Massachusetts Teknoloji Enstitüsü'nden (MIT) Prof. Dr. Daron Acemo?lu, ekonomik olarak Türkiye'nin önünde çok zor dönemler oldu?una dikkat çekti.
Acemo?lu, son dönemde gerilen Türkiye-ABD ili?kileri ile ilgili olarak, “Türkiye için zor zamanlar bunlar. Ama bence en büyük problemler Türkiye’de ?u anda içten gelen problemler. Son 10 y?ld?r verimlili?i dü?ük büyüme özellikle tüketime ba?l?, devlet harcamalar?na, devlet bankalar?na ba?l? bir büyüme tablosu var. Türkiye’deki ?irket bilançolar?, banka bilançolar? kötü durumda. Tüketici bilançolar? kötü durumda. Türkiye’nin ekonomik olarak çok zor dönemler var önünde. Tabi ki d??ar?dan gelen unsurlar buna katk?da bulunabilir ama as?l problemler içeride” diye konu?tu.
DEMOKRAS? KUVVETLEND?R?LMEL?
“Türkiye sizi göreve ça??rsa yapaca??n?z düzenlemeler neler olur?” konusuna ili?kin olarak ise Prof. Dr. Acemo?lu, “Türkiye’nin k?sa uzun dönemli problemleri var. En ba?ta demokrasinin kuvvetlendirilmesi laz?m. Ekonomik kurumlardaki iyile?me araçlar?n daha ba??ms?z, otonom hale gelmesi laz?m. Örne?in Merkez Bankas?, yarg? kurumlar?n?n daha güçlenmesi ve ba??ms?z hale gelmesi... Ayn? zamanda makroekonomik olarak ?irketlerin ve bankalar?n bilançolar?n?n düzelmesi gerekiyor. Bunun için de yurtd???ndan para gelmesi laz?m. ?u anda sadece kurumsal aç?lardan yap?lacak reformlarla Türkiye büyüyemez. Çünkü bankalar?n ve ?irketlerin bilançolar? o kadar kötü durumda ki bunun için yeni bir kaynak yarat?lmas? laz?m.
HIZLI KÖTÜLE?ME VAR
Bilim Akademisi taraf?ndan düzenlenen “Covid-19 Sonras? Dünya Ekonomisi” konferans?nda konu?an MIT Profesörü Daron Acemo?lu, yapt??? sunumda ?u tespitlere yer verdi:
- Demokrasinin bir krizden geçti?i do?ru. Bunu en net olarak Türkiye’de görüyoruz. Türkiye’deki kurumlar?n kalitesine bakal?m. OECD verilerine göre, birçok kurumsal aç?dan 2000’li y?llar?n ba??nda Türkiye’nin iyile?ti?ini görüyoruz. Bu tabi ekonomik reformlar?n çok h?zl? yap?ld???, yarg? reformlar?n?n yap?ld???, yolsuzluklar?n kontrol alt?na al?nd??? bir dönem. Ama 2008’den (hatta 2006’dan) sonra kurumlar?n hepsi negatife gidiyorlar. Kurumlarda çok h?zl? ?ekilde bir kötüle?me görüyorsunuz.
- Dünya Bankas? raporuna göre, ekonomi konusundaki kararnameler ve yeni kurallarda 2008’den sonra korkunç bir art?? var. 500’den 4 bine kadar ç?k?yor. Yani devletin mikro bir ?ekilde ?u ?irket bunu yapabilir, bu sektör bunu yapabilir gibi kararlar var. Bunlar?n büyük k?sm? daha keyfi ve denetlemeye tabi olmadan Cumhurba?kan?, ba?bakanl?k karar? ya da ba?ka denetlemeye tabi olmayan kararnameler oldu?unu görüyoruz.
MEDYA ÖZGÜRLÜKLER? ÇOK GER?LED?
- Türkiye’de sivil toplumun çok geri ad?m att???n? görüyoruz. Medya özgürlükleri çok geriledi. Uluslaras? Af Örgütü ve gazetecilik örgütlerine göre son 6 y?l içinde dünyada hapishanede olan gazetecilerin yüzde 30’u Türkiye’de. Medya özgürlü?ünün azald??? yerde sivil toplumun zay?flad???n?, demokrasinin çal??mad???n? görüyoruz. Her yerde bir demokratik gerileme var ama Türkiye bunu en iyi özetleyen ülkelerden biri. Türkiye’de ba?ka ülkelerden daha h?zl? gerçekle?ti bu gerileme.
- 2006’dan önce demokrasiye giden ülkeler daha fazla. 2006’dan sonra hemen hemen demokratik ilerlemeler duruyor. Birçok ülke de demokratik olarak geriye gidiyor. Birçok ülkede bugün asl?nda demokrasinin o kadar da önemli olmad??? demokratik hükümetlerin krize do?ru yan?t vermedi?i, hatta Türkiye’de vurguland??? gibi tek adamlar ya da muhalefete daha fazla özveride bulunmas? gerekmeyen liderlerin daha iyi oldu?u konusunda bir vurgu var.
- Son 60 y?lda 150 ülke demokrasiye geçmi?. Bunlar?n her birini s?f?ra koyuyorum ve bunlar?n demokrasiye geçtikten sonraki büyüme oranlar?na bak?yorum. Demokrasiye geçtikten sonra hafif bir büyüme, ondan sonra çok h?zl? bir büyüme var. 20 y?l içinde demokrasiye geçenler, demokrasi olmayan ülkelere göre yüzde 20 daha fazla büyümü? oluyorlar.