Hacettepe Üniversitesi T?p Fakültesi Çocuk Enfeksiyon Hastal?klar? Bilim Dal? Ba?kan? Prof. Dr. Mehmet Ceyhan, koronavirüs vakalar?ndaki azal???n bir noktada durdu?unu, bunda süper bula?t?r?c?lar?n büyük rol oynad???n? söyledi.
Prof. Dr. Ceyhan, "Tabi süper bula?t?r?c?n?n kim oldu?unu bilemiyoruz; ama riski art?rabilecek meslekler var. Sa?l?k personeli, gi?e ve dan??man memurlar?, kasiyerler, kuaför-berberler, uçaklardaki kabin memurlar?, ?oförler gibi. Bunlar? tarayarak, bu ki?ileri mümkün oldu?u kadar yakalamaya çal???lmal?. Yüzde 50 yakalarsan?z yüzde 50 etki eder. Çok az bir k?sm? süper bula?t?r?c?" dedi.
Prof. Dr. Mehmet Ceyhan, may?s ay?nda yap?lan tahminlerde salg?n?n yaz aylar?nda bitece?i öngörülerinin oldu?unu hat?rlatt?. Ceyhan, "Baz? yanl?? öngörüler vard?. Bunlardan bir tanesi belirtisiz vakalar?n bula?? ne oranda devam ettirece?i tahmin edilemedi. Ben hep '10 kat?' diyordum, böyle belirtisi olmayan vaka var. Bu fazla bulunuyordu, önemsenmiyordu. Ama gördük ki siz vakalar? izole edip onlar?n temasl?lar?n? da bulup izole etti?inizde de bu belirtisiz ki?iler bula?t?rmaya devam ettiriyor. Belli bir say?n?n alt?na inmenizi önlüyor" diye konu?tu.
'HER ÜLKE B?R YERLERDE TAKILDI'
Prof. Dr. Ceyhan, ikinci yanl?? öngörünün ise s?cak havan?n bula?? bitirece?i yönünde oldu?unu belirterek, "Bundan hem vatanda?lar hem de hükümetler etkilendi. Yaz?n normalle?ece?ini dü?ündüler. Öngörülemeyen bir ?ey vard?; pandeminin mevsimi olmaz. Çünkü bir insandan ç?k?p saniyeler içinde ba?ka bir insana bula??yor virüs. Bu da yaz?n ba?lar?nda hemen hemen dünyadaki bütün ülkelerin normalle?me çabalar?na yans?d?. Bir taraftan da ekonomik güçlükler ülkeleri, tedbirleri h?zla kald?rmaya yönlendirdi. Gördük ki her ülke bir yerlerde tak?ld?. Kimi 300-400'lerde tak?ld?, kimi bizim gibi 1000'ler civar?nda tak?ld?. ?imdi ondan a?a?? indiremiyoruz" dedi.
'SÜPER BULA?TIRICILAR BU DÖNEMDE ÇOK ÖNEML?'
Prof. Dr. Ceyhan, süper bula?t?r?c?lar?n bu dönemde çok önemli oldu?unu dile getirerek, "Siz vakalar? azalt?yorsunuz, bir noktada duruyor. Orada i?te süper bula?t?r?c?lar büyük rol oynuyor. Tabi süper bula?t?r?c?n?n kim oldu?unu bilemiyoruz; ama bunlar?n olabilece?i ve riski art?rabilece?i meslekler var. Sa?l?k personeli, gi?e ve dan??man memurlar?, kasiyerler, kuaför, berberler, uçaklardaki kabin memurlar?, ?oförler gibi. Bunlar? tarayarak, bu ki?ileri mümkün oldu?u kadar yakalamaya çal???lmal?. Yüzde 50 yakalarsan?z yüzde 50 etki eder. Çok az bir k?sm? süper bula?t?r?c?. Baz? özellikleri var; bir seferde a??zlar?ndan, burunlar?ndan çok fazla virüs ç?kar?yorlar. Öksürükte, hap??r?kta o damlac?klar? çok daha uzun mesafeye gönderebiliyorlar. Virüsü çok daha uzun süre yayabiliyorlar. Normal bir ki?i 2 hafta yay?yorsa bunlar daha uzun süre yay?yorlar. Bunlar belli meslekler içinde oldu?u zaman risk olu?turdu?unu bildi?imiz için o meslekleri tarayarak pozitif olanlar? izole edebiliriz" diye konu?tu.
'EKSTRA B?R ?EYLER YAPMAK LAZIM'
Prof. Dr. Ceyhan, vakalar? dü?ürmek için baz? önlemlerin al?nmas? gerekti?ine dikkat çekerek, ?unlar? kaydetti:
"Anla??lan o ki ekstra bir ?eyler yapmak laz?m. Sokak yasaklar? ya da i? yerlerinin kapat?lmas? gibi önlemlerle olmaz. Yeniden ekonomiyi durduramazs?n?z, sosyal hayat? ortadan kald?ramazs?n?z. Bunlar devam ederken yap?labilecek baz? ?eyler var. Bunlar?n ba??nda toplanmalara say? k?s?tlamas? getirilmesi geliyor. Örne?in akraba, arkada? toplant?lar?na 10 ki?i s?n?rlamas? olabilir. Taziye evlerine denir ki 'bir anda en fazla 15 ki?i olacak, onlar ç?k?nca belli yerler dezenfekte edilecek, sonra 15 ki?i al?nacak' gibi. Ya da 'askere u?urlama töreninde en fazla 20 ki?i olabilir' diye. Çünkü biz bunlar?n ac?s?n? çok çekiyoruz. Bir taziye evinden 200 vaka ç?k?yor, bir askere u?urlama töreninde 50-60 vaka ç?k?yor, bir ni?an yeme?inden 100 vaka ç?k?yor."
'ANADOLU'YA G?DECEKLERE TEST YAPILAB?L?R'
Prof. Dr. Ceyhan, Anadolu'da özellikle vaka art???na neden olan en önemli faktörlerden birinin de koronavirüsün yo?un görüldü?ü illerden daha dü?ük bölgelere gidenler oldu?unu belirtti.
Ceyhan, "Bu illerden o illere giden ki?ilere gitmeden önceki hafta içinde bir test yap?labilir ve negatifse gitmelerine izin verilebilir. Bir de 65 ya? ve üzerini mümkün oldu?u kadar korumak laz?m; ama onlar? k?s?tlayarak de?il. Güvenli alanlar tespit edilmeli. Bunu bazen yanl?? anl?yorlar, 'oraya gidebilir, buraya gidemez' de?il. Bak?n 'bu semtte ?u parklar, ?u sahil alanlar? sizin için güvenli' dersiniz. Bu insanlar tedbirlere uyuyorlar; uymayan, onlara yakla?an gençler" dedi.