?stanbul ?n?aatç?lar Derne?i (?NDER) Yönetim Kurulu Ba?kan? Nazmi Durbakay?m, in?aat sektörünün zor bir y?l geçirdi?ini belirterek arz say?s?ndaki dü?ü?e dikkat çekti. Son iki y?lda yeni proje ba?vurusunun yüzde 75 dü?tü?üne i?aret eden Durbakay?m, konut fiyatlar?na 2021 y?l?nda zam gelmesinin kaç?n?lmaz oldu?unu söyledi. ?NDER Ba?kan?’n?n 2020 de?erlendirmesi ve 2021 y?l?yla ilgili beklentileri ?öyle:
HAYAL KIRIKLI?I: Büyük umutlarla girdi?imiz 2020 y?l? hayal k?r?kl??? ya?att?. Pandemi ile ortaya ç?kan ekonomik durgunluk, sektörde tam anlam?yla deprem etkisi yaratt?. Özellikle devam eden projelerde bu depremin etkileri daha fazla ya?an?yor. Ancak as?l faaliyetleri in?aat olup bu sektör için ta??n alt?na sadece elini de?il vücudunu koyan çe?itli büyüklüklerdeki ?NDER üyesi firmalar sa?lam zeminlere in?a ettikleri sa?lam binalar gibi bu deprem kar??s?nda direnmektedirler.
KAZANIMLAR: Pandemi dönemi her salg?n?n geçti?i gibi nihayetinde geçecek, ancak giderken verdi?i zararlar?n yan?nda bir tak?m kazan?mlar? da b?rakacak. Sektörümüzün kazan?mlar?n? da s?ralamak gerekirse; Öncelikle konut planlar?nda lüzumsuz alan olarak görülen balkonlar?n ya?am kayna?? oldu?unu, evlerimizin ayn? zamanda i? yerimiz olabilece?ini gördük. Bundan sonra bizler yeni projelerimizde böyle günleri de göz önüne alarak planlar yapaca??z. Sosyokültürel tesislerde ara mesafeleri biraz açmay?, daha sa?l?kl? ya?ayabilmek için tabiata daha özenle yakla?may?, gibi bu günlerin bizi mecbur etti?inin fark?nday?z. Fakat sözün özü ?u ki; sektörümüz son y?llardaki 1994, 2001, 2008 krizlerinden sonra nas?l güçlü ç?kt? ise bu krizden de güçlenerek ç?kacakt?r. Tüm sektör ad?na bunu inançla söylüyorum.
ASIL BÜYÜK KR?Z?N FARKINA VARAMADIK: Son 3-4 y?ll?k konut sat?? rakamlar? sarma??k gibi hepimizi büyüledi. 2017 y?l?nda gerçekle?en 1,4 milyon adetlik rekor sat?? bayram havas? ya?att?. Takip eden y?llarda yine rekor seviyede konut sat??lar? gerçekle?ti. -Y?k?lmad?k ayaktay?z- derken, as?l büyük krizin fark?na varmad?k. Ayn? dönemde yani 2017'den sonra al?nan ruhsat say?s? di?er bir ifade ile hayata geçen projelerin büyüklü?ü; her y?l bir önceki y?la göre yüzde 50 azald?.
SATILAN KONUT SAYISINA TAKILIYORUZ: 2017'de 1,4 milyon m²'lik ruhsat 2018'de % 48 azalarak 667 bin m²'ye 2019'da ise yine % 50 azalarak 324 bin m²'ye geriledi. ?ki y?l içinde ruhsat al?nan proje büyüklü?ü yani yeni proje miktar? yakla??k yüzde 75 azald?. Biz ise halen sat?lan konut say?s?na tak?l?p kal?yoruz. Kald? ki; gerçekle?en konut sat??lar?n?n % 60'tan fazlas? ikinci el konut oldu?u göz önüne al?n?rsa, son 2 y?lda gerçekle?en sat??lardan sektöre aktar?lan sermayenin de k?s?tl? oldu?unu anlayabiliriz.
REKOR KIRILIR AMA: 2020 sonunda yakla??k 1,4 milyon adetlik konut sat???n? geçme olas?l???m?z çok fazla (2020'nin ilk 11 ay?nda 1 milyon 393 bin adet konut sat?ld?). Büyük ihtimalle bu pandemi döneminde yeni bir sat?? rekoru k?r?labilir. Ancak alt?n? bir daha çizmek istiyorum. Gerçekle?en bu sat??lar?n ço?u ikinci el konut olup, sektörümüz sat??lardan elde edilecek sermayeden yine k?s?tl? bir pay alacakt?r.
F?YATLAR ARTACAK: Yeni proje üretimi olmad??? için sektör daha da zay?flayacakt?r. Türkiye ekonomisine sa?lad??? istihdam ve vergi gibi katma de?erleri azalacakt?r. Di?er taraftan sektördeki bu sürecin devam?nda enflasyonist bir bask? olu?acakt?r. Gerek 1. El gerekse 2. El sat??lar devam ederken arz?n yani konut üretiminin azalmas?, metrekare birim fiyatlar?n?n artmas?na sebep olacakt?r. Azalan arz?n fiyatlar? yükselece?ini de unutmamak gerekir.
YA ZAM YA DA…: Son üç y?lda, sektörde her geçen gün daha az arz oldu. Söz konusu projelerin hepsi eski maliyetlerle yap?ld??? için fiyatlar? çok az artt?. Bizler zam yapmad?k, dayand?k, eski fiyatlarla satmaya çal??t?k, art?k o devir geçti, çünkü eski mal kalmad?, yeni imalatlar yeni rakamlarla olu?uyor. Elimizde olmadan bu zamlar? yans?tmak veya i?i b?rakmak durumunday?z.
Ancak bugüne kadar ula??lan metrekare fiyatlar?na, büyük oranda artan hammadde maliyetleri tam olarak yans?tmad?k.
HAM MADDE SORUNU: Y?l?n son döneminde h?z?n? art?ran maliyet art???, alt?n? çizdi?imiz bu durumun vahametini daha çok gözler önüne sermektedir. Bizler bu fedakarl?klar? yaparken demir tüccarlar?n?n demir fiyatlar?n? 6 ayda döviz baz?nda %50 art???n?n da yorumunu sizlere b?rak?yorum. Haziran ay? ba??nda USD kuru 6,74 iken demirin ton fiyat? 3.360 TL (498 $), bu gün USD kuru 7,7 iken demirin ton fiyat? 5.780 TL/ton (750 $)
EL YAKACAK: Yeni proje yap?lmad??? sürece; hem arz?n azalmas?ndan kaynaklanan fiyat art??? hem de hammadde maliyetlerindeki art???n eklenmesiyle birlikte konut fiyatlar? k?saca el yakacakt?r. Bu kapsamda böylesine kötü bir tabloya bakarak 2021 y?l? için öngörüde bulunmak çok zor olacak. 2021 için temennimiz; sektörümüzün içinde bulundu?u durumu iyi analiz yaparak ve tedbir alarak tekrar güçlenmesi yönündedir.