?zmir'de 20 A?ustos'ta Bayrakl? ilçesi Turan Sahili'ne ölü bal?klar?n vurmas? ve kötü koku sorununun ortaya ç?kmas? sonras? kirlilik kayna??n?n tespiti ve önüne geçilmesi için ba?lat?lan çal??malar devam ediyor.
Çevre ?ehircilik ve ?klim De?i?ikli?i Bakanl???nca olu?turulan Bilim Kurulu, acil eylem plan? haz?rl???n? sürdürürken farkl? üniversite ve disiplinlerden bilim insanlar? da sorunun tespiti ve çözümüne yönelik projeler geli?tiriyor.
Manisa Celal Bayar Üniversitesi (MCBÜ) ve Y?ld?z Teknik Üniversitesinden bilim insanlar?, ?zmir Körfezi'ndeki kirlili?in uydu görüntüleri kullan?larak haritaland?r?lmas? ve takibi için çal??ma yapt?.
Google Earth Engine platformu ile Sentinel uydu görüntülerini analiz etmek üzere kod yazan bilim insanlar?, güne?ten gelip, deniz yüzeyinden yans?yan ve uydu sensörleri taraf?ndan kaydedilen ???nlar?, uzaktan alg?lama tekni?iyle s?n?flad?.
Su kütlelerinde klorofil A yo?unlu?unu belirleme ile genellikle fitoplankton ve alg varl???n? izlemek için kullan?lan Normalle?tirilmi? Fark Klorofil ?ndeksinden (NDCI) yaralanan bilim insanlar?, bu yolla sudaki kirlilik de?i?imlerini dakikalar içinde tespit edebilecek bir model geli?tirdi.
Akademisyenlerin üretti?i haritalarda körfezdeki en kirli bölgeler k?rm?z?yla, daha az kirli bölgeler k?rm?z?dan aç?k tonlar?na do?ru turuncu ve sar? renklerde i?aretlendi.
MCBÜ Co?rafi Bilgi Sistemleri Bölümü Ö?retim Üyesi Harita Mühendisi Doç. Dr. Osman Salih Y?lmaz, AA muhabirine, yap?lan çal??man?n sa?l?kta kullan?lan röntgen ve MR gibi bir tarama modeli oldu?unu, uydu görüntülerinin i?lenmesiyle su kalitesinde de?i?imin h?zl? takip edilebildi?ini söyledi.
Y?lmaz, sudaki anl?k de?i?imlerin uydunun bir bölgeyi geçi? zaman?yla ilgili oldu?unu kaydederek, "Uydular?n bir bölgeyi tekrar ziyaret zamanlar? 5 gündür. Yani körfez havan?n bulutlu olup olmamas?na göre ortalama 5-7 gün içiri?inde ayn? teknik kullan?larak takip edilebilir. Renklendirmeyi biz kod yazarak yap?yoruz. Hesaplad???m?z NDCI indeksindeki piksel de?erlerine göre NDCI indeksi -1 ile +1 aras?nda de?er al?r. Genellikle 0,2'nin üzerindeki de?erler klorofil A'n?n yo?unla?t???n? göstermektedir. Yani 0,2'nin alt?n? mavi renkte gösterirken 0,2 ile 0,3 aras?n? sar? turuncu, 0,4 üstü k?rm?z?n?n tonlar? olarak renklendirdik." diye konu?tu.
??lenen uydu görüntülerine göre ?zmir Körfezi'nde 2017'den 2024 ortalar?na kadar kirlili?in s?n?r seviyenin alt?nda oldu?unu ancak son üç ayda neredeyse tüm bölgelerde çok h?zl? bir art?? görüldü?ünü belirten Y?lmaz, s?cakl?klar?n yükselmesiyle Bayrakl?, Kar??yaka, Konak ?skelesi ve Alsancak Liman? k?y?lar?nda alg patlamas? kaynakl? klorofil A seviyesinde önemli yükselmeler saptad?klar?n? bildirdi.
"Biz bu i?in MR'?n? çektik"
Körfezde yürütülecek çal??malar?n takibinde de bu sistemin kullan?labilece?ini ifade eden Y?lmaz, yazd?klar? kodun dünyan?n herhangi bir yerindeki göl ya da deniz yüzeyindeki kirlili?in takibinde de kullan?labilece?ini dile getirdi.
Yapt?klar? çal??man?n ?zmir Körfezi için kurgulanan erken uyar? sistemlerine entegre edilmesi gerekti?ine dikkati çeken Y?lmaz, "Biz bu i?in MR'?n? çektik. Kirlili?in tam sebebi ortaya konulup tedavi uyguland?ktan sonra biz tekrar MR çekerek tedavinin i?e yaray?p yaramad???n? takip edebilece?iz." dedi.
Çal??mada Doç. Dr. Osman Salih Y?lmaz'?n yan? s?ra ayn? üniversitenin E?itim Fakültesi Bilgisayar ve Ö?retim Teknolojileri Bölümü Ö?retim Üyesi Doç. Dr. Ali Murat Ate? ve Y?ld?z Teknik Üniversitesi Harita Mühendisli?i Bölümü Ö?retim Üyeleri Prof. Dr. Füsun Bal?k ?anl?, Prof. Dr. Fatih Gülgen ve Dr. Ö?retim Üyesi U?ur Acar da yer ald?.
?ki üniversiteden akademisyenlerin yer ald??? ekip, 2021'de Marmara Denizi'nde müsilaj?n yay?l?m?n? ve ayn? y?l Akdeniz Bölgesi'nde ç?kan orman yang?nlar?ndan etkilenen alanlar? uydu görüntülerinden tespit eden çal??malar yapm??t?. AA