Kurakl?k ve ya??? azl??? nedeniyle su kaynaklar? her geçen gün azal?yor. Suyun büyük ço?unlu?unun kullan?ld??? tar?m sektöründe kurakl?kla mücadele ve sürdürülebilir üretim için su kaynaklar?n?n etkin kullan?m?, ya?mur suyu hasad? ve k?s?nt?l? sulama yakla??mlar?, tar?m?n gelece?i için önem arz ediyor. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tar?msal Yap?lar ve Sulama Bölümü Ö?retim Üyesi Prof. Dr. ?erafettin A??k taraf?ndan ?zmir'de zeytin a?açlar? üzerinde yürütülen 'Ak?ll? Dijital Toprak Nem Sensörleriyle ?zlenen Farkl? Ya?mur Suyu Hasat Yöntemlerinin Sürdürülebilir Zeytin Üretiminde Kullan?labilme Potansiyelinin Toprak ve Bitki Özellikleri ile Sosyoekonomik Aç?dan De?erlendirilmesi' projesiyle ya?an ya?mur suyu hem çat?dan hem de topraktan hasat ediliyor.
Türkiye'de ve ?zmir'de su s?k?nt?s? ya?and???n?, k?s?tl? su kaynaklar?n?n yüzde 79'unun tar?mda kullan?ld???na dikkati çeken Prof. Dr. A??k, bu durumun art?k sürdürülebilir olmad???n? kaydetti. Prof. Dr. A??k, "Tar?mda su kullan?m?n? ne kadar dü?ürürsek sanayiye ve evsel kullan?m?na da o kadar su tahsis etmi? olaca??z, barajlar?m?zdaki suyu da daha çok tutmu? olaca??z. Su kaynaklar?m?z tar?mda yo?un kullan?l?yor. Bunu azaltmam?z laz?m" dedi.
'GÖKTEN YA?ANI TUTMAMIZ LAZIM'
"Yer alt? suyu kenara koydu?unuz bir para gibidir, hemen harcanmaz, yast?k alt?d?r" diyen Prof. Dr. A??k, ?öyle devam etti:
"Maalesef bugün yast?k alt?nda ne varsa kullan?l?yor. Yer alt? suyu stratejik sudur, en son ba?vurulur. Maalesef izinsiz kuyular var. Geçmi?te yer alt? suyu çok daha yüzeydeydi, bugün 200-300 metrelerde. En büyük s?k?nt?lardan biri e?er bulundu?unuz lokasyonun denizle ba?lant?s? varsa yer alt? suyuna tuzlu su giri?idir. Tuzlu su yer alt? suyuna kar??t??? andan itibaren art?k o suyu kurtarma ?ans?n?z yok. Ya?mur ya?d? ya?acak diye gök kubbeyle u?ra?maya gerek yok. Gökten ya?an? tutmam?z laz?m."
'TOPRAKTAK? MEVCUT NEM? TUTMAK DA SU HASADIDIR'
Hayata geçirdikleri ya?mur suyu hasad? projesiyle ya?an ya?murlar? bitkilere sunmay? amaçlad?klar?n? aktaran Prof. Dr. A??k, “Bunlardan en önemlisi su hasad?. Su hasad? sadece tanklar ya da yer alt?na açaca??n?z kuyu veya sarn?çlarla olmaz. En iyi su hasad? deposu toprakt?r. Topraktaki mevcut nemi tutmak da su hasad?d?r. Sadece tanklarla, depolarla su hasat edilir gibi yanl?? bir alg? olu?mas?n" dedi.
Projede hem topraktan hem de çat?lardan suyun hasat edildi?ini söyleyen Prof. Dr. A??k, "?zmir'in ya???l? mevsimi olan ekimden may?sa kadar olan dönemde ya?an ya?murlar? çat?dan hasat ediyoruz. Depolarda biriktiriyoruz, depolardan damla sulama sistemine, oradan da a?açlar?m?za veriyoruz" diye konu?tu.
Projede 7 ayr? su hasad? tekni?i denediklerini belirten Prof. Dr. A??k, "2027'de proje raporunu haz?rlad???m?z zaman ülkemiz için çok k?ymetli bilgiler ortaya ç?kacak. Ya?mur hasad? uygulamam?z?n d???ndaki uygulamalar?m?z; biyokömür, cüruf, malç yani zeytinin kendi art?klar?, ye?il gübre, kontrol ve do?al örtü yani biç-b?rak uygulamas?d?r" diye konu?tu.
Projede çiçeklenme, tomurcuklanma, çekirdek sertle?mesi, olgunla?ma/meyve renk dönü?ümü olmak üzere 4 önemli dönemde zeytin a?açlar?n? sulayarak ya?atacaklar?n? aktaran Prof. Dr. A??k, "Toprakta ne kadar eksik varsa sensörlerle ölçece?iz, suyu tanktan alaca??z, damla sulamaya a?açlara verece?iz. Di?er yöntemler de ya?an ya?mur suyunu bahsetti?imiz maddelerle toprak içinde tutaca??z" ifadelerini kulland?.
'GÖKTEN YA?AN B?R DAMLA SUYU BO?A AKITMAYIN'
Üreticilere tavsiyelerde bulunan Prof. Dr. A??k, sözlerini ?öyle sürdürdü:
"Gökten ya?an bir damla suyu bo?a ak?tmay?n. Ya?an her ya?mur suyu hasat edilebilir. Hayvanc?l?k yap?yorlarsa damlar?nda, ah?rlar?ndaki çat?larda bütün sular hasat edilebilir, maliyetli de?il. Çiftçiler traktörleriyle, kepçeleriyle bahçelerine ya?mur suyu deposu yapabilirler. Mutlaka malçlama yap?lmal?, malçlamayla yüzde 30 civar?nda su tasarrufu yapabilirler. Topraktaki nemi muhafaza edebilirler. Sulamada damla sulama yöntemini kullanmal?lar. Dijital sulama teknolojilerini kullan?lmal?lar."