Bugün Resmi Gazete'de yay?mlanan çek düzenlemesi piyasada kaosa neden oldu.
Vergi usul kanunu ve baz? kanunlarda de?i?iklik yap?lmas?na dair kanun düzenlemesine dün gece son anda eklenen bir geçici madde ile, vadesi 30 Nisan ile 31 May?s tarihleri aras?na isabet eden çeklerin ibraz? 1 Haziran’a ertelendi.
Yine bu tarihler aras?nda vadesi gelen kambiyo senedine dayal? alacaklar hakk?nda icra ve iflas takibi ba?lat?lamayaca??, ba?lam?? olanlar?n duraca?? da kanunda yer ald?.
KAOSUN ARDINDAN BAKANLIKTAN ADIM
Piyasada ödeme zincirinde sorun olu?mas? ve i? dünyas?ndan gelen tepkiler üzerine Ticaret Bakanl??? aç?klama yapt?.
Aç?klamada, “?braz süresinin son günü 30/4/2021 ila 31/5/2021 tarihleri aras?na isabet eden çeklerin belirtilen tarihler aras?nda bankaya ibraz? halinde çek hesab? sahibinin hesab?nda çekin kar??l???n?n bulunmas? kayd?yla çekin ödenmesi, aksi takdirde 1/6/2021 tarihinden önce kar??l?ks?zd?r i?lemi yap?lmamas? gerekmektedir. Bu hususta olu?an tereddütleri gidermek ve uygulama birli?ini sa?lamak üzere ilgili kurumlara bildirim yap?lm??t?r” denildi.
TOBB Ba?kan? R?fat Hisarc?kl?o?lu, sosyal medya hesab?ndan yapt??? payla??mda “Ticaret Bakanl???'n?n genelgesi kapsam?nda çek takas i?lemleri ve kar??l??? olan çeklerin tahsilat?na tekrar ba?lanm??t?r” dedi.
RESM? GAZETE’DE TEBL??
Kaosun ard?ndan Ticaret Bakanl??? aç?klama yaparken, bakanl?k ayn? zamanda tebli? yay?mlad?.
Resmi Gazete’nin mükerrer say?s?nda yay?mlanan Ticaret Bakanl??? Tebli?i’nde ?u düzenleme yer ald?:
“a) ?braz süresinin son günü, 30/4/2021 ila 31/5/2021 tarihleri aras?na isabet eden çeklerin, belirtilen tarihler aras?nda bankaya ibraz edilmesi halinde, çek hesab? sahibinin hesab?nda çekin kar??l???n?n bulunmas? kayd?yla çek bedelinin ödenmesi gerekmektedir.
b) ?braz süresinin son günü, 30/4/2021 ila 31/5/2021 tarihleri aras?na isabet eden çeklerin, belirtilen tarihler aras?nda bankaya ibraz edilmesi ve çek hesab? sahibinin hesab?nda çekin kar??l???n?n bulunmamas? halinde, 1/6/2021 tarihinden önce 5941 say?l? Çek Kanunu kapsam?nda kar??l?ks?zd?r i?lemi yap?lmayacakt?r. 1/6/2021 tarihinden sonra ise söz konusu çeklerle ilgili gerekli i?lemler yap?labilecektir.”
‘ÖZEL HUKUK ?L??K?S?NE MÜDAHALE’
Sözcü gazetesi yazar? Nedim Türkmen, düzenleme ili?kin “Devlete ait olan 30 nisan, hatta kapanman?n sona erece?i 17 May?s’ta da ödenmesi gereken geçici vergi dahil, SGK’n?n 7250 say?l? kanun kapsam?nda ikinci taksiti, 7143 say?l? kanun kapsam?nda önceden yap?land?r?lm?? ödenmesi gereken taksitler var. Devlet bu tarihlerin hiçbirisini uzatmad?. Yani devlet kendi alaca??na dair hiçbir uzatma yapm?yorken özel hukuk ili?kisine burnunu sokarak çeklerle ilgili bir düzenleme yapt?.” dedi.
“Ve bu düzenleme ile, 30 Nisan ile may?s ay?n?n sonunda vadesi gelen çeklere ili?kin olarak, bankalara ibraz edilmeyece?ine ve bunlarla ilgili olarak kar??l?ks?z çek i?lemi yap?lamayaca??na, ihtiyati haciz ya da icra i?lemi yap?lamayaca??na dair düzenleme yapt?. Bu düzenleme alelacele yap?lm?? ve sistemi kilitledi. ?lk 3 ayda Türkiye’de 286 milyar liral?k bir çek hareketi oldu” ifadelerini kullanan Türkmen ?öyle devam etti:
“?imdi insanlar ödeme yapacaklar ancak çekini tahsil edemiyor. Veya çekini ödemek istiyor ama ibraz ile ilgili problem var. Ticaret Bakanl??? ‘kar??l??? varsa ödenebilir’ diye bir genelge yay?mlad?. Ama bunu kötü niyetli olan insanlar kullanacakt?r.
Bankadaki paras?n? hemen ba?ka bir hesaba nakledebilir. Piyasay? tamamen durduran ve karma?aya neden olan bir düzenleme oldu. Ayr?ca ?öyle bir çarp?kl?k da var. Örne?in vadesi 3 May?s olan 3 milyon liral?k bir çek yazm???m. Ben bunu ödemiyorum, bana hiçbir i?lem yap?lam?yor ama bu arada tapu aç?k, noterler aç?k, üzerimdeki gayrimenkulleri ba?kalar?n?n üzerine geçirebiliyorum.
Bu yap?lan düzenleme çok vahim sonuçlara neden oldu. Ticaret Bakanl???’n?n genelgesi ile de bu i? çözülebilir mi o da ayr? bir konu. Kanun varken genelge ile bu nas?l çözülecek? O da ayr? bir problem. Kendi alaca??na ?ahin olan ve onu ertelemeyen devletin, özel hukuk ili?kisine burnunu sokarak ?u anda piyasay? tamamen kilitledi?ini piyasada pandemiden, covidden daha büyük bir bomba patlatt???n? söyleyebiliriz.”
?SO BA?KANI: ÖDEME KAOSUNA YOL AÇTI
?stanbul Sanayi Odas? (?SO) Yönetim Kurulu Ba?kan? Erdal Bahç?van Covid-19 salg?n? ile mücadele kapsam?nda ülke genelinde uygulanan k?s?tlamalar dikkate al?narak hak kay?plar?n?n önlenmesi amac?yla tam kapanma dönemi için çek tahsili ve icra süreçleri ile ilgili düzenlemelerin, piyasada çok ciddi bir belirsizlik yaratarak ödeme kaosuna yol açt???n? söyledi. Bahç?van bu konuyla ilgili olarak ?u aç?klamay? yapt?:
“Düzenleme yap?l?rken baz? alanlar?n eksik b?rak?lmas?ndan dolay? ya?anan kaos, sektörlerimizde ciddi bir belirsizli?in ortaya ç?kmas?na neden olmu?tur. Her ne kadar saatler içinde bu konuda düzeltmeler yap?lsa da, bu tür kararlar?n gerçeklerle ve piyasaya yans?yacak olumsuzluklar?n önceden hesaplanarak yap?lmas? önemlidir. Çünkü al?nan bu kararlar, böylesine önemli bir süreci suistimal ederek kendi ç?kar? için kullanmaya çal??an insanlara f?rsatlar verirken, di?er yandan sanayicinin kendi finansal sorumluluklar?n? da aksatabilmektedir.
Bugün birçok i?letmenin kamuya, personeline, d?? ticaretteki i? ortaklar?na kar?? olan finansal sorumluluklar? devam ederken, çek aya??n?n tart??mal? ve tek tarafl? olarak kesilmesi en ciddi firmalar?m?zda dahi yarataca?? belirsizlikle, çok önemli bir açmaza neden olabilmektedir. Finans gibi bir dakikan?n bile çok önemli oldu?u biri konuda, bu tür uygulamalar?n sektör gerçekleri ve piyasa gerçekleri de?erlendirilerek, sektörlerle isti?are edilerek ve bu hassasiyetler içerisinde ele al?narak bir karara ba?lanmas? gerekmektedir.”
‘ANAYASA’YA AYKIRI’
TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu üyesi CHP Ankara Milletvekili Bülent Ku?o?lu, Ticaret Bakanl??? genelgesinin sorunu çözmeyece?ini belirtti.
Sozcu.com.tr’ye konu?an Ku?o?lu, “Çek düzenlemesini son anda getirdiler. ?lgili kurulu?lara ve bize önceden haber vermeden yasa yap?yorlar ve böyle sorunlar oluyor” dedi.
Düzenleme ile kapanma sürecinde çek ödemelerinin durduruldu?unu ancak bankalar?n aç?k oldu?unu belirten Ku?o?lu, “Özel sektörün alaca??n? ya da borcunu kanunla ertelemek Anayasa'ya ayk?r?. Bankalar kapal? olsayd? otomatikman olurdu ama bankalar aç?k. Çeki ödeyecek limitler var ödemiyor” dedi.
Ku?o?lu, kanun ile Ticaret Bakanl??? genelgesinin çeli?ti?ini de belirterek birçok hukuki sorun olaca??n? vurgulad?.