Döviz rezervlerindeki sert dü?ü? ve yüklü alt?n al?mlar?yla Türkiye’de ve dünyada gündemde olan Merkez Bankas? (TCMB), eylülde 45,5 tonluk alt?n sat???yla sürpriz bir i?leme imza att?.
Dünya Alt?n Konseyi (WGC) verilerine göre, temmuzda 19,4, a?ustosta 3,9 ton alt?n al?m? yapan banka eylüldeki 45,5 tonluk (yakla??k de?eri 3 milyar dolar) sat?? nedeniyle üçüncü çeyrekte nette 22,5 tonluk sat?? yapt?.
TCMB NEDEN?YLE DÜNYADA 10 YIL SONRA B?R ?LK
2017’den bu yana yüklü alt?n al?m? yapan TCMB’nin eylüldeki alt?n sat???yla dünyada 10 y?l sonra ilk kez çeyrek y?ll?k dönemde merkez bankalar? nette alt?n satm?? oldu.
Dünya genelinde merkez bankalar? 2020’nin üçüncü çeyre?inde toplamda net 12,1 tonluk sat?? yapt?. 2019’un ayn? döneminde merkez bankalar? 141,9 tonluk net al?m yapm??t?.
Bu sonuçta TCMB’nin yan? s?ra Özbekistan Merkez Bankas?’n?n da bu dönemde 34,9 tonluk sat?? yapmas? etkili oldu.
Son y?llarda alt?n rezervini art?ran ülkelerden Rusya’da da merkez bankas? 1,3 tonluk alt?n sat??? yapt? ve 13 y?l sonra ilk kez bir çeyrekte nette alt?n al?m? yerine sat??? yapt?.
SATI?A RA?MEN B?R?NC?
Öte yandan, TCMB eylüldeki 45,5 tonluk sat??a ra?men y?l ba??ndan bu yana toplamda 148,5 tonluk alt?n al?m?yla bu alanda 2019’da oldu?u gibi yine dünyada birinci s?rada yer ald?.
TCMB, 2019’da 159 ton alt?n al?m?yla dünyada merkez bankalar? aras?nda birinci s?rada yer alm??t?. ?kinci s?ray? ise 158,1 tonluk al?mla Rusya Merkez Bankas? alm??t?. TCMB’nin alt?n al?mlar? 2017’de 85,9 ton, 2018’de 51,4 ton olmu?tu.
Dünya Alt?n Konseyi, merkez bankalar?n?n alt?n rezervlerini art?rmas?n?, ABD'nin dolar? di?er ülkelere finansal bask? yapmak için kullanmas?na ve yapt?r?m tehditlerine kar?? haz?rl?k olarak de?erlendiriyor.
WGC analisti Louise Street, merkez bankalar?n?n alt?n sat??lar?na ili?kin “Mali olarak gergin bir dönemde bankalar sat?? yaparak yüksek alt?n fiyatlar?n?n avantaj?n? kullan?yor” dedi.
Bloomberg, Özbekistan merkez bankas?n?n alt?n sat??? yaparak rezerv çe?itlendirmeye gitti?ini yazd?.
ZORUNLU KAR?ILIKLAR ARTTI
Eylülde TCMB’nin kendine ait alt?n rezervi dü?tü ancak bankalar?n TCMB’de zorunlu kar??l?k olarak tuttuklar? alt?n miktar? bu dönemde 84,2 tondan 133,4 tona yükseldi.
Böylece miktar olarak TCMB’nin alt?n rezervi 690 ton civar?nda kald?.
EK?M’DE HAZ?NE’YE ALTINLARINDA ARTI?
TCMB verileri, bankan?n net alt?n rezervinin eylülün ard?ndan ekimde de azalmaya devam ederken, Hazine’nin elindeki alt?nlar?n artt???n? gösteriyor.
TCMB’nin net alt?n rezervi 25 Eylül-16 Ekim aras?nda 514,6 tondan 501,2 tona gerilerken Hazine’nin alt?nlar? ayn? dönemde 41,6 tondan 60 tona yükseldi.
Bu yükseli?, Hazine’nin ekim ay?nda 18,4 tonluk alt?n cinci borçlanmaya gitmesinden kaynakland?.
Hazine’nin eylül ve ekim aylar?nda toplamda 2,2 ton alt?n borç geri ödemesi var.
MERKEZ’?N SWAP HAR?Ç NET REZERV? EKS?DE
TCMB’nin brüt rezervi, eylülde bir önceki aya göre yüzde 4,9 azalarak 79,7 milyar dolar oldu. TCMB'nin eylül sonundaki swap yükümlülü?ü yani yabanc? ve yerli bankalardan ödünç olarak ald??? döviz ve alt?nlar?n miktar? ise 62,9 milyar dolar oldu.
Merkez’in swap hariç brüt rezervi 16,8 milyar dolara geriledi. Swap hariç net rezerv ise -45,9 milyar dolar oldu.
KURU TUTMAK ?Ç?N ÖRTÜLÜ OPERASYON
Analistler ve bankac?lar, TCMB Ocak 2019-Eylül 2020 aras?ndaki dönemde TCMB rezervlerinden toplamda 116,4 milyar dolar?n TL’yi savunmak için kullan?ld???n? belirtiyor.
Kamu bankalar? arac?l???yla döviz sat??? yoluyla ekonomi yönetimi, dolar/TL kurundaki art??? frenlemeye çal???yor ancak ba?ar?l? olam?yor. Hatta rezervlerdeki dü?ü? ve TCMB bilançosunda aç?klanamayan de?i?imler, yat?r?mc?larda endi?e yarat?yor ve bu da TL’de yeni dü?ü?leri beraberinde getiriyor.
TCMB resmiyette “kur hedefimiz yok” dese de TL’yi savunmak ad?na arka kap?dan müdahaleler yap?l?yor.