Maymun çiçe?i virüsü hakk?nda bilgiler veren Enfeksiyon Hastal?klar? Uzman? Doç. Dr. Nafiz Koçak, genellikle hafif seyreden hastal?k oldu?unu ve tedavi olmaks?z?n birkaç haftada iyile?ildi?ini söyledi. Doç. Dr. Koçak, “Maymun çiçe?i hastal??? insanlar da dahil olmak üzere, baz? hayvanlarda görülen; maymun çiçe?i virüsünün neden oldu?u bula??c? bir hastal?kt?r. ?ki türü bulunan virüsün Kongo türünün yüzde 10 ölümcül olabilirken Birle?ik Krall?k salg?n?nda do?rulanan Bat? Afrika türünün ölüm oran? yakla??k yüzde1'dir. Son salg?nda henüz ölüm bildirilmemi?tir” aç?klamas?n? yapt?.
“BOYUNDA ???L?K, SIRT A?RISIYLA KEND?N? GÖSTER?R”
?imdiye kadar Orta ve Bat? Afrika'n?n tropikal ya?mur ormanlar?nda nadir görülen maymun çiçe?inin ilk belirtileri anlatan Doç. Dr. Koçak, “Ate?, ba? a?r?s?, boyunda ?i?likler, s?rt a?r?s?, kas a?r?s? ve halsizliktir. Daha ciddi vakalarda, genellikle yüzde ve genital bölgede su çiçe?i ve çiçek hastal???nda görülenlere benzeyen bir döküntü geli?ebilir. Maymun çiçe?i ile enfekte olanlarda genellikle enfeksiyondan 4 ila 20 gün sonra belirtiler görülmeye ba?lar. Orta ve Bat? Afrika olmak üzere iki farkl? genetik grubu vard?r. ?nsanlarda görülen Orta Afrika maymun çiçe?i virüsü, Bat? Afrika virüsüne göre daha ?iddetlidir ve daha yüksek ölüm oran?na sahiptir” dedi.
“MAYMUN, S?NCAP VE SIÇANLA TEMASTA YAYILAB?L?R”
Doç. Dr. Koçak, "Bu virüs; insandan insana bir ki?iden di?erine lezyonlar, vücut s?v?lar?, solunum damlac?klar? ve yatak örtüsü gibi ?eylere temas yoluyla; deri s?yr?klar?, solunum yolu, göz, burun veya a??z yoluyla bula?abilir. Cinsel ili?ki s?ras?nda do?rudan temas yoluyla da bula?abilir. Virüs ayr?ca bula?t??? maymunlar, s?çanlar ve sincaplar gibi hayvanlar yoluyla da yay?labilir. Yetersiz pi?mi? enfekte hayvanlar?n etlerini yemek de olas? bir risk faktörüdür. Hamile anneden çocu?una, fetüse plasenta yoluyla da bula?abilir. Kuluçka süresi (enfeksiyondan semptomlar?n ba?lang?c?na kadar olan aral?k) genellikle 6 ila 13 gün aras?ndad?r, ancak 4 ila 20 gün aras?nda de?i?ebilir" aç?klamas?n? yapt?.
“KÜÇÜK ÇOCUKLARDA ÖLÜM ORANI YÜKSEKT?R”
Enfeksiyonun seyrinin iki döneme ayr?ld???n? belirten Doç. Dr. Nafiz Koçak, “?lk 5 günlük dönemde ate?, yo?un ba? a?r?s?, lenf bezlerinde ?i?lik, s?rt ve kas a?r?lar? ile ?iddetli halsizlik belirtileri görülür. Lenf bezlerindeki ?i?lik benzer di?er hastal?klarla (su çiçe?i, k?zam?k, çiçek hastal???) kar??la?t?r?ld???nda maymun çiçe?i virüsü vakalar?n?n ay?rt edici bir özelli?idir. ?kinci dönemde ba?layan deri döküntüsü genellikle ate?in ortaya ç?kmas?ndan sonraki 1-3 gün içinde ba?lar. Döküntü, gövdeden ziyade yüzdedir. Döküntüler genelde yüzde ba?lay?p (yüzde 95) ve avuç içlerini ve ayak tabanlar?n? (yüzde 75) etkiler. Ayr?ca oral mukozalar (yüzde 70), genital bölge (yüzde 30) ve konjonktiva ile kornea da (yüzde 20) etkilenir. Maymun Çiçe?inde ?iddetli vakalar, çocuklar aras?nda daha s?k görülür. Maymun çiçe?i virüsü vaka ölüm oran? genel popülasyonda yüzde 0 ila 11 aras?nda de?i?mektedir ve küçük çocuklar aras?nda daha yüksektir” ?eklinde konu?tu.
“H?JYEN?K OLUNMALIDIR”
Doç. Dr. Nafiz Koçak, Maymun çiçe?i virüsü ile enfeksiyonu önlemek için al?nabilecek önlemleri ?öyle s?ralad?:
“Virüsü bar?nd?rabilecek hayvanlarla temastan kaç?n?lmal? (maymun çiçe?inin meydana geldi?i bölgelerde hasta olan veya ölü bulunan hayvanlar dahil). Hasta bir hayvanla temas etmi? herhangi bir malzemeyle temastan kaç?n?lmal?. Enfekte hastalar?, enfeksiyon riski alt?nda olabilecek di?erlerinden izole edilmeli. Enfekte hayvanlar veya insanlarla temastan sonra iyi el hijyeni uygulanmal?. Sabun ve suyla y?kamak veya alkol bazl? el dezenfektan? kullanmak yeterli. Hastalar ile temas ederken ki?isel koruyucu ekipman (KKD) kullan?lmal?. Maske tak?lmal?.”
TANI KOYMA YÖNTEMLER?
Doç. Dr. Koçak, “Tan?da, do?ruluk ve duyarl?l?k göz önüne al?nd???nda; polimeraz zincir reaksiyonu (PCR) tercih edilen laboratuvar testidir. Mümkün oldu?unda biyopsi bir seçenektir. Antijen ve antikor saptama yöntemleri, maymun çiçe?ine özgü do?rulama sa?lamaz. Bu nedenle, kaynaklar?n s?n?rl? oldu?u durumlarda tan? veya vaka incelemesi için kan testi ve antijen saptama yöntemleri önerilmez” dedi.
“42 YA? ALTI ENFEKS?YONA AÇIK DURUMDA”
Spesifik olarak kan?tlanm?? bir tedavi olmad???n? vurgulayan Doç. Dr. Nafiz Koçak, maymun çiçe?i salg?n?n? kontrol alt?nda tutmak amac?yla çiçek hastal??? a??s?, antiviraller ve çiçek hastal??? geçirmi? ki?ilerden elde edilmi? intravenöz immün globulin (VIG) kullan?labilir. Bununla ?u anda, orijinal (birinci nesil) çiçek hastal??? a??lar? art?k halka aç?k de?ildir. Dünya çap?nda 42 ya??n alt?ndaki popülasyon, çiçek hastal??? a??lama programlar?n?n uygulamas?n?n sonland?r?lmas? nedeniyle enfeksiyona aç?k durumdad?r. Maymun çiçe?i, çiçek hastal???na neden olan virüsle yak?ndan ili?kili oldu?undan, çiçek hastal??? a??lar? önleyici tedbir olarak kullan?labilir. Hastal??a yakalanma durumunda ilk 5 gün içinde dahi uygulamadan sonuç al?nabilmektedir. Çiçek a??s? tüm çiçek virüslerine kar?? çapraz koruma sa?lar” aç?klamas?n? yapt?.