Bir litre sütü yakla??k 8 liraya mal edip 5.70 TL’den satan üreticinin zarar? her geçen gün büyürken, marketlerde sat?lan bir litre sütün fiyat? uçuk fiyatlara ula?t?.
Sözcü'den Gamze Bal'?n haberine göre, perakende süt ve süt ürünleri fiyatlar?na nisan sonu, may?s ba?? itibar?yla bir zam daha geldi.
Son gelen zamlarla birlikte marketlerde sat?lan yayg?n markal? bir litre tam ya?l? sütün fiyat? 15,95 TL’ye kadar ç?kt?. Sene ba??nda 8 lira olan yayg?n markal? bir litre yar?m ya?l? süt fiyat? ise 12 liraya ula?t?.
40 L?RADAN A?A?I PEYN?R YOK
Türkiye ?statistik Kurumu (TÜ?K) verileri de süt ve süt ürünlerinin son bir y?lda yüzde 40 ila yüzde 54 aral???nda zamland???n? ortaya koydu.
Ülke genelinde ortalama bir litre süt fiyatlar?n?n 2021 Mart’ta 6,2 TL iken 2022 Mart’ta 9,1 TL’ye ç?kt???n? ortaya koyan TÜ?K verileri bile, 40 liradan a?a?? bir kilo peynir bulunmad???n? gösteriyor.
Buna göre, 2022 Mart’ta bir önceki y?l?n ayn? ay?na göre ka?ar peyniri fiyatlar? yüzde 40,4 zamlanarak 70,2 TL’ye, krem peynir yüzde 43,8 zamlanarak 51,4 TL’ye ve beyaz peynir de yüzde 54 zamlanarak 44,4 TL’ye ç?kt?.
O dönem çi? süt zamlar?n? olumlu kar??layan üretici, ertesi güne yem fiyatlar?na yap?lan zamlarla uyan?nca, çi? süt fiyatlar?ndaki art?? anlam?n? yitirdi. Ancak sanayici, maliyetlerinin önemli bir kalemini olu?turan çi? sütteki bu art?? sonras? satt??? süt fiyatlar?n? art?rd? ve vatanda? 2021 Aral?k’ta bir hafta içinde iki kez süt zamm?na maruz kald?.
Üreticinin satt??? süt ba??na etti?i zarar?n büyümesi üzerine çi? süte yap?lan bir di?er art?? da nisan ay?nda geldi. 1 Nisan’dan itibaren çi? süt fiyatlar? 5,70 TL’ye ç?kt?. Bu da perakende süt fiyatlar?n?n 16 liraya kadar yükselmesindeki en önemli sebeplerden biri oldu.
YAZ AYLARINI ??ARET ETT?
Ancak gelinen noktada, çi? süte yap?lan zamlar?n yaln?zca sanayiciye yarad???n? kaydeden üreticiler, süt yem paritesinin birin alt?nda 0,87 oldu?unu, yani bir kilo süt satarak bir kilo yem alamad?klar?n?, ayn? ?ekilde et yem paritesinin de üreticinin aleyhine oldu?unu vurguluyor.
Zarar etti?i için çareyi hayvanlar?n? kesime göndermekte bulan üreticiler, daha fazla hayvan?n kesime gitmesine müsaade edilmemesini, Ulusal Süt Konseyi’nin (USK) süt fiyatlar?n? bir an önce aç?klamas?n? talep ediyor.
Türkiye Ziraat Odalar? Birli?i (TZOB) Genel Ba?kan? ?emsi Bayraktar, dün bu konuda yapt??? aç?klamada ?u uyar?da bulunmu?tu:
“Besi hayvanc?l???nda da et yem paritesi 15,25 ile üreticinin aleyhine. Üretici bir kilo karkas et satt???nda en az 20 kilo yem alabilmelidir. Bu pariteye göre 87 lira olan karkas et fiyat?n?n 110 lira civar?nda olmas? gerekir. Burada dikkat edilmesi gereken süt i?letmeleri küçüldü?ü için besi üreticisi hayvan bulmakta güçlük çekecektir. Üretimin sa?lanmas? noktas?nda tedbir al?nmad??? takdirde yaz aylar?nda et ve süt ürünlerinde ciddi fiyat art??lar? görebiliriz.”
Ancak bunlar ülke genelindeki ortalama fiyatlar… Marketlerdeki peynir fiyatlar? ise TÜ?K’teki ortalama fiyatlar?n neredeyse iki kat? seviyesinde.
Süt ve süt ürünlerinde yap?lan söz konusu zamlar, 2018 A?ustos’taki kur krizinden bu yana çok k?sa aral?klarla, devam ediyor.
O dönemki kur krizinin maliyetlerde yaratt??? art?? sonras?, bir litre kutu sütün fiyat? 3,75 TL’den 5,95 TL’ye ç?km??t?. Market markal? sütlerin fiyat? ise o dönem 2.50-2.75 TL’den 3.75 TL’ye yükselmi?ti.
Kademeli bir ?ekilde sürekli artan süt fiyatlar?n?n 10 liray? a?mas? ise 2021 Aral?k’ta üreticinin satt??? çi? süt fiyatlar?na yap?lan art??larla oldu. Ancak, satt??? bir litre sütle bir kilo yem alamaz duruma gelen üreticiyi rahatlatmak amac?yla çi? sütte yap?lan bu art??lar, ne çiftçiye ne tüketiciye yarad?.