Ege Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Ö?retim Üyesi Doç. Dr. Tolga Dinçer, Ara?t?rma Görevlisi Dr. Alper Erdem ile yüksek lisans ö?rencisi Ba?ak Alkan, Norveç somonu ile yerli tür olan Karadeniz alabal???n?n besin de?erleri aç?s?ndan bir inceleme yapt?. Türkiye'deki bal?k tüketimi ve ihracat?n?n artmas? anlam?nda, Norveç somonuna göre 3 kat daha ucuz olan Karadeniz alabal???n?n önemine de?inen Su Ürünleri Fakültesi Dekan? Prof. Dr. U?ur Sunlu, "2018 y?l?nda avc?l?k miktar? 314 bin 94 ton iken, yeti?tiricilik üretimi 314 bin 537 ton olarak istatistiklere girdi. Türkiye'de geçen y?l toplam su ürünleri üretimi yakla??k 628 bin ton olarak aç?kland?. ?lk kez bal?k yeti?tiricili?i, avc?l???n önüne geçti. Su ürünleri yeti?tiricilik sektörü 2018 y?l?nda 1 milyar dolar civar?nda ihracat gerçekle?tirdi. Ülkemizin 2023 y?l? hedefleri aras?nda bu rakam?n 2 milyar dolara ula?mas? var. Ülkemiz, zengin iç su kaynaklar?na sahip yap?s? ve do?as? ile yüksek potansiyele sahip durumda. ?ç sular?m?zda üretilen gökku?a?? alabal??? gerek kendisi gerekse dumanlanm?? (tütsülenmi?) ürün çe?itlili?i ile Avrupa ülkelerine ihraç edilen en de?erli iç su türümüz. Bunun yan?nda iç sularda sazan türleri üzerine bal?kland?rma çal??malar?n?n ba?lamas? ve bu türün yeti?tirilmesinin di?er art? bir de?er olaca??n? ifade etmek isterim. Alternatif türler üzerine yap?lacak çal??malar önümüzdeki y?llar için çok de?erli olacakt?r. Ayr?ca yerli ürünümüz Karadeniz alabal???n?n gelecekte ihracatta önemli bir paya sahip olaca??na inan?yorum" diye konu?tu.
BES?N DE?ERLER? NEREDEYSE AYNI
Karadeniz alabal???n?n somona alternatif oldu?unu dile getiren Dekan Yard?mc?s? Doç. Dr. Tolga Dinçer de, "Alabal?kgiller dedi?imizde, salmoniformes tak?m?na ait olan ve tüketiciler taraf?ndan sevilen alabal?k ve somon bal??? gibi türlerini içeren bal?k familyas?n?n türlerinden bahsetti?imizi hat?rlatmak gerekir. Bu familyada 20'nin üzerinde farkl? bal?k türü var. Baz?lar? Norveç somonu gibi so?uk denizlerde ya?arken, baz?lar? tatl? sularda ya?amlar?na devam etmektedir. Türkiye a??rl?kl? olarak somon (Salmo salar) bal?klar?n? Norveç'ten ithal etmektedir. Norveç'in y?ll?k üretimi 1 milyon 200 bin ton civar?nda ve her geçen gün artan de?erlere sahiptir. Ülkemiz ithalat? dü?ünüldü?ünde ilk olarak 5 bin ton civar?nda ba?layan miktar talebe göre her geçen gün artmaktad?r. Somon bal???n?n yeti?tiricili?i ne yaz?k ki iklimsel ?artlar dolay?s? ile en uygun ?artlara sahip denizimiz Karadeniz'de dahi ba?ar?l? sonuçlar vermemi?tir. Karadeniz'de yeti?tiricili?i yap?lan türün denizalas? (salmo trutta labrax) olarak bilinen tür oldu?unu et rengi k?smen benzese de bir somon olmad???n? belirtmek gerekir. Tezgahlarda görülen bir tür daha vard?r ki, gerek fiyat? gerek ise boyutlar? ile dikkat çekmektedir. Bu tür dere alabal??? olarak bilinen salmo trutta fario (Karadeniz alabal???) türüdür. Karadeniz alabal???, Türkiye'de ba?ta Do?u Anadolu, Karadeniz ve ?ç Anadolu olmak üzere pek çok su kayna??nda do?al olarak bulunmakta ve yeti?tiricili?i yap?lmaktad?r. Norveç somonu ile k?yasland???nda yüzde 50 daha az ya? oran?na sahip fakat yak?n protein de?erleri içeren bir tatl? su bal???d?r ve yeti?tiricilik a?amas?nda deniz suyuna uyum sa?lamaktad?r" dedi. Doç. Dr. Dinçer, Norveç somonu filetosunun kilogram fiyat?n?n yakla??k 100 TL, yerli ürün olan Karadeniz alabal???n?n ise 35 TL oldu?unu söyledi.
KARADEN?Z ALABALI?I, SOMONA ALTERNAT?F
Yapt?klar? çal??malarda, Karadeniz alabal???n?n Norveç somonuna kesinlikle alternatif olabilecek de?erlerde oldu?unu kaydeden Ara?t?rma Görevlisi Dr. Erdem, ara?t?rman?n sonuçlar?yla ilgili bilgi verdi. Dr. Erdem, "Omega 3 düzeyleri ya? asit kompozisyon da??l?mlar? incelendi?inde; do?al Karadeniz alabal???n?n yüzde 8, yeti?tirilen Karadeniz alabal???n?n yüzde 15 ve Norveç somonunun ise yüzde 18 de?erine sahip oldu?unu tespit ettik. Toplam çoklu doymam?? ya? asitleri (PUFA) de?erleri ise do?al Karadeniz alabal??? ve Norveç somonunda yüzde 37 civar?ndayken yeti?tiricilik ürünü olan Karadeniz alabal???da yüzde 45 de?erlerini gördük. Bu farkl?l?k hepimizin DHA (Dokosahekzaenoik asit ) olarak bildi?i Omega 3 oran?ndan gelmektedir. Sonuç olarak Norveç somonunun sa?l?kl? ve omega 3 oran? yüksek bir tür oldu?u gerçektir. Fakat /Bir alternatifi yok mudur' sorusunun cevab? yeti?tiricili?i yap?lan Karadeniz alabal???d?r. Asla somon tercih etmeyin demiyoruz fakat yerli ve milli bir bal???m?z oldu?una ve daha dü?ük fiyatla daha fazla tüketiminde somondan alabilece?iniz de?erlere ula?abilece?inizi belirtmek istiyoruz. Sa?l?kl? nesillerin ve gelece?in hafta da en az iki kez bal?k tüketmekten geçti?ini hat?rlatmakta yarar görüyoruz" diye konu?tu.