Bir yanda depremlerle y?k?lan, yerle bir olan Hierapolis kentinden kalanlar; di?er yanda binlerce y?l içinde olu?an bembeyaz travertenler ve nihayet Pamukkale ovas?n?n e?siz güzelli?i… Birçok bak?mdan ilgi çekici, içerisinde farkl? dinamikleri bar?nd?ran, geçmi?in gölgeleriyle günümüze ???k tutan geni? bir alan… Tarihi kal?nt?lar?n da??n?k görüntüsüne ra?men oldukça etkili dönemler geçiren Hierapolis, depremlerden çok çekmi?tir. Gelin bu e?siz güzelli?i iki farkl? gözle inceleyelim.
Pamukkale ( Travertenler)
Bat? Anadolu’nun çe?itli alanlar?nda yeralt? termal sular?n?n varl???n? biliyoruz. Özellikle Ayd?n-Denizli hatt?nda önemli s?cak su kaynaklar? bulunmaktad?r. Hatta bu kaynaklardan elektrik enerjisi üreten jeotermal elektrik santralleri kurulmu?tur. "Bölge iklimine ve dolay?s?yla tar?m?na etkileri nelerdir?" sorusunun cevab?n? ara?t?rmalar verecektir. Özellikle incir üretimi ve kalitesi aç?s?ndan önemli olacakt?r veriler. Bu alanlar?n bir k?sm? Pamukkale ve Karahay?t civar?nda bulunuyor. Yap?lan ara?t?rmalar suyun yakla??k 400 metre derinlikten yüzeye ç?kt???n? gösteriyor. Farkl? s?cakl?kta ve içerikte 17 kaynak tespit edilmi?tir. Suyun s?cakl??? 35 ila 100 derece aras?nda de?i?iyor. Baz? kaynaklarda sülfür yo?unlu?u nedeniyle renk kahverengiye dönerken, a??r sülfür kokusu mevcut. Binlerce y?ll?k bir süreç içerisinde olu?an Pamukkale Travertenleri dünyan?n her yerinden turistleri kendine çekmeyi ba?ar?yor. Oksijen ile temas etti?inde s?cak suyun içinde bulunan kalsiyum karbonat reaksiyona girerek çökeliyor. Biriken miktar artt?kça küçük küçük göletler halinde bir alan olu?uyor.Travertenlerin içerisine ayaklar?n?z? soktu?unuzda hissetti?imiz tortu da bu.
Jel k?vamdaki tortu, zaman içerisinde sertle?iyor. Bu sayede de travertenler meydana geliyor. Ayn? ?ekilde üzerinden akt??? yerleri de bu tortu kaplamaya ba?l?yor.
Bunun daha bilimsel ifadeleri de var. Kalsiyum Hidrokarbonat aç?s?ndan zengin olan termal suyun oksijenle bulu?mas?, suyun içindeki karbondioksit ve karbon monoksitin uçmas?na neden oluyor. Geriye de kalsiyum karbonat kal?yor. Kalsiyum karbonat?n çökelmesi ve üst üste birikmesiyle kat?la?ma oluyor ve böylece travertenler olu?uyor. Tahminen en az 14 bin y?ll?k bir geçmi?e sahip olan Pamukkale’de bir noktas? hariç di?er hiçbir yerinde travertenlerin içerisine girilmesine izin verilmiyor. Do?al olarak olu?umlar? korumak için bir tedbir. Her mevsim ayr? bir güzelli?e sahip olan Pamukkale, bahar aylar?nda açan gelincikleri ve di?er çiçekleriyle en çok ziyaret edilesi dönem bana göre. Hierapolis antik kenti kal?nt?lar?yla içice geçmi? Pamukkale’nin önemli bir turizm bölgesi oldu?unu biliyoruz. Türkiye’deki 21 UNESCO dünya miras? alan?ndan biridir. 1988 y?l?nda bu listeye al?n?yor.
Hierapolis (Kutsal Kent)
Güçlükler insan karakterinin ölçüsüdür. ?nsan?n ne oldu?unu onlar gösterir. Epictetus...
Anadolu’da do?an birçok ünlü insan?n ad?n? eski Yunan ve Roma döneminden hat?rl?yoruz. Bunlardan biri de stoac? filozoflardan Epiktetos. Yukar?daki sözlerin sahibi o mu bilemem, fakat bilgece söylenmi? bu sözlerin alt?na imza atmayacak çok az?m?z vard?r diye dü?ünüyorum. Bir köle olarak do?du?u söylenen Epiktetos zor bir hayat ya?amak durumunda kalm??t?r. ?nsan?n ya?ad??? çevrenin bir parças? oldu?unu bilerek, sahip olduklar?yla övünmek yerine kendini onlars?z var etme giri?imleriyle kimliklendirmeye yönelmesi gerekti?ini savunmu?tur. Ölüm gerçe?inin bilincinde, bilgelikle ya?am? anlamaya ve anlatmaya çal??an Epictetus ahlakl? , dürüst bir ya?am sürmü?tür. Hierapoliste do?mu?, Yunanistan’a bir köle olarak sat?lm?? ve sürgünde Nikopolis kentinde ölmü?tür. Hierapolis‘i yazarken ondan bahsetmesek eksik kal?rd?. Bir ö?rencisinin ald??? notlardan olu?an “Ö?ütler” isminde yegane kitab? vard?r.
Kentin kurulu?u hakk?nda bilgilerin k?s?tl? olmas?na kar??n; Pergamon Krall??? zaman?nda II. Eumenes taraf?ndan MÖ 2. yüzy?l ba?lar?nda kuruldu?u ve Bergama’n?n efsanevi kurucusu Telephos'un kar?s? Amazonlar kraliçesi Hiera'dan dolay?, Hierapolis ad?n? ald??? dü?ünülüyor. Kentte çok say?da kutsal yap? in?a edilmesi bu isimle an?lmas?n?n ba?ka bir nedeni olabilir. Olas?l?kla Frigler döneminde yerle?im yeri olan kent önemli bir kült merkezi idi. Hierapolis, Roma ?mparatoru Neron dönemindeki MS 60 y?l?ndaki büyük depreme kadar, Yunan kentle?me ilkelerine ba?l? kalarak özgün dokusunu sürdürmü?tür. Ancak deprem sonras? yeniden in?a edilen kent tamamen bir Roma ?ehrine dönü?mü?tür. Bugünkü kal?nt?lar?n ço?u Roma ça??na aittir. Depremlerin tetikledi?i toprak kaymalar? sonucunda ?ehrin ilk tiyatrosu y?k?lm??t?r. Yerine M.S 62 y?l?nda yap?m?na ba?lanan bugünkü 10 bin ki?ilik tiyatro yap?lm??t?r. Ancak bu tiyatronun in?aas? M.S 206 y?l?nda tamamlanabilmi?tir.
395 y?l?nda Do?u Roma imparatorlu?u kontrolüne geçen bölge, 12. Yüzy?lda Selçuklu devletinin egemenli?ine girmi?tir. 4. yüzy?lda kayda de?er bir hristiyanl?k merkezi konumuna gelen kent (Metropolis), M.S 80 y?l?nda havari Philip'in burada öldürülmesine istinâden bu denli önem kazanm??t?r.
Tiyatronun alt taraf?nda bulunan ve Plütonyum denilen ilginç bir ma?ara yer al?r. Bu ma?aradan ç?kan zehirli gazlar ile zehirlenen bo?alar tanr?lara kurban edilirdi. Yeralt? dünyas?n?n giri?i olarak kabul edilirdi. (Hades ve köpe?i Kerberos’un heykeli alanda yer al?r) Rahipler e?li?inde yap?lan ritüeller oldukça ilgi çekiciydi. Üst taraf?nda Apollona ithaf edilen bir tap?nak daha vard?r.
Yukar?da Hades ve Köpe?i Kerberos yer al?yor. Alt k?s?mda ise yeralt? dünyas?n?n giri?i var.
Bugünkü haliyle iki ana giri?i bulunan alan, (Kuzey kap? ve Güney kap?) dört _ be? saatlik bir süreyi rahatl?kla hakkediyor. Kuzey kap?dan giri? yapmak daha mant?kl? sanki. Böylelikle antik dünyan?n en büyük Nekropolü (Ölüler kenti) boyunca yürüyecek ve birkaç tipteki mezarlar? görebileceksiniz. Ki?inin ya?arken ne i? yapt???na ve maddi durumuna göre de?i?ebilen mezar yap?lar? oldukça ilginç. Yamaç boyunca toprak kaymas? sonucu toprak alt?nda kalan lahitleri görmek mümkün. Mezarl?ktan sonra solda büyük bir yap? ve kentin ana caddesine ( Frontinus ) ula?acaks?n?z. An?tsal bir giri?in ard?ndan solda umumi tuvaletler bulunuyor. Giri?in sa? taraf?nda bir zeytin s?kma atölyesi var. Agora ( Pazar yeri) ana caddenin sol üst taraf?nda kal?yor. Yamaçta bir kaç s?ras? seçilen ilk tiyatro var. Yamaç boyunca mezarlar devam ediyor. Bugün Antik havuz olarak bilinen ve kafeterya, hediyelik e?yalar?n sat?ld??? tesisin içinde yer alan havuz M.S 7. Yüzy?lda meydana gelen bir depremle olu?mu?tur. Havuzda çok say?da kal?nt? bulunuyor. Ücreti ödenerek içinde yüzülebiliyor. Antik havuzun sa??nda ise yine 2. Yüzy?la tarihlenen merkez hamam kompleksi yer al?yor. Bir k?sm? arkeoloji müzesi olarak kullan?lan yap? kentteki en önemli yap?lardan biridir. Çe?itli dönemlerden kalan bir çok eser içerisinde sergileniyor.
Frontinus caddesi giri?in sa??nda bulunan bir zeytin s?kma atölyesi …
Yukar?daki devler ile tanr?lar?n sava?? kabartmas? ve daha fazlas?n? müzede görmek mümkün. 2. yüzy?ldan kalmad?r.
Bir tiyatro aktörünün heykeli…
Güney kap?ya do?ru giderken solda kilise yap?s? ve ç?k??a yak?n noktada sa?da Gymnasium (Çe?itli alanlarda atletlerin, sporcular?n çal??malar?n? yapt??? ve olimpiyat oyunlar?na haz?rland??? complex) bulunur.
Hierapolis kenti Pamukkale ovas?na yüksekçe bir noktadan bakar. Kar??s?nda ovan?n ortalar?nda bulunan Laodikya kenti yer al?r. Buras? Anadolu’da bulunan yedi kilisenin sonuncusuna ev sahipli?i yapar.
Her haliyle ülkemizin güzel yerlerinden biri olan bölge daha fazla ilgiyi hak ediyor.