11. Cumhurba?kan? Abdullah Gül, Türkiye'nin gündeminde yer alan konularla ilgili olarak aç?klamalarda bulundu. Recep Tayyip Erdo?an ve AK Parti yönetimine ele?tirilerde bulunan Gül, "Benim yapaca??m i?, finans ve i? çevrelerinin, herkesin ‘Helal olsun çok do?ru insanlar? buldu ve göreve getirdi’ diyebilece?i bir ekibi kurmak olur ve bu ekibin de kararl? ?ekilde çal??mas? için müsaade eder, yetkiyi veririm" dedi.
Karar gazetesi yazar? Mehmet Ocaktan'?n yöneltti?i sorular ve Gül'ün bunlara verdi?i yan?tlar ?öyle:
- Sonuçlar? itibariyle çok olumsuz bir tablo görünüyor fakat sizce Türkiye’de ba?kanl?k modeli gerçekten do?ru uygulanabilir miydi? Sistemin geride kalan 4 y?l?n? nas?l de?erlendiriyorsunuz?
“Cumhurba?kan? oldu?um dönemde parlamenter sistemin Türkiye için daha uygun oldu?unu hep söyledim. Ama kategorik olarak da ba?kanl?k sistemine kar?? olmad?m. Bugünkü anayasa yap?l?rken asl?nda bütün kuvvetler bir elde nas?l toplan?r amac?yla yap?ld? ve böyle bir arzuya kar?? bu anayasa dizayn edilmi? oldu. Dolay?s?yla böyle bir anayasa yap?l?rken Türkiye’nin en iyi hukukçular?n?n, en iyi anayasac?lar?n?n çal??arak ortaya ç?kard??? bir belge olmad?. Elbette bu çok üzücü. Çünkü anayasa en üst, ku?at?c? ve ba?lay?c? bir belgedir. Anayasalar sadece bir dönemi, bir ki?iyi ilgilendiren de?il, ondan sonraki dönemleri, iktidarlar?, yönetimleri de ba?lar. Getirdi?i yetkileri anayasay? yapanlardan sonrakiler de uygulayaca?? için çok dikkatli ve evrensel kriterleri esas alarak yap?lmas? gerekirdi”
- Bunun yan?nda muhalefet parlamenter sistem ile ilgili çal??malar ve aç?klamalar yap?yor, nas?l görüyorsunuz?
“Parlamenter sistemle ve temel siyasi, hukuki konular hakk?nda yapt?klar? aç?klamalara bakt???mda do?ru, ileri demokrasilere yak??an ilke ve prensipleri ortaya koyduklar?n? görüyorum ve çal??malar? çok de?erli buluyorum. Ama önemli olan bunlar?n gerçekle?tirilip gerçekle?tirilemeyece?i”
'BÜROKRAS?DE YANLI?LAR ÇO?ALDI'
-Ba?bakanl?k, d??i?leri bakanl??? ve cumhurba?kanl??? görevlerinde yer ald???n?z AK Parti iktidarlar? 2011 y?l?na kadar çok önemli ba?ar?lara imza att?. AK Parti’ye kar?? olanlar da, herkes, bunu takdir ediyor. Ancak bir süredir bu trend kaybolmu? durumda. Bunun sebebi sizce ne olabilir?
"AK Parti’nin kurulu? çal??malar?na, belgelerine, seçim beyannamelerine, ilk hükümet program?m?zdaki demokrasi, hukuk, ekonomi, insan haklar? ve d?? politika konular?na bak???m?za bakt???m?zda ben bunlar?n hâlâ taze ve Türkiye için geçerli oldu?una inan?yorum. En büyük ayr?cal???m?z da her makamda ve mevkide liyakatli insanlarla çal??mam?z oldu. Demokrasilerde sizin dünya görü?lerinize uygun ki?ileri kurallar çerçevesinde en üst makamlara getirmek sizin hakk?n?z oluyor ama liyakat esas? çerçevesinde olmak ?art?yla. Bizim ilk dönemde yapt???m?z ?ey de buydu.
O zaman bütün bürokraside kariyer mesleklerinde yeti?mi?, ba?ar?lar?yla dikkat çekmi? ki?ileri getirdik ve onlarla çal??t?k. Onlar da hep do?rular? yapt?lar. Ba?ar?m?zda bürokrasinin büyük katk?s? oldu. Do?rusu sapmay? burada görüyorum. Art?k önemli makamlarda mesleki kariyerinden çok siyasi geçmi?i öncelikli insanlar var.”
- Kariyeri, liyakati önemsiyorsunuz ama normalde AK Parti iktidara gelirken beklenti ?uydu; “??te bunlar gelecekler, her taraf? birtak?m ?slamc?larla dolduracaklar, ba?kalar?na kap?lar? kapatacaklar.” Böyle bir kanaat vard?. Oysa dedi?iniz gibi AK Parti o dönemde hakikaten i?in ehli kimse, liyakat sahibi kimse onlar? daha çok göreve getirdi ve ba?ar? da galiba biraz buradan. ?imdi o yol biraz tahrip oldu gibi.
“Yönetimde genel olarak ?öyle iki tarz vard?r; birincisi, siyasetçi bir konuda nihai karar? vermeden önce o hususu kapsaml? bir ?ekilde kendi bürokrasisi en detayl? ?ekilde çal???r ve dosyay? siyasetçinin önüne getirir, ona göre karar verirsiniz. Ba?ka bir yöntem de siz siyasetçi olarak bir konu hakk?nda talimat verirsiniz, a?a??ya da onun do?rulu?unu yanl??l???n? hiç tart??ma hakk? vermezsiniz, onlar da sadece o i?i k?l?f?na uydurur. ?imdi böyle olursa yanl??lar çok olmaya ba?lar. Verimli mi de?il mi, önceli?i var m? yok mu, bu tip yanl??lar?n ço?ald???n? görüyorum”
- Ekonomik kriz toplumun bütün kesimlerini rahats?z eden bir boyuta ula?t?. Kamuoyu ara?t?rmalar? da gösteriyor ki ekonomik tablo böyle devam ederse Cumhurba?kan? Erdo?an’?n 2023’te onay almas? biraz zor görünüyor. 2011 y?l?na kadar bu tarz krizlerde olumlu sonuçlar? herkese gösteren AK Parti bu süreci ba?ka türlü yönetemez miydi? Ekonomide bazen niye bunu yapm?yorlar, ?unu yapsalar düzelecek dedi?imiz durumlar oluyor. Neden yapm?yorlar sizce?
“Çok hakl?s?n?z. Önce ?unu söyleyeyim, en çok hayret etti?im ?ey enflasyonun bu kadar hafife al?nmas?. Enflasyonla çok kararl?, rasyonel, güçlü bir ?ekilde mücadele etmek için art?k son vakit. Bundan sonra vakit kalm?yor seçime kadar. Yani birinci öncelik bu olmas? laz?m. Enflasyonun ne oldu?unu, enflasyonun nas?l büyük bir bela, kötülük, ahlaks?zl?k, hastal?k oldu?u ve bir kamu h?rs?zl??? oldu?u gerçekten idrak edilmezse enflasyonla amans?zca bir mücadele içerisine girilemez. ?imdi bakt???mda bunun fark?nda olunulmad???n? görüyorum. ?çinde ya?ad???m?z bu yüksek enflasyon palyatif, çe?itli taktiksel yöntemlerle asla yenilemez, bunlar enflasyonu ve yan etkilerini daha da azd?r?r.
Sizin söyledi?iniz gibi, iktidar için bir seçim ma?lubiyeti söz konusu olursa bunun en büyük sebebi enflasyonu hafife almak olur. Bundan 2 ay kadar önce aç?klanan son milli gelir tablolar?, ücret, maa? ve sabit gelirlilerin toplam milli gelirdeki paylar?n?n ne kadar ciddi bir ?ekilde dü?tü?ünü gösteriyor. Bunun ötesinde karlar?n, rantlar?n, faizlerin, bunlar?n da nas?l artt???n?. Bu çok deh?et verici bir ?ey. Bu orta s?n?f?n nas?l geriledi?ini, bu gelir da??l?m?n?n nas?l bozuldu?unu, tablolarla, matematiksel ?ekilde ortaya koyuyor. Bunun bütün müsebbibi enflasyon. Özellikle dini de?erleri önemseyen iktidarlar?n ekonomi politikalar?nda sadece faizi dü?ük seviyede tutmak amac?yla de?il, di?er kötülüklerden de halk? koruyabilmeleri için enflasyonu birinci öncelik olarak gözalt?nda tutmalar? gerekir.
Dünyada enflasyonun yüzde 6-7 oldu?u ülkelerde ola?anüstü seferberlik varken Türkiye’nin daha büyük bir mücadele içerisine girmesi gerekti?ine inan?yorum. Birinci ?art bununla mücadele edecek kadronun, yani ekonomi ve finanstan sorumlu kadrolar?n içeride ve d??ar?da kredibilitesinin, güveninin olu?turulmas? laz?m”
'MERKEZ BANKASI S?YAS? D?REKT?FLERDEN BA?IMSIZ OLMALI'
-Tam burada Naci A?bal Merkez Bankas?’n?n ba??na getirildi?i zaman, Lütfi Elvan’da Hazine ve Maliye Bakan? olmu?tu, bir gün sonra say?n cumhurba?kan? dedi ki “Çok do?ru bir i? yapm???z ki d?? dünyada da içeride de bir güven havas? olu?tu.” Ekonomi zaten temel itibariyle güven meselesi. Buna ra?men niye 3 ay bile sabredilemedi?
“Do?rusu o zaman büyük bir f?rsat kaçm?? oldu. Bahsetti?iniz arkada?lar?n cumhurba?kan?na sadakatinde bir tereddüt söz konusu de?ildi. Ama yapt?klar? ?ey rasyonel, test edilmi?, dünyada benzer krizlerde denenmi? ve netice al?nm?? politikalar? kararl?l?kla uygulamalar?yd?. Bunun neticesi olarak da güven olu?maya ba?lam??t?. O hafta Naci Bey’in görevden al?nmas? büyük bir talihsizlik oldu. Dolay?s?yla birinci mesele inand?r?c? ve güven verici bir kadronun göreve getirilmesi, ikinci mesele ise tabii ki o ekibin kapsaml? enflasyonla mücadele program?n? aç?klamas? ve bunun uygulanaca??na dair siyasi iradenin ortaya konmas?d?r.
Bazen üzülerek görüyorum, hükümetteki baz? arkada?lar, bize ezberletilen politikalarla Türkiye fasit daireden ç?kamaz, zincirlerini k?r?p ?ahlanamaz gibi aç?klamalar yap?yorlar, çok yetkili makamlardaki ki?iler, çok ?a??r?yorum do?rusu. Çarpan cetveli de bize ezberletilmi? ona bakarsan?z. Bu tip retorikler bizi felakete götürür. Seçimlere bir sene kalm??ken son f?rsat, enflasyonla mücadele aç?s?ndan büyük bir hamle yapmak laz?m”
-Peki ?u an Merkez Bankas? enflasyonla mücadele konusunda hükümete yard?mc? oluyor mu?
“Çok üzücü ki tam tersine, yasayla birinci görevi ülkede finans istikrar?n? sa?lamak olan banka, sanki böyle bir yasal sorumlulu?u yokmu? gibi davran?yor. Finans istikrar? enflasyonun en dü?ük seviyede tutulmas? demek. Yani ekonomik faaliyetlerde karar al?n?rken enflasyonun dikkate al?nmayacak kadar dü?ük seviyede olmas? demek. Merkez Bankas? esas sorumlulu?unu unutmadan büyüme ve istihdam politikalar?na destek verirse o zaman hükümete yard?mc? olur ve ba?ar?s?na katk? sa?layabilir. Do?rusunun yap?labilmesi için siyasi direktiflerden Merkez Bankas?’n?n ba??ms?z olmas? gerekir. Güven ve inand?r?c?l???n kaybedilmesindeki en büyük faktör bu”
'ERDO?AN’IN YER?NDE OLSAM HERKES?N ‘HELAL OLSUN’ D?YECE?? B?R EK?P KURARDIM'
-Seçim geliyor, diyelim ki Erdo?an’?n yerinde siz olsan?z, bakt?n?z ekonomi bu denli kötüye gidiyor, bu ?ekilde bu durumdan ç?kamam dersiniz herhalde?
“Benim yapaca??m i?, finans ve i? çevrelerinin, herkesin ‘Helal olsun çok do?ru insanlar? buldu ve göreve getirdi’ diyebilece?i bir ekibi kurmak olur ve bu ekibin de kararl? ?ekilde çal??mas? için müsaade eder, yetkiyi veririm. ?imdiye kadar dünyada enflasyon sorunu ilk defa ya?anm?yor ki, iktisat tarihine bak?ld???nda hangi ülkeler nelerle kar??la?t?, ne makaleler yay?nland?, ne teoriler var, daha önce enflasyonla nas?l mücadele edildi ve nas?l bu durumlardan ç?k?ld?, bütün bunlar? bilen sa?lam bir ekibi i? ba??na getiririm ve arkas?na da siyasi gücü koyar?m. Siz bunu deklare edin, inan?n enflasyon bugünden dü?meye ba?lar.
Siz i? adam? olsan?z ve inansan?z ki bir sene sonra her ?ey çok iyi olacak, bugün ne yapars?n?z? Yar??a girersiniz, yeter ki bir sene sonra her ?eyin iyi olaca??na inan?n. Yoksa teknik bir sürü bulu?larla, onun külah? buna bunun külah? ona, bunlar?n hepsi pansuman ?eyler, bunlar?n hepsinin yan etkileri var, büyük ayr? problemler ortaya ç?kar?yor. Bir problemi kapatay?m derken ba?ka bir yerden aç?k veriyorsunuz. Ama as?l olmas? gereken sade ?ekilde enflasyonla mücadele edece?im diye program? ilan edip bunu da çok kararl? ?ekilde uygulamak. Bunlar? sadece seçim kazan?p kaybetme kayg?s?n?n da ötesinde Türkiye’nin gelece?i aç?s?ndan bakmak laz?m. Çünkü e?er do?ru i?ler yap?lmaz, gelecek y?lki seçim için popülist politikalar yap?l?r, yanl?? harcamalar içerisine girilir ve ekonomik göstergeler aç?k gizli çok daha negatif durumlara gelirse, Türkiye’nin gelecek nesillerini etkileyecek bir durum ortaya ç?kar.
Kim iktidar olursa olsun Türkiye dünyadan daha da kopar ve geriye dü?er. Toparlanmas? da daha zor ve maliyetli olur. Türkiye kaybeder, gelecek nesiller, hepimiz kaybederiz”
'PART?N?Z? B?R D?N PART?S? G?B? SUNMAYA BA?LARSANIZ YANLI?LIKLAR D?NE ATFED?L?R'
- Dinin siyasette araçsalla?t?r?lmas?n? nas?l de?erlendirirsiniz? Ya da dinin tümden siyasetten ar?nd?r?lmas? da belki do?ru de?il, bu konuda siz neler dü?ünüyorsunuz?
“Dini tamamen hayat?n d???nda tutmak diye bir ?ey gerçekçi de?il. Burada önemli olan ?ey ?u, dini bir araç olarak kullanmaktan uzak durmak. Çünkü din, zamanlar?n, mekanlar?n çok ötesinde bir mevzu, inanç. Siyaset ise konjonktürel bir yap?. Siyasetin do?as?nda ba?ar?lar oldu?u kadar ba?ar?s?zl?klar da var, bazen beyaza bilerek siyah deme durumlar? söz konusu. E?er kendinizi bir dinin temsilcisi veya partinizi bir din partisi gibi sunmaya ba?larsan?z bütün bu yanl??l?klar, noksanl?klar sonunda dine atfedilir.
Bu çok tehlikeli bir durum. Bu dinin anlat?lmas?na da, tebli?ine de en büyük zarar? veren büyük bir sorumsuzluk olur. Yapaca??n?z ?ey, din özgürlü?ünün önünde hangi engeller varsa kald?rmakt?r. Bunun ötesinde dinin herhangi bir ?ekilde araçsalla?t?r?lmas?na asla f?rsat vermemek gerekir. Dolay?s?yla bu çok hassas bir konu, tarihte de bunun örnekleri çok”