Bal?kesir’in Ayval?k ilçesine ba?l? Cunda (Ali Bey) Adas? son y?llar?n gözde tatil bölgelerinden biri. Toplamda 22 adan?n bulundu?u Ayval?k aç?klar?ndaki Cunda yerle?ime aç?k tek ada durumunda. Türkiye’nin dördüncü büyük adas? ayn? zamanda. Ada’n?n ad?n?n Cunda de?il Yunda oldu?unu ifade eden bir yaz? okumu?tum.
Deniyor ki; eskiden ba??bo? at, e?ek gibi hayvanlar dola??rm?? burada. Bu yüzden eski Türkçe'de at anlam?na gelen YUND sözcü?ünden türetilen YUNDA ismiyle an?l?rm??.
Türkçe'ye çevirisi s?ras?nda C ile Y harfleri kar??t?r?l?nca Cunda oluvermi? adan?n ismi. ?kinci isim olan Ali Bey ise kurtulu? sava?? s?ras?nda Ayval?k’ta bulunan Ali Bey’den geliyor. Yarbay rütbesiyle 127. Alay komutan? oldu?u s?rada Yunanlar ?zmir’den sonra Ayval?k’a asker ç?karmaya ba?lad???nda tarih 28 May?s 1919’dur.
?stanbul hükümetinin "B?rak?n ç?ks?nlar’’ emrine uymayan bu vatansever kahraman?m?z, bir asker olarak ilk kur?unu atar ve bir anlamda ulusal kurtulu? sava??n? ba?latm?? olur.
Atatürk’ün önerisiyle Çetinkaya soyad?n? al?r. (Vatan savunmas? s?ras?nda gösterdi?i üstün mücadele nedeniyle)
Ali Bey ismi Yunda'dan dönü?en Cunda ile ortak kullan?l?r hale gelmi? böylece. Tabii bugün hat?r? say?l?r bir tatil bölgesi olan Cunda, tarihi, kültürel, dini ve demografik aç?dan bak?ld???nda ilginç bir ?ekilde dikkat çekiyor. Çok eskilerden kalan kiliseler, manast?rlar, ta? dö?eli dar sokaklar?, Rumlar'dan kalan cumbal? ta? evleri, de?irmenleri ile bir gününüzü ay?rabilece?iniz güzellikte, ruhu olan bir yer.
Bayram zaman? h?nca h?nç dolu olabilen Cunda’ya, Ayval?k’tan Türkiye’nin ilk Bo?az köprüsünden (Denizcilerin Dalyan Bo?az’? dedi?i) geçerek ula?abilmek mümkün. Köprü 1964 y?l?nda hizmete ba?lam??, ?stanbul 15 Temmuz ?ehitler köprüsü 1973 y?l?nda aç?ld???na göre, Ayval?k’taki 9 y?l daha k?demli oluyor.
Cunda merkezi biraz mütevaz? görüntüsüne ra?men çok da ziyaretçi çekiyor. Sahil boyunca yürüdü?ünüzde me?hur lokma tatl?s?n? tadabilir, bal?k restoranlar?nda yine ?öhretli olan papalina bal???n? deneyimleme imkan?na sahip olabilirsiniz. Girit mutfa??ndaki baz? lezzetli yemekleri bulabilece?iniz mekanlar da var tabi. Ünlü 19. Yüzy?l binas? Ta? Kahve ilginizi çekebilecek mekanlardan biri. Sahilin sonuna do?ru heybetli Despot Evi yer al?yor. (Grigorios Agathonikeos'un Saray?)
Öncelikle “DESPOT“ kimdir ile ba?layal?m. Despot Rum Ortodoks din adamlar?na verilen bir rütbe. Yunanistan’?n devlet oldu?u dönemde halk?n sevinçten verdi?i ba???lardan toplad??? paralar? do?um yeri olan Cunda’ya getirmi?. 1821-1829 Mora yar?madas?nda ba?layan isyan sürecinin Yunanistan’?n ba??ms?zl??? ile sonuçland???n? biliyoruz. Bu paralar?n bir k?sm?yla 1862 y?l?nda bu binay? in?a ettirmi?. Gelirken yan?nda getirmi? oldu?u paralarla rahat bir ya?am sürerken servetinin bir k?sm?n? saklam??. Halk aras?nda Despot'un saklanan hazinesi dilden dile yay?l?nca h?rs?zlar hazineye konmak için planlar yapmaya ba?lam??. 1877 y?l?nda eve gelen h?rs?zlar Despot’u alt?nlar?n yerini söylemesi için s?k??t?rm??lar ama a?z? s?k? adamdan hiç bir ?ey ö?renememi?ler. Sonra Despot’u öldürmü? ve evde bulduklar? alt?n, gümü? ve de?erli e?yalar ile birlikte ortadan kaybolmu?lar. Despot ise bugün Rahmi Koç Müzesi olarak kullan?lan Taksiyarhis Kilisesi'nin bir kenar?na gömülmü?. Ev s?ras?yla Hükümet Binas?, ilkokul ve öksüzler yurdu olarak kullan?lm??. Ayr?ca birçok Ye?ilçam filmine ev sahipli?i yapt???n? biliyoruz.
Biraz ötedeki Hamidiye Camii ise küçük ama ?irin bir bina, 19. yüzy?lda buradaki müslüman nüfus için 2. Abdülhamit zaman?nda in?aa edilmi?, fakat giri?in üzerindeki Arapça kitabesinin tahrip edilmesine üzüldüm. Sahilde kuca??nda çocuklu bir kad?n heykeli göreceksiniz. 2015 y?l?nda Ayval?k Belediyesi taraf?ndan ekme?ini denizde arayan, gidip de geri dönemeyenlerin ve ailelerinin ac?s?n? payla?mak amac?yla buraya dikilmi?. Sahilin üst paralel Caddesi ço?unlukla hediyelik e?ya dükkanlar?, cafeteria, restaurant, zeytin ve zeytinya?? dükkanlar?na ev sahipli?i yap?yor. A??klar tepesine yürüyerek gitmek en do?rusu gibi. Ta? dö?eli sokaklardan hafif t?rmanarak 19. yüzy?lda yap?lm?? de?irmenleri, viraneye dönmü? 19. yüzy?l Panaya Kilisesi'ni, bugün Sevim- Necdet Kent kitapl??? olan Agios Yannis Kilisesi'ni görebilir, cafeterias?nda kahve e?li?inde Cunda, adalar manzaras?n?n keyfini ç?karabilirsiniz.
Müze kitapl?k Muhtar Kent’in anne babas?na ithaf edilmi? ve babas?n?n kütüphanesinden 1300 civar?nda kitab?n Muhtar Kent taraf?ndan ba???land???n? belirtelim. Cunda'y? hissetmenin en iyi yolu yürümek.
Bu arada de?irmenleri gezerken gördü?üm çöpler gerçekten bu güzel beldeye daha çok sahip ç?kmam?z gerekti?inin kan?t?. Merkez daha temiz derli toplu iken, d???na ç?kt?kça görsel kirlilik art?yor. Yüzmek isteyenler için, güzel koylar? da bulunan Cunda keyifli bir yer. Birçok özelli?i ile ziyaretçilerini mutlu etmeyi ba?ar?yor...