Raporda tekno-volkanik (magmatik) oldu?u de?erlendirilen depremlerle geli?mesi muhtemel 3 olas?l??a de?inilip, "Büyük ölçekli bir volkanik patlama olmas? durumunda, bunun Türkiye'nin Ege k?y?lar?, Bat? Anadolu ve Do?u Akdeniz boyunca, K?br?s'? da kapsayacak ?ekilde ?srail'e kadar ula?acak kül ya???lar?na neden olmas? olas?d?r. Bu tür bir patlama ayn? zamanda deniz alt? heyelanlar?na neden olaca??ndan Ege k?y?lar?nda tsunami tehlikesini de tetikleyece?i öngörülmektedir. Ayr?ca hava kirlili?i ve volkanik kül ya???lar?n?n gerçekle?ece?i öngörülebilir" denildi.
Ege Denizi Santorini Adas? çevresinde, 28 Ocak'tan bu yana deprem f?rt?nas? sürüyor. Sars?nt?lardan baz?lar? Türkiye'den de hissedilirken Dokuz Eylül Üniversitesi (DEÜ) Deprem Ara?t?rma ve Uygulama Merkezi (DAUM) Yönetim ve Dan??ma Kurulu üyeleri, Mühendislik Fakültesi Jeoloji ve Jeofizik Mühendisli?i Bölümü, ?zmir Meslek Yüksek Okulu ile Deniz Bilimleri Teknolojisi Enstitüsü'ndeki bilim insanlar?, deprem raporunu tamamlad?.
'DEPREMLER?N S?SMOLOJ?K ÖZELL??? TEKTONO-VOLKAN?K OLMASI'
Ege Denizi'ndeki deprem f?rt?nas?n?n ba?lad??? 28 Ocak ile 7 ?ubat 2025 tarihleri aras?nda yap?lan 10 günlük çal??mada, Ege Denizi'ndeki Santorini Yanarda?? kuzeydo?usunda geli?en sismik aktivite incelendi. Bu aktivitenin ne anlama geldi?i de?erlendirilerek, Türkiye'yi nas?l etkileyece?i ve neler yap?lmas? gerekti?i özetlendi. Süregelen sismik aktivitenin Santorini Yanarda??'n?n kuzeydo?usunda ve güneybat?s?nda yo?unla?t???na yer verildi. Bu alan?n güney s?n?r?nda Kolumbo Volkan?, kuzey s?n?r?nda ise Amorgos Adas?'n?n bulundu?u ifade edildi. Bu alan?n ?os Fay? ve Santorini-Amorgos Fay? etkisinde depremlere maruz kald???na dikkat çekildi. Büyük olas?l?kla olu?an depremlerin önemli bir bölümünün bu faylar üzerinde ve etkile?im bölgesinde gerçekle?ti?i kaydedildi. Depremlerin sismolojik özelliklerinin hem volkanik ve hem de tektonik etkilerin birlikte geli?ti?i tektono-volkanik (magmatik) bir jeolojik sistemi ortaya koydu?una dikkat çekildi.
'TSUNAM? TEHL?KES?N? DE TET?KLEYECE?? ÖNGÖRÜLÜYOR'
Söz konusu bu tektono-volkanik ortam nedeniyle 3 farkl? olas?l???n geli?mesi muhtemel olarak de?erlendirildi?i raporda ayr?ca ?u bilgilere yer verildi:
"Bunlardan ilki sistemin 7'yi a?an bir depremle rahatlamas? ve ard?ndan volkanik bir etkinli?in ba?lamas?. ?kincisi ise sistemin volkanik bir aktiviteyle ba?lamas? ve ard?ndan 7'yi a?an bir depremin olmas?. Üçüncüsü ise sistemin herhangi bir volkanik aktivite göstermeden deprem etkinli?inin azalacak ?ekilde ileriki bir zamanda yeniden bir deprem f?rt?nas? olana kadar geçici olarak sönümlenmesi. Büyük ölçekli bir volkanik patlama olmas? durumunda, bunun Türkiye'nin Ege k?y?lar?, Bat? Anadolu ve Do?u Akdeniz boyunca, K?br?s'? da kapsayacak ?ekilde ?srail'e kadar ula?acak kül ya???lar?na neden olmas? olas?d?r. Bu tür bir patlama ayn? zamanda denizalt? heyelanlar?na neden olaca??ndan Ege k?y?lar?nda tsunami tehlikesini de tetikleyece?i öngörülmektedir. Santorini volkanlar?nda M.Ö. 1600 ve M.S. 1950 y?llar?nda meydana gelen volkanik patlamalardan sonra, volkan küllerinin Türkiye'nin güney sahillerini a?arak ?srail'e kadar ula?t??? ve Bat? Anadolu karas?nda da Göller bölgesindeki ulusal ve uluslararas? yay?nlardan anla??lmaktad?r. Böyle bir patlaman?n tekrar etmesi durumunda, hava kirlili?i ve volkanik kül ya???lar?n?n gerçekle?ece?i öngörülebilir. Böyle bir olay?n gerçekle?mesi durumunda vatanda?lar?m?z?n kamu kurum ve kurulu?lar?n?n yapaca?? bilgilendirmeler ve yönlendirmeler do?rultusunda hareket etmesi olas? bir karma?an?n önüne geçece?i için hayati derecede önem ta??maktad?r."
'DEPREM?N EGE KIYILARIMIZ BOYUNCA ??DDET ANLAMINDAK? ETK?S? YÜKSEK OLMAYACAK'
Büyüklü?ü 7'yi a?an bir deprem olmas? durumunda ise ya?anacaklar?n anlat?ld??? raporda, "Çanakkale-Fethiye aras?nda kalan k?y? bölgelerimizde tsunami ya?anmas? öngörülmektedir. Çünkü, 1956 y?l?nda Santorini Adas?'n?n kuzeydo?usundaki Amorgos Fay? üzerinde meydana geldi?i kabul edilen Amorgos Depremi sonras?ndaki tsunami etkisi uluslararas? makalelerde modellenmi? ve tsunami dalgalar?n?n Çanakkale ile Fethiye aras?ndaki k?y? ?eridi boyunca belirli oranlarda küçük ölçekte etkili oldu?u anla??lm??t?r. Benzer bir depremin olu?mas? durumunda, tsunami dalgas?n?n bat?-güneybat? k?y?lar?m?z?n belirli bölümlerinde maksimum 2 metre yüksekli?e ula?aca?? ve (özellikle dere, ?rmak ve deltalar?n deniz ile bulu?tu?u alanlarda) 500 metre kadar içeri girece?i öngörülmektedir" denildi.
Raporun devam?nda ayr?ca ?u ifadelere yer verildi:
"Türkiye k?y?lar?n?n, depremi üretmesi muhtemel Santorini Adas? kuzeydo?usundaki faydan 150-350 kilometre uzakta olmas?ndan dolay?, Tsunami dalgas? güneybat? k?y?lar?m?za en erken yakla??k olarak 30 dakika sonra, kuzeybat? k?y?lar?m?za ise 3 saat sonra varabilecektir. Bu durumda Ege k?y?lar?m?zda ve adalar?m?zda ya?ayan insanlar?m?z?n zaman?nda uyar?lmas? son derece önemlidir. Bugün ülkemizde AFAD ba?ta olmak üzere uluslararas? düzeyde de gerçek zamanl? tsunami erken uyar? sistemleri bulunmaktad?r. Vatanda?lar?m?z?n ilgili kurumlar?n uygulamalar?n? ak?ll? telefonlar?na kurup, tsunami tehlikesi yaratabilecek büyüklükte bir deprem oldu?unda, saniyeler içinde cep telefonlar?na gelecek uyar?lar? takip etmesi önerilmektedir. Bu konuda AFAD taraf?ndan vatanda?lar?m?za SMS olarak duyurular?n yap?laca?? bildirilmi?tir. Böyle bir depremin Ege k?y?lar?m?z boyunca ?iddet anlam?ndaki etkisinin de yüksek olmayaca?? de?erlendirilmektedir."
Raporda Santorini merkezli 7.5 büyüklü?ündeki bir depremin ya?anmas? durumundaki senaryoya da de?inilip, "Santorini civar?nda bu depremin 9 ?iddetinde ya?anaca?? öngörülmektedir. Ülkemiz, deprem odak noktas?ndan 150-350 kilometre uzakta oldu?u için bahse konu olas? deprem büyük oranda 5 ?iddetinde ya?anacakt?r. Fakat ?zmir Körfezi, Ku?adas? Körfezi, Söke Ovas?, Gökova Körfezi gibi alüvyonal zemin üzerindeki k?s?tl? alanlarda, depremin ?iddet de?eri 8'e varan de?erler alabilece?i dü?ünülmektedir. Bu alanlarda bina envanterinin h?zl?ca ç?kart?lmas? ve gerekli önlemlerin al?nmas? önerilmektedir" denildi.
'AFET B?L?NC? VE FARKINDALI?I YARATMA NOKTASINDA TATB?KATLAR YAPILMALI'
Raporun sonuç bölümünde ise ?u ifadeler yer ald?:
"Santorini-Ege depremlerinin volkanik patlama veya aletsel büyüklü?ü 7'yi a?an bir deprem ile sonuçlanmas? durumunda afet yönetimi noktas?nda toplumun risk azaltma çal??malar?na katk? koyabilecek bir afet bilincine sahip olmas? gerekmektedir. Gerek tsunami ve gerekse de volkan patlama tehlikesini aç?klayan uluslararas? standartlara uygun bir bilgi notunun düzenlenmesi ve toplumumuza iletilmesi önem arz etmektedir. Valilik, il ve ilçe belediyeleri ile AFAD ve yerel üniversitelerimizin toplumun tüm katmanlar? ile ortak afet yönetimi koordinasyonunda yürütülecek tatbikatlar gerçekle?tirmesinin son derece yararl? olaca?? öngörülmektedir. Böylece gerek volkanik patlama ve gerekse de tsunami konusunda afet bilinci ve fark?ndal??? yaratma noktas?nda tatbikatlar?n yap?lmas?, sürdürülebilir afet yönetimini daha üst seviyeye ç?kartaca?? a?ikard?r."
Raporu haz?rlayan bilim insanlar? aras?nda ?zmir Dokuz Eylül Üniversitesi (DEÜ) Deprem Ara?t?rma ve Uygulama Merkezi (DAUM) Müdürü Prof. Dr. Hasan Sözbilir, DEÜ-DAUM Ö?r. Gör. Dr. Özkan Cevdet Özda?, DEÜ-DAUM Ö?r. Gör. Dr. Sevinç Özel Füzün, ABD'den deprem uzman? Dr. Recep Çak?r, DEÜ- DAUM Doç. Dr. Mehmet Utku, DEÜ-DAUM'dan Ar?. Gör. Dr. Mustafa Softa, Ar?. Gör. Dr. Özde Bakak ve Ar?. Gör. Dr. Can Eytemiz yer ald?.