Türkiye’de 1970’li yılların başından itibaren büyük bir fark ile kavanoz kapağı pazar birincisi Rastaş (sonraki adı ile White Cap) firması olmuştur. White Cap’in 2008 yılında Türkiye’deki üretimini ani bir kararla bırakması, kavanoz kapağı kullanıcılarını paniğe sevk etmiş ve ithalata yöneltmiştir. White Cap’in sektörden çekilmesinin ardından İzmir’de bulunan Öntaş, kavanoz kapağı üretmek üzere modern ve çok hızlı bir hat getirmiştir. Bunu Sarıbekir firmasının yatırımı izlemiş, Sarten de kapasitesini artırmak için yeni bir kavanoz kapak hattını makine parkına ilave etmiştir. 2013 yılında ise İşler Cam Metal şirketi, Tekirdağ’da kavanoz kapak üretmeye başlamıştır. Bu yıldan itibaren Türkiye’de kavanoz kapağı üreten firmaların başlıcaları Sarten, Öntaş, Kombaş, Sarıbekir, Altıntaş, Çukurova, Rastaş (Temiz-İş) ve İşler Cam Metal’dir. Bu firmaların üretim kapasitesinin yeterli olmasına rağmen,yüzlerce irili ufaklı tesis daha kapak üretimine devam etmektedir. Türkiye aynı zamanda kavanoz kapağı ihrac eden ülkelerden biridir.
Yukarıdaki bilgilerin bir kısmı 'Teneke tarihi' isimli bir siteden.
Gelelim günümüze.. Kapak yok!
19 Eylül 2019 tarihli Sözcü Gazetesi'nde yer alan bir habere demeç veren Rose Ambalaj yetkilisi Halil İbrahim Güzelgül'e göre Türkiye'de yılda 1 milyar kapak üretiliyor ve şu sıralar 7/24 çalışmalarına rağmen talebi karşılayamamaktan söz etmiş. Oysa piyasaya kapak arzı bulunan sadece birkaç üretici firmaya baksak dahi,rakamların bahsedileni bulduğunu hatta geçtiğini görebiliyoruz.
Örnek vermek gerkirse sadece Sarten Ambalaj'ın iç pazar için yıllık üretimi yarım milyon kapak, ihracat için ayrıca ürettiği ise buna yakın:
(Tablo: Sarten Ambalaj faaliyet raporu 2019- https://www.kap.org.tr )
İrili ufaklı, hatta Avrupa'da dahi 'DEV' sayılabilecek büyüklükte yüzlerce firmayı düşünürsek bu rakamın yanıltıcı olduğunu,Türkiye'de kapak üretiminin sözü edilen rakamdan çok daha yüksek olduğunu söyleyebiliriz.
Yine Halil İbrahim Güzelgül'ün ifadesine göre kapak toptancıları bu yıl sebze fiyatlarının bu kadar düşük olup halkın konserve yapımına yükleneceğini öngörememiş. Bu yüzden de ellerindeki stoklara güvenip kış aylarında vermeleri gereken siparişleri vermedikleri için imalatçılar gerekli üretimi yapmamış ve piyasa böylesi bir pozisyona hazırlıksız yakalanmış.
Sizi bilemiyorum ama bu açıklama da beni tatmin etmedi. Kapak sıkıntısı 1 aydan uzun süredir mevcut. Bu dönemde perakendeciler ellerindeki kapakları bitirdi. Yeni sipariş vermek istediklerinde ise toptancılarından 'yok' cevabı adı. Yani toptancılar ellerindeki stoklara güvenerek imalatçıya yeni sipariş vermemiş olsa bile sıkıntının ancak şimdilerde ortaya çıkması gerekirdi. Amaç saçma sapan komplo teorileri üretmek, kimseyi suçlu ilan etmek değil fakat düşünmek görev.
Gerçekte ne oldu?
Kış aylarında 3 katına çıkan bazı ürünleri yaz ayında daha ucuza alıp evde kendi imkanlarımız ile daha uzun süre muhafaza edersek bundan kim zarar eder?
Bir de tersten soralim; bunu yapamazsak kim kar eder?
Bu yıl konserve ürünlerin market raflarındaki fiyatı ne olur?
Akla bazı şeyler geliyor, fakat düşüncemizi söyleyebilmek için Türkiye'de kavanoz kapağı üretimi yapan tüm firmaların faaliyet raporlarını sabırla beklemekten başka çare şimdilik görünmüyor.
Herkese Twist off kapak gerektirmeyen tuzu bol domates salçalı günler...