?zmir Büyük?ehir Belediyesi, orman yang?nlar? ile mücadeleye yönelik “Belediyeler ?çin Orman Yang?n? Acil Eylem Plan?” haz?rlad?. Sadece yang?n an?n? de?il, sonras? ve gelecekteki olas? yang?nlar? önleme ve iyile?tirme süreçlerini de kapsayan, bütüncül ve veriye dayal? bir yol haritas? sunan Büyük?ehir Belediyesi, orman yang?nlar?na kar?? yerel yönetimlerin almas? gereken tedbirleri ve müdahale ad?mlar?n? detayland?ran kapsaml? bir strateji sunuyor. Yang?nla mücadelede rehabilitasyon, afet sonras? dayan?kl?l?k art?rma ve uzun vadeli ileti?im stratejilerini içeren eylem plan? kapsam?nda hedef; ?zmir’i, tüm payda?larla sürecin bir parças? haline getirerek, kentin daha dirençli ve sürdürülebilir bir gelece?e haz?rlanmas?n? sa?lamak. Plan; yang?n öncesi teknolojik izleme sistemlerinden yerel halk?n e?itimine, yang?n sonras? ise ekosistem restorasyonundan sel riskine kar?? önleyici ad?mlara kadar birçok uygulamay? içeriyor. Ayr?ca yerel yönetimlerin kapasitesini art?rmaya yönelik araç, personel, protokol ve tatbikat çal??malar? ile k?rsal-kent arakesitinde bilinçlendirme ve denetim faaliyetlerine de yer veriliyor. ?zmir’in yang?nlarla mücadelesine rehberlik edecek plan, tüm yerel yönetimlere de ilham vermeyi amaçl?yor.
12 ayl?k süreç 3 ana ba?l?kta de?erlendirildi
?zmir Planlama Ajans? taraf?ndan haz?rlanan Belediyeler ?çin Orman Yang?n? Acil Eylem Plan?; orman yang?nlar?n?n do?rudan etkilerini en aza indirmek, k?sa, orta ve uzun vadede iyile?tirme süreçlerini yönlendirmek amac?yla 12 ayl?k bir acil eylem program? içeriyor. Plan kapsam?nda yang?nlar?n ba?lad??? andan itibaren uygulanmak üzere bir y?ll?k süre, üç ana faza ay?r?ld?. Buna göre; ilk 48 saat acil müdahale, 1 hafta ile 4 ayl?k süreç tespit ve rehabilitasyon, 3 ile 12 ayl?k süreç de ileti?im ve planlama ?eklinde belirlendi.
Bütüncül bir çal??ma sunuyor
?lk a?amada, yang?na h?zl? müdahale edilmesi ve hasar?n minimize edilmesi amaçlan?yor. ?kinci a?ama yang?n?n çevresel ve toplumsal etkilerinin de?erlendirilmesini ve zarar gören bölgelerin rehabilitasyonu, üçüncü a?amada ise yang?nla ilgili bilgi payla??m?, toplumsal fark?ndal?k çal??malar? ve gelecekte benzer olaylara kar?? planlama süreçlerine yönelik haz?rl?klar?n ne olaca?? ve ne ?ekilde yap?labilece?ini kaps?yor. Yang?n an?nda koordinasyonun sa?lanmas?, söndürme çal??malar?na destek verilmesi, “Tek Sa?l?k” yakla??m?n? da destekleyecek ?ekilde zarar gören insanlar?n, hayvanlar?n ve do?al alanlar?n tespit edilip korunmas? gibi birçok temel faaliyet de acil eylem plan? içeri?inde yer al?yor.
53 saatlik yang?n kay?tlara geçti
Acil Eylem Plan?’nda, yang?nlar?n ç?k?? nedenleri de payla??ld?. 2012-2023 y?l? istatistiklerine göre yang?nlar?n yüzde 87’sinin insan kaynakl?, yüzde 13’lük k?sm?n?n ise y?ld?r?m kaynakl? oldu?u aç?kland?. ?zmir’in 2013-2023 y?llar? aras?nda y?ll?k ortalama 165 yang?n ile Mu?la ve Antalya’dan sonra en fazla orman yang?n?n?n meydana geldi?i kent oldu?u belirtildi. Son 12 y?l içindeki en büyük yang?n ise 18 A?ustos 2019’da kay?tlara geçti. 53 saat süren ve 4 bin hektardan fazla alan?n yanmas?na neden olan yang?n?n ç?k?? nedeni ise belirlenemedi.
?zmir’de y?ll?k ortalama 12 bin yang?n ç?k?yor
14 A?ustos 2024 tarihinde Kar??yaka’da ba?layan yang?n ise yerle?im alanlar?na, sanayi tesislerine ve kent içindeki parklara zarar verdi. 19 Eylül 2024 tarihi itibar?yla 116 yang?nda 4 bin 260 hektar zarar gördü. Haziran ay?ndaki yang?nlar?n a??rl?kl? ç?k?? nedeni “an?z” yang?nlar? olarak kay?tlara geçti. ?zmir’de y?ll?k ortalama yang?n say?s? 12 bin iken bunun yüzde 72’si, üzerinde yap? olmayan k?rsal yang?n olarak nitelendiren arazilerde meydana geldi.
?kinci bir afet riskine dikkat çekildi
Kar??yaka’da geçen y?l yanan orman alanlar?n?n büyük ço?unlu?u, 1995 y?l?nda gerçekle?en ve 65 ki?inin hayat?n? kaybetti?i selden sonra toprak muhafaza ve sel kontrol çal??malar? kapsam?nda a?açland?r?lan bölgeyi olu?turuyor. Üzerindeki bitki örtüsünü kaybeden alan?n, ikinci bir afet riski ta??d??? da Acil Eylem Plan?’nda yer ald?.
?zmir Büyük?ehir Belediyesi neler yapt??
?zmir Büyük?ehir Belediyesi, Afet ??leri Dairesi Ba?kanl???’na ba?l? ?zmir ?l Afet ve Acil Durum Müdürlü?ü ile orman yang?nlar?na kar?? teknolojik izleme ve erken uyar? sistemleri kullanarak yang?n öncesi haz?rl?klar?n? güçlendirdi. 443 su tankeri da??t?ld?; yerel halk?n yang?n önleme e?itimleri ile gönüllülerin e?itimi sa?land?. ?lk müdahale ekipleri planlamas? sayesinde kritik noktalara konu?lanan ekipler, h?zl? müdahaleye olanak tan?d?. Ormana biti?ik alanlarda acil durum haz?rl?klar?n? içeren Dirençli Köy Projesi ve ?ehrin orman yang?n? risk haritas? da yang?n öncesi koruma stratejilerini destekledi. Ayr?ca, ikincil afetlere kar?? önleyici planlar ve yang?n sonras? ekosistem restorasyonu çal??malar? ile do?a ve toprak koruma önlemleri detayland?r?ld?. Süreç boyunca geli?tirilen izleme ve de?erlendirme mekanizmas?, Ak?ll? ?hbar Sistemi (A?S) ve yang?nla mücadeledeki di?er dijital sistemlerin etkinli?i sürekli izlendi. Afet yönetim bilgi sistemi AYS?S ile de karar destek süreci mekânsal bilgilere dayal? olarak yönetildi.
Acil Eylem Plan? kapsam?nda yap?lacak çal??malardan baz?lar?
?zmir Büyük?ehir Belediyesi; yang?n sonras? özellikle risk alt?ndaki kentsel ve yar? kentsel alanlar ile su kenar? ekosistemleri içinde yer alan yerle?im yerlerinde sel riskinin en aza indirilmesi için çal??acak. Dere ve ta?k?n yata??ndaki binalar tespit edilecek. Tersip bentlerinin ve ?slah sekilerinin durumu, etkinlikleri ve yenileme ihtiyac? de?erlendirilerek gerekli ad?mlar at?lacak. Küllerin içme suyu havzalar?na ve su ekosistemlerine (göl, akarsu, deniz) etkisi de?erlendirilecek, önlemler al?nacak ve süreç izlenecek.
Yang?na dayan?kl? bitki türlerinin dikilecek
Yanan alanlar?n bak?m?n?n ve iyile?mesinin sa?lanmas? da yine eylem plan? kapsam?nda hayata geçirilecek. Do?al ve yang?na dayan?kl? bitki türlerinin dikimine öncelik verilerek, toprak iyile?tirme çal??malar? uygun dikim mevsimi gözetilerek yap?lacak. Olas? bir yang?na kar?? hidrantlar?n (yang?n muslu?u) kapasite durumu, bak?mlar? yap?lacak ve inceleme sonucunda ihtiyaç duyulan yerlere hidrantlar konumland?r?lacak. Bununla birlikte Orman Bölge Müdürlü?ü ile görü?ülerek onlar?n da ihtiyaç duyduklar? ya da gerekli noktalara teminin sa?lanmas? amac?yla ortak bir çal??ma gerçekle?tirilecek. Orman, k?rsal ve kent yang?nlar? konusunda Ege-Akdeniz bölgesindeki belediyeler aras?nda i? birlikleri kurulacak ve tecrübe aktar?m? sa?lanacak.
Payda?larla i? birlikleri yap?lacak
Belediye itfaiye birimlerinin araç, gereç, personel say?s? gözden geçirilecek. ?tfaiye te?kilat?n? etkin kullanabilmek için yetki ve sorumluluklar?n? da içeren kapasite art?r?m çal??malar? yap?lacak. Orman Genel Müdürlü?ü (OGM), AFAD gibi payda?larla i? birli?i ve e? güdüm sa?lanarak, yang?n esnas?nda yap?lacak müdahale, lojistik, ileti?im gibi konulara ili?kin protokoller haz?rlanacak. Haberle?me, araç takip sistemi, yang?n koordinasyon merkezi gözden geçirilecek ve ortak tatbikatlar gerçekle?tirilecek. K?rsal yang?nlar?n önlenmesi için orman-k?rsal-kent arakesitinde an?z yakma, bahçe art?klar?n?n yak?lmas? gibi yang?n ç?k?? nedenlerine kar?? bilinçlendirme ve denetim çal??malar? yap?lacak. Çiftçilerin orman s?n?r?ndaki tarlalar?nda an?zlar? sürerek, elektrik direkleri çevresini i?leyerek ve yan?c? maddeleri bertaraf ederek bak?m çal??malar?n?n te?vik edilmesi sa?lanacak.
Yang?n tehlike ve risk haritalar? olu?turulacak
Ar?c?lar, çobanlar, in?aat ve balya makinesi ile biçerdöver operatörleri yang?nlar konusunda bilinçlendirilecek, yang?nlara ilk müdahale konusunda e?itilecek. Gerekirse yang?n söndürücüler verilecek araçlar?n bak?mlar?n?n yap?lmas? te?vik edilecek. Havai fi?ek, dilek balonu gibi yang?n ç?karmas? olas? faaliyetleri yasaklanacak ve denetimler yap?lacak. Varsa vah?i çöp depolama alanlar? kapat?lacak ve bunlar?n çevresinde yang?nlara kar?? önlemler al?nacak. Yang?n tehlike ve risk haritalar? olu?turulacak. Binalar?n ve tesislerin yang?nlara kar?? korunmas?na yönelik rehber haz?rlanacak. ?ehir planlar?nda imar izinleri ve koruma zonlar? için revizyon haz?rlanacak.