Hacettepe Üniversitesi (HÜ) T?p Fakültesi Çocuk Enfeksiyon Hastal?klar? Ana Bilim Dal? Ba?kan? Prof. Dr. Mehmet Ceyhan, Kovid-19'un dünyada ve Türkiye'de seyri ile ilgili son bilgileri payla?t?.
Dünyada, ?u an hiçbir ülkenin ikinci dalgay? ya?amad???n?, bunun yanl?? kullan?lan bir terim oldu?unu belirten Ceyhan, ikinci dalga ile tarihte sadece ?spanyol gribinde kar??la??ld???n? söyledi.
"?K?NC? DALGA ?Ç?N V?RÜSÜN SIFIRLANMASI LAZIM"
Ceyhan, ?u bilgileri verdi: "O zamanlarda May?s ay?nda vakalar s?f?rlanm??, 2 ay hiç vaka görülmemi?, A?ustos ay?nda virüs mutasyona u?rayarak çok a??r bir tablo olu?turmu? ve 50 milyondan fazla insan ölmü?. ?kinci dalga denilmesi için tüm dünyada vakalar?n s?f?rlanmas?, ülkelerin tedbirleri kald?rmas? ve salg?n?n bir süre sonra yeniden ba?lamas? gerekiyor. Oysa, ?imdi birçok ülke birinci dalgan?n içinde ikinci bir art?? dönemini ya??yor. Virüsün ilk ba?lar?ndaki durumu ile k?yaslama yap?ld???nda dünya ?u anda daha kötü durumda."
"11 MAYIS'TA SONRA VAKALARDA AZALMA SA?LAYAMADIK"
Dünyada günlük vaka say?n?n artt???n? vurgulayan Ceyhan, sözlerine ?öyle devam etti:
"ABD ve Brezilya art?k vakalarda azalma dönemine girdi ama Hindistan çok büyük bir art??la o ülkelerdeki azalmay? kapat?yor. Türkiye'de de 11 Nisan'da 5 binli rakamlarla bir pik görüldükten sonra al?nan soka?a ç?kma yasa?? ve i? yerlerinin kapat?lmas? gibi çok a??r tedbirlerle halk?n sadece yüzde 10'unun d??ar?ya ç?kt??? bir dönemle vaka say?lar? h?zla azald?. 11 May?s'ta binli vakalar? gördük, o tarihten sonra azalma sa?layamad?k, üç ay boyunca hep 1000 civar?nda seyredildi.
"TEDB?RLER BEKLENENDE HIZLI VE KADEMES?Z KALDIRILDI"
Bu di?er ülkelerde de oldu. Örne?in Avrupa ülkeleri de 100-300 gibi rakamlara indikten sonra bir türlü s?f?rlayamad?. Bunda bilim insanlar?n?n yanl?? öngörülerinin çok büyük etkisi oldu. Bu virüsün bir k?? virüsü oldu?u, yaz?n, May?s sonu gibi salg?n?n bitece?i gibi ifadeler dile gelince devletler de bu öngörülere güvenerek, Haziran ay?n?n ba??nda tedbirleri beklenenden h?zl? bir ?ekilde kademesiz bir ?ekilde kald?rd?. Burada tabii ekonomik zorlamalar?n da etkisi oldu. Çünkü, ekonomiler dayanamamaya ba?lam??t? ve öngörülerin rahatl???yla bu kararlar? ald?lar."
"BU ÖNGÖRÜ DE DO?RU ÇIKMADI"
Kendisinin ve baz? bilim insanlar?n?n salg?n?n mevsimi olmayaca??na ili?kin çok fazla aç?klama yapt???n? an?msatan Prof. Dr. Ceyhan "Tarihe bakt???n?zda büyük pandemilerin ço?u yaz?n en s?cak döneminde ç?km??t?r. Virüs ço?u zaman yüzde 90 solunum yoluyla bula??yor. Bir saniyeden daha k?sa süre içinde virüs, bir ki?iden di?er bir ki?inin a?z?ndan burnundan giri? yap?yor. Bu kadar k?sa süre içinde virüsün s?caktan etkilenmesi söz konusu de?il. O yüzden bu öngörü do?ru ç?kmad?" diye konu?tu.
"?ZOLASYON MESELES? DE YANLI? ANLA?ILDI"
Ceyhan, ikinci bir yanl?? öngörüye ili?kin de ?u de?erlendirmede bulundu:
"Vakalar? yakalar ve temasl?lar?na izolasyon uygularsak, bu i?in bitece?i yönünde de bir öngörü vard?. Ama bunun da yanl?? oldu?u anla??ld?. Çünkü, baz? bilim insanlar?, tan? konmam?? ama virüsü yayma potansiyeli olan insanlar?n say?s?n? çok dü?ük tahmin ettiler, yüzde 40 ya da bir kat? gibi ifadelerde bulundular. Nitekim, dünyan?n her yerinde yap?lan çal??malarda görüldü ki virüsü alanlar?n yüzde 90'? herhangi bir belirti göstermedi?i için test yap?lmad? ve tan? almad?lar. Bunun üzerine ülkeler ?imdi yeni yeni bu tip vakalar? bulabilmek için test politikalar? geli?tiriyor."
"B?RDEN B?RE TAMAMEN SERBEST BIRAKILDI"
Türkiye ve birçok Avrupa ülkesinde, vakalar?n azalmad???n?n görüldü?ü zaman ek baz? önlemlerin al?nmas? gerekti?ini vurgulayan Ceyhan, "Bunlar, mesailerin kademelendirilmesi, toplu ta??ma araçlar?nda kalabal???n azalt?labilmesi, toplanmalara say? s?n?r? konulmas?, ?ehirleraras? dola??m?n kontrol alt?na al?nmas? gerekirdi. Oysa birden bire tamamen serbest b?rak?ld?" dedi.
"V?RÜS ?STANBUL'DA TÜRK?YE'YE YAYILDI"
Ceyhan ?unlar? kaydetti: "Görüldü ki ba?lang?çta ?stanbul merkezli olan salg?n, tüm Türkiye'ye yay?l?verdi. ?imdi i?imiz çok daha zor. Çünkü o zaman tek merkezli ?stanbul a??rl?kl? bir salg?n vard?, vakalar?n yüzde 60'? ?stanbul'dayd?. Onu izleyen Ankara, Konya, ?zmir, Bursa, Kocaeli, Sakarya olmak üzere 6 büyük il vard?.
Di?er yerlerde bir ki vaka ya var ya yoktu. Mücadale daha kolayd?, yasaklar vard?, ?imdi i?imiz daha zor. Çünkü halk?n yüzdü 100'ü art?k d??ar?da. ?kinci olarak salg?n art?k tek merkezli de?il, tüm Türkiye'ye yay?lm?? durumda. ?stanbul ile u?ra??lan ?ekilde tüm ?ehirlerle u?ra?mak zorunday?z. Yay?l?mdaki en önemli neden, ?stanbul'daki insanlar?n yaz?n gelmesiyle birlikte kontrolsüz bir ?ekilde Türkiye'nin her taraf?na yay?lmas? oldu."
Test say?lar?na da de?inen Ceyhan, "Ayr?ca ilave olarak test politikam?z? de?i?tirmeliyiz. Henüz daha test say?m?z yeterli de?il, çünkü nüfus ba??na test say?s? olarak dünyada 67. s?raday?z" ifadelerini kulland?.
"B?RKAÇ HAFTA ?Ç?NDE VAKALAR ARTACAK"
Ceyhan, ?u an en çok yeni vaka görülen ilin Ankara oldu?una i?aret ederek "E?er, kontrolsüz bir ?ekilde ?ehirler aras? seyahat devam ederse görece?iz ki birkaç hafta sonra ?stanbul da ?zmir de aynen Ankara'n?n ya?ad??? bu ikinci art??? ya?ayacak. ?u anda sorunun az gibi göründü?ü bütün iller bunu ya?ayacak" uyar?s?nda bulundu.
Toplumsal ba????kl???n henüz geli?medi?ine i?aret eden Ceyhan, ?u bilgileri verdi:
"Türkiye, günde 1000-1500 vaka h?z?yla giderse toplumsal ba????kl?k, 11 senede ancak geli?ebilir. E?er bir mutasyon olmazsa ya da tüm toplumu a??lama gibi bir imkan do?mazsa birkaç defa bu art??lar? ya?ayaca??z. Burada önemli olan, halk tedbirlere yüzde 100 uyarsa ba?ka bir tedbir al?nmas?na gerek yok. Herkes maske takar, sosyal mesafesini korursa isterseniz hiçbir tedbir almay?n zaten insandan insana virüs bula?amaz. Dünya çap?nda herkesin buna uymas? laz?m."