?rç?n bak??lar?, 300 metreye yak?n yükseklikteki kaleden Beyaz?t camiine ak?yor. Caminin minarelerinden yükselen ça?r?ysa, gökkubbeye do?ru sivrilerek yank?lan?yor. Cemaat ibadete haz?rlanmak için harekete geçiyor. Kar??s?nda, Pontus krallar?n?n kayalara oyulmu? mezarlar?, ölümün derin sessizli?inde öylece duruyor. Ölümsüz a??klar, Ferhat ve ?irin yanyana sonsuzlu?a kök salm??lar. Aralar?na s?zan kötülük sembolü ‘dikene’ inat dilden dile ya??yorlar. Ferhat’?n hayk?r??lar?, ?irin’in göz ya?lar?na kar??arak, Ye?il?rmak'?n dingin sular?nda kayboluyor.
Ölmeseler belki bugün adlar?n? bilmeyecektik. Tuhaf, fakat ölümün böyle bir vurgusu var. Al?p giderken izlerini b?rakmalar?na göz yumuyor. Atatürk’ün, milli mücadele me?alesinin yak?ld??? önemli duraklardan biri olman?n yan? s?ra, Osmanl?’ya padi?ahl?k etmi? ?ehzadelerin ç?rakl?k merkezi olmak gibi bir özelli?e de sahip. Amasya’da sancakbeyi olarak görev yapan 12 ?ehzadenin 6's? padi?ah olarak tahta ç?km??. Çelebi Mehmed, babas? Y?ld?r?m Beyazid'in 1402 Ankara Sava??'n? kaybetmesi sonras?, ülkeyi Amasya'da birle?tirerek karga?ay? önlemi? ve padi?ahl???n? ilan etmi?. Eskinin en büyük co?rafyac?lar?ndan Strabon’un da memleketi...
Kentin kurucu koruyucu tanr?s?, M.Ö. 2. yüzy?la tarihlenen Roma sikkesine göre Hermes'tir. Amasseia ad? M.Ö. 2. yüzy?lda Pontus döneminde kullan?l?rken, co?rafyac? Strabon bu ismi teyit eder. Zamanla Amasya haline gelir. “Ana tanr?ça ma’n?n kenti” anlam?nda, Pers kökenli tanr?y? i?aret eder.
Hanlar?, hamamlar?, medreseleri, camileri, kalesi, Kaya mezarlar?, müzeleri, a?klar? ve inci gibi dizilmi?, Ye?il?rmak nehrine e?lik eden cumbal? evleri, misket elmas?yla Amasya tarihe tan?kl?k etmeye devam ederken, size de ça?r?da bulunuyor. “Gelin ve ruhunuzun zenginli?ine renk kat?n!”
Arkeolojik ara?t?rmalara göre tarihi 8 bin y?l öncesine kadar uzanan Amasya, Ye?il?rmak ve bile?enlerinin olu?turdu?u vadide kurulmu?tur. Eski ve yeni ?ehir olarak ayr?l?r. Eski ?ehir civar?nda nereye baksan?z tarihi bir yap?ya rastlaman?z olas?. Nehir boyunca yap?lacak bir yürüyü? rotan?z? belirlemenize olanak sa?layacakt?r.
Kral Kaya Mezarlar?...
?.Ö. 302’den ?.Ö. 26’ya kadar Amasya’y? ba?kent olarak kullanan Pontus krallar?na ait olan mezarlar, Har?ena Kalesi eteklerinde dikine uzanan kayalara oyularak yap?lm??t?r.
20’ye yak?n oldu?u saptanan mezarlar?n tamam? günümüze ula?amam??t?r. Nehir taraf?ndan görünü?leri etkileyici, gücünüz varsa mutlaka t?rman?n, buradan Ye?il?rmak ve iki taraf?nda bulunan geleneksel Osmanl? evleri görülmeye de?er. Ah?ap, kerpiç, ta? kombinasyonu cumbal? bu yap?lar ?ehrin kimli?ine ciddi katk?da bulunuyor.
Arkeoloji müzesi
1980 y?l?nda ?imdiki modern binas?na ta??nan müzede, Geç Neolitik Erken Kalkolitik Ça?’dan itibaren Tunç Ça??, Hitit, Urartu, Frig, ?skit, Pers, Helenistik, Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanl? dönemlerine ait 13 ayr? medeniyetin eserlerini bir arada görmek mümkündür. Ayr? bir bölümde sergilenen mumyalar ilginizi çekebilir.
Har?ena kalesi ( Amasya Kalesi)
Ye?il?rmak'tan yakla??k 300 metre yükse?e konumland?r?lm?? kale, denilene göre yapt?ran komutan?n ad?yla an?l?yor. Harsana, zamanla Har?ena oluyor. Birçok mücadeleye tan?kl?k eden kale, farkl? güçler aras?nda el de?i?tirmi?tir.
Sabuncuo?lu ?erefeddin T?p ve Cerrahi Tarihi Müzesi ( Bimarhane)
14. yüzy?lda in?a edilen yap?, Selçuklu mimarisinin izlerini etkileyici an?tsal giri?i ile teyit eder. Geometrik sütunlu kap? gerçekten etkileyici. Sabuncuo?lu ?erafettin ise Fatih döneminin en önemli t?p insanlar?ndan birisidir. Müzede, birçok cerrahi ve t?bb? malzeme sergileniyor.
Beyaz?t Külliyesi
II. Bayezid Külliyesi 15. yüzy?lda, Amasya valisi ?ehzade Ahmet taraf?ndan babas? Sultan II. Bayezid ad?na yapt?r?lm??t?r. Cami, medrese, imaret ve ?ad?rvandan olu?an bir külliye olarak yapt?r?lan yap?n?n restorasyonu yak?n bir zamanda tamamland?.
Amasya’da görebilece?iniz onlarca farkl? yap? bulunuyor. Çilehane Camii, saat kulesi, köprüleri, ?ehzadeler müzesi, Büyük A?a Medresesi, Tortumtay türbesi, Ferhat su kanal?, Gök Medrese, K?zlar Saray?, Hazeranlar Kona??... ?eklinde uzay?p giden bir liste.
Güzel ülkemizin incilerinden Amasya’y? arkan?zda b?rak?rken, zihninizin bir kö?esine ‘tekrar gelmeliyim ‘ ?eklinde bir not dü?ece?inizden eminim...