Ege Denizi'nde 28 Ocak itibar?yla yo?unla?an sismik hareketlilik sonucunda bölgede bugüne kadar yüzlerce deprem oldu. Yunanistan'?n Santorini Adas?'n?n yakla??k 25 kilometre kuzeydo?usunda yo?unla?an, derinlikleri 5 ile 25 kilometre aras?nda de?i?en depremler, tedirginli?e neden oldu. Deprem f?rt?nas?yla ilgili Ege sahilleri için tsunami tehlikesi de gündeme geldi.
'GEÇM??TE 8.5 BÜYÜKLÜ?ÜNE VARAN MEGA DEPREMLER OLMU?'
?zmir Dokuz Eylül Üniversitesi (DEÜ) Deprem Ara?t?rma ve Uygulama Merkezi (DAUM) Müdürü ve Mühendislik Fakültesi Jeoloji Mühendisli?i Bölümü Ö?retim Üyesi Prof. Dr. Hasan Sözbilir, Ege Denizi'nde Santorini Adas? çevresinde 28 Ocak'tan bu yana yo?unla?an deprem f?rt?nas?yla ilgili de?erlendirmede bulundu. Prof. Dr. Sözbelir, "Her gün büyüklü?ü 1 ila 5 aras?nda de?i?en ortalama 100 deprem oluyor. Santorini Adas? Yunanistan'?n ba?kenti Atina'dan ba?layarak Milos, Santorini, Nysiros adalar?n? içine alacak ?ekilde bir yay geometrisi sunup, Türkiye karas? üzerindeki Kula volkanlar?na kadar uzan?yor. Bu yay ?ekilli jeolojik ortama Güney Ege Volkanik Ada Yay? ismi veriliyor. Bu volkanik ada yay?n?n özelli?i, günümüzde diri- aktif olmas?. Ada yay?n?n içindeki volkanik adalar?n önemli bir bölümü son 10 bin y?lda birkaç kez patlam??, püskürmü? ard?ndan tsunamiye, depremlere, can ve mal kayb?na neden olmu?. Bu volkanik faaliyet biter mi. Bunun yan?t? büyük resimde sakl?. Ada yay?n?n güneyinde Girit. Girit'in güneyinde Afrika ile Ege-Anadolu levhas?n?n jeolojik s?n?r?n? olu?turan devasa bir fay bulunuyor. Arnavutluk'tan güneydo?uya do?ru ilerleyip bir yay geometrisi sunacak ?ekilde Yunanistan güneyinden ve Girit Adas? güneyinden geçtikten sonra kuzeydo?uya do?ru kavis çizerek Rodos Adas? güneyinde Pliny-Strabo transform fay? ile birle?ir. Bu fay üzerinde, geçmi?te 8.5 büyüklü?üne varan mega depremler olmu?" dedi.
'7.5 BÜYÜKLÜ?ÜNE VARAN DEPREMLER? DE TET?KLEYEB?L?R'
Bölgede son 20 y?lda yap?lan jeofizik çal??malar?n Santorini ve hemen kuzeydo?usundaki Amorgos-Kolombo deniz alt?nda yer alan volkandaki magma faaliyetinin 2,8 kilometre derinli?e kadar yükseldi?ini ortaya koydu?una dikkati çeken Prof. Dr. Sözbilir, "Bu alandaki k?r?k ve çatlak olu?umu yan? s?ra diri faylar boyunca hidrotermal- jeotermal ak??kanlar?n sisteme kat?ld???n? göstermektedir. Denizalt?nda devam eden bu tektono-magmatik faaliyetlerin belirli bir zaman sonra k?r?k ve çatlaklar boyunca yeryüzüne ula?mas? ve volkanik bir faaliyete dönü?me ihtimali vard?r. Tabii bu faaliyet geçmi?te oldu?u gibi, 7.5'e varan depremleri de tetikleyebilir" diye konu?tu.
'TÜRK?YE’N?N GÜNEYBATI KIYILARINDA TSUNAM? YA?ANDI?INA DA?R KAYITLAR VAR'
Bu konuyla ilgili olarak geçmi?te ya?anm?? hem deprem ve hem de volkanik faaliyet oldu?unun kaydeden Prof. Dr. Sözbilir, "Santorini, Milos ve Nysiros adalar?nda MÖ 1600'lü y?llarda milattan sonra 1800'lü y?llarda ve 1950 y?l?nda volkanik püskürmeler olmu? ve bu volkanik faaliyetler nedeniyle Yunan adalar?nda tsunami gerçekle?mi?, can ve mal kayb? ya?anm??. Özellikle, Türkiye’nin güneybat? k?y?lar?nda -Ku?adas?-Bodrum-Datça- ise, tsunami ya?and???na dair kay?tlar var. MÖ-1600’lü y?llar?nda Santorini Adas?'nda gerçekle?en volkanik faaliyetin külleri, Datça, Bodrum, Söke gibi k?y? bölgelerimizdeki genç birimler içinde saptanm?? durumda. Bu da böyle bir patlama olmas? durumunda volkan küllerinin Ege k?y?lar?na kadar ula?abilece?i öngörülebilir. Böyle bir durumda vatanda?lar, AFAD gibi kurumlar?n verece?i bilgiler web sayfalar?nda yer alan yanarda? önlemleri konusunda bilgi sahibi olabilirler" ifadelerini kulland?.
UYGULAMAYI TELEFONLARA YÜKLEY?N ÇA?RISI
Santorini Adas? kuzeyinde 1956 y?l?nda 7.5 büyüklü?ünde bir deprem oldu?u ve 13 dakika sonra 7 büyüklü?ünde artç? bir ?ok ya?and???n?n bilindi?ini söyleyen Prof. Dr. Sözbilir, "Bu depremler sonras?nda Ege k?y?lar?m?zda 1-2 metreye varan tsunamiden bahsedilmektedir. Böyle bir olay?n gerçekle?mesi durumunda, ciddi bir problem ya?anaca??n? dü?ünmüyorum. Zira bu deprem modellenmi? durumda. Santorini civar?nda 7 büyüklü?ünü a?an bir deprem oldu?u anda AFAD ve ilgili di?er sismoloji istasyonlar?na ba?l? sismometreler birkaç saniye içinde depremi alg?l?yor. AFAD sistemi, otomatik çözümleyerek verileri tüm dünyaya aç?yor. E?er tsunami tehlikesi varsa, AFAD uygulamas? içeren tüm ak?ll? telefonlara mesaj gelmektedir. Bu mesajdan yakla??k 20-30 dakika sonra tsunami k?y?lar?m?za ula?abilir. Bu süre içinde deniz k?y?s?ndan 4-5 kilometre karaya do?ru ilerledi?imizde herhangi bir can kayb? ya?anmayacakt?r. Belki k?y?daki baz? binalar? deniz suyu basacak daha sonra geri gidecektir. Bu nedenle AFAD, Valilik gibi resmi makamlar?n web sitesinin sürekli kontrol edilmesi ve AFAD uygulamas?n?n tüm ak?ll? telefonlara yüklenmesi önem arz etmektedir" dedi.