Efes Antik Kenti, A?k Evi ve Kütüphane..

Sevgili SONKALE okurlar?, öncelikle Ramazan Bayram?'n?z? kutluyorum. Bu vesile ile yollarda olan herkese dikkatli olmalar?n? ve tatil için gittikleri yerlerde iyi vakit geçirmelerini dilerim. 
Geçen yaz?mda Artemis Tap?na??’ndan söz etmi?tim. Bu kez de yine ayn? bölgede bulunan dünyaca ünlü Efes Antik Kenti'nden bahsetmek istiyorum. S?cak yaz aylar?n?n henüz ba??ndayken, e?er bu civarda tatilinizi de?erlendiriyorsan?z Efes’i gezmek iyi bir seçenek olabilir. Ö?leden sonras? için plan yapman?z hava s?cakl??? aç?s?ndan daha uygun olacakt?r. Hem daha serin hem de k?smen daha sakindir. Yan?n?za ?apka ya da ?emsiye ve su alman?z?, rahat yürüyü?e uygun spor ayakkab? ile gezmenizi öneririm.
Önce birçok eski yerle?im yerinde oldu?u gibi buran?n da bir kurulu? efsanesi oldu?unu belirtelim. Kentin ismi Hitit kay?tlar?nda Apasas olarak geçer. Baz? kaynaklarda ismin güzel bir Amazon kraliçesi olan Ephesos'tan geldi?i belirtilir. Bugünkü ?zmir ilimiz civar?nda kurulan 12 ?on yerle?iminden biridir. Ayr?ca bölge, eski Anadolu halklar? olan Lelegler ve Karial?lar'?n yerle?imiyle ili?kilidir.
Kentin efsanevi kurucusu, Atina kral? Codrus’un o?lu Androklos’tur. Dönemin bir gelene?i olarak Yunanistan’da bulunan Apollon Tap?na??'ndaki kahine nereye yerle?meleri gerekti?i konusunda dan???l?r. (Apollon ayn? zamanda kehanet tanr?s?d?r). Kahinin cevab? ?öyle olur: ?ehri kuraca??n?z yer bir bal?k ve yaban domuzu taraf?ndan i?aret edilecektir. Buna göre Androklos ve adamlar? bugünkü Selçuk-Ayasuluk civar?nda kurduklar? kamp alan?nda denizden yakalad?klar? bal?klar? pi?irirken, bal?klardan biri her nas?lsa ?zgaradan f?rlayarak çal?l?klar?n ard?nda bulunan bir yaban domuzunu korkutmay? ba?ar?r, bunu gören Androklos ve adamlar? durur mu, derhal silahlar?n? alarak hayvan? kovalamaya ba?larlar. Ayasuluk Tepesi civar?nda k?st?rd?klar? domuzu avlamay? ba?ar?rlar. Kahinin sözlerini hat?rlayan Androklos ve adamlar? yeni ?ehirlerini burada kurman?n hay?rl? olaca?? kan?s?na var?rlar.
Efes’in tarihi arkeolojik kaz?lara göre M.Ö 6000 y?l?na kadar uzan?yor. Tarih boyunca dört farkl? kentin ayn? isimle ba?ka alanlarda kuruldu?u biliniyor. Bugünkü Selçuk Kalesi'nin bulundu?u Ayasuluk bölgesi önemli bir merkez durumunda. M.Ö 2. yüzy?lda Roma egemenli?ine giren Efes, en parlak dönemini bu devirde ya?am??t?r. Nüfüsun 250 bini buldu?u tahmin ediliyor. Bugün ziyaret edilen kal?nt?lar üçüncü Efes’e ait olup, Bülbül Da?? ile Panay?r Da?? aras?nda yer al?r. Liman ?ehri olarak, zengin bir kültür ve ticaret hayat?na sahipti.
Görülecekler listesine eklemeniz gereken birçok kal?nt? var. Her ne kadar çok az bir k?sm? yer üstüne ç?kar?lm?? olsa da görülmeye de?er. Meryem Ana taraf?ndan girdi?inizi varsayarsak, sa?daki kemerli yap? hamam. Hamamlar önemli yap?lar, özellikle ?ehrin giri?lerinde hastal?klar?n d??ardan gelenlerden bula?mas?n? engellemek için insanlar y?kanarak içeri girermi?. Böylece hem ruhsal hem de fiziksel olarak ar?nmay? te?vik ederlermi?. Çok büyük i?levsel komplekslerdir. 
Önünde eski mahkeme binas?; soldaki geni? alan devlet agoras? ve ortas?nda M?s?r tanr?s? ?sis'e adanm?? bir tap?nak (Din ticaret ili?kileri eskiden beri iç içedir ve muhtemelen M?s?r'la daha kuvvetli ili?kiler için yap?lm??), sa?da Odeon denilen konser salonu ve Meclis binas? bulunuyor. Buradan devam edildi?inde bir meydana gelinir. 
Nike kabartmal? bir mermer levha (Ünlü ayakkab? markas? amblemi buradan gelir) sonra güç dayan?kl?l?k sembolü Zeus o?lu Herkül’ün kabarmalar?n?n bulundu?u kap?.

Devam?nda solda zengin Efesliler'in evleri, Skolastik’a Hamam? (Dindar ve ba?naz bir kad?n Skolastika ve skolastik dü?ünce kavram? buradan gelir) ve Hadrian Tap?na??, üstte sol kenardan ba?layan efsanevi kurulu? kabartmalar? ve sonra Celsius Kütüphanesi. Bak?n buras? antik dünyan?n ?skenderiye ve Pergamon'dan sonraki en büyük üçüncü kütüphanesi. Kar??s?nda A?k Evi olarak bilinen iki katl? bir yap? var. Yani dönemin genelevi. (?spata muhtaçt?r bu anlamda) Denir ki, zengin bir ticaret kenti olan Efes’e gelen erkeklerin en çok ilgilendikleri yerlerin ba??nda gelirmi?. Buran?n yerini sormaya çekindikleri için kütüphaneyi sorarlarm??. Nas?l olsa gerisi kolay...Hatta gizli tünelle ula??ld??? bile söylenir.
Tiyatro taraf?ndan gelen mermer caddede buray? gösteren bir de reklam panosu vard?r. Yorumu ?öyledir:
“Kraliçeler kadar güzel bir kad?n?m, (Ba??ndaki taç) yürümeye devam et (Sol ayak izi ayn? zamanda re?it olma ölçütü ve solu i?aret eder), caddenin sonunda kav?a??n solunda (+ kav?ak noktas?) yaln?z, k?r?k ve s?cak kalbimle seni bekliyorum..."

Umumi tuvaletleri mutlaka görün, bat? tipi alafranga tuvaletin atas?d?r. O dönemde insanlar etrafa yapmas?n, çevre temiz tutulsun diye ücretsiz olarak kullan?l?rd?. 

Büyük tiyatro ve Pazar yeri di?er görülebilir yerler aras?ndad?r. Gücünüz ve sabr?n?z olursa bilgi panolar?na göz at?n derim.