Dijital para birimlerine geçmeye haz?rlan?yor. Merkez bankalar?n?n testleri sürerken pek çok ülkede çal??malar ilerlemeye ba?lad?. Ara?t?rmalar, ülkelerin yüzde 80’inin bir süre sonra dijital paraya geçece?ini tahmin ediyor.
Nijerya ve Bahamalar, Merkez Bankas? Dijital Para birimlerini (Central Bank Digital Coin-CBDC) hayata geçiren ilk ülkeler olurken Çin, Rusya gibi ülkeler pilot çal??malar?n? ba?latm?? durumda. Türkiye’nin de aralar?nda bulundu?u ülkelerse henüz ara?t?rma a?amas?nda.
CBDC’leri izleyen Washington merkezli ba??ms?z bir kurulu? olan Atlantic Council’e göre, Nisan 2022 itibariyle 91 ülke bir CBDC’leri gündeme ald?.
ÜLKELER?N YÜZDE 80’? GEÇ?YOR
Denetim firmas? PwC taraf?ndan yürütülen bir ba?ka ara?t?rmaya göre ise merkez bankalar?n?n yüzde 80’den fazlas? CBDC geli?tirme plan? yap?yor ya da projesini halihaz?rda hayata geçirdi.
4 Nisan’da yay?mlanan PwC Küresel CBDC Endeksi raporu, merkez bankalar?n?n dijital para birimlerini kullanma konusundaki olgunluk seviyesini ölçtü.
N?JERYA ?LK SIRADA
Rapor, merkez bankalar?n?n CBDC geli?tirme a?amalar?ndaki s?ralamas?n? da yapt?. Nijerya’n?n eNaira’s? hem bireysel hem de kurumsal kullan?m kategorilerinde en geli?mi? dijital para olurken Bahamalar'?n Sand dolar? ilk s?ralarda yer ald?.
Raporda ayr?ca e-lira üzerinde çal??an Türkiye’nin di?er ülkelerin gerisinde kalmas? nedeniyle ilk on s?radan dü?tü?ü belirtildi. Jamaika'n?n Jam-Dex’inin bu y?l hayata geçirilmesi beklenirken Tayland ve Hong Kong ise s?n?r ötesi ödemelere odaklanan ortak mBridge projeleri ile kurumsal i?lem kategorisinde birinci oldu.
DOLARIN VE EURONUN PATRONLARININ RADARINDA
Bununla birlikte dolar?n ve euronun patronlar? da CBDC’ler üzerinde çal??may? sürdürüyor. Biden yönetimi, 9 Mart 2022’de dijital varl?klarla ilgili bir yürütme emri imzalad? ve bu karar, ABD’de CBDC’lerin hayata geçirilmesine ili?kin bir yakla??m?n nas?l görünece?ini ara?t?rmaya yönelik bir hükümet emirlerini içerdi.
Avrupa Merkez Bankas? yönetim kurulu üyesi Fabio Panetta geçti?imiz ay?n ba??nda yapt??? bir konu?mada CBDC ç?karman?n, itibari paralar?n ödeme ve di?er alanlardaki yerini korumas?n? sa?layabilece?ine de?indi.
ABD Merkez Bankas? (Fed) da ocak ay?nda bir dijital para raporunu yay?nlad?. Raporda Fed konuya ili?kin net bir pozisyon almazken, dijital para biriminin finansal sistemi kökünden de?i?tirece?i vurguland?.
TÜRK?YE’DE NE DURUMDA?
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankas? (TCMB), geçti?imiz y?l?n eylül ay?nda konu ile ilgili pilot uygulamalara ba?lam??t?. ASELSAN, HAVELSAN ve TÜB?TAK-B?LGEM ile “Dijital Türk Liras? ??birli?i Platformu” olu?turuldu.
Son olarak geçti?imiz hafta konu ile ilgili bilgilendirme yapan TCMB Ba?kan? ?ahap Kavc?o?lu, “Dijital para çal??malar?m?z çok ciddi ve h?zl? ?ekilde devam ediyor. Y?l?n ikinci yar?s? farkl? testlerimiz ve çal??malar?m?z önemli bir noktaya gelecek.” diye konu?tu.
CBDC NED?R? NE ??E YARAR?
Dünya genelinde merkez bankalar? taraf?ndan olu?turulan, olu?turuldu?u ülkenin yasal para birimini dijital olarak temsil eden ve genellikle merkeziyetsiz olan ve blok zincir altyap?s?n? kullanan para birimlerine merkez bankas? dijital para birimi (CBDC) deniyor.
Teknolojik altyap? olarak kripto paralara benzeyen CBDC’lerle kriptolar aras?nda baz? farklar bulunuyor. Kriptolar, tamamen merkeziyetsiz bir yap?ya sahip ve herhangi bir ki?i veya olu?um taraf?ndan kontrol edilmiyor. CBDC’ler de genelde bitcoin gibi blok zincir teknolojisine dayal? olsa da, bu blok zincir a?lar?na yaln?zca seçili ki?i ve kurumlar?n eri?im sa?layabilece?i belirtiliyor.
Ayn? ?ekilde kripto paralar genellikle bir parasal kar??l?k bulundurmazken CDBC’lerin varl?k kar??l?klar? bulunuyor. CBDC’lerin kolay para transferi ve güvenlik gibi pek çok avantaj sa?layaca?? belirtiliyor.