TTB'nin Covid-19 pandemisi de?erlendirme raporunu TTB Merkez Konseyi Ba?kan? Prof. D. Sinan Ad?yaman, TTB Covid-19 ?zleme Grubu üyesi Prof. Dr. Kay?han Pala, Merkez Konseyi üyesi Prof. Dr. Özlem Kurt Azap'?n kat?ld??? sosyal medya üzerinden yap?lan bas?n toplant?s?nda Doç. Dr. Osman Elbek aç?klad?.
95 SA?LIK ÇALI?ANI HAYATINI KAYBETT?
Elbek'in sundu?u raporun amac?, “41 i hekim olmak üzere 95 sa?l?k çal??an? ve 7 bin 506 yurtta?? Covid-19 nedeniyle kaybettik. Tüm amac?m?z ölümleri önlemektir” ?eklinde aç?kland?. Rapor sunumu öncesi konu?an TTB Merkez Konseyi Ba?kan? Prof. Dr. Sinan Ad?yaman, “TTB'nin önerileri hayata geçirilseydi, bizlerle yap?c? e?itlikçi bir e?güdüm sa?lansayd? bu kadar ölüm ya?an?r m?yd?” sorusunu gündeme getirdi.
“KUSURSUZ FIRTINA GEL?YOR”
Raporu sunan Doç. Dr. Osman Elbek, grip mevsiminin gelmesiyle birlikte Covid-19 salg?n?n ürkütücü boyutlara varaca??na dikkat çekerek ?unlar? söyledi:
“Salg?n yönetilemedi?ini, ancak f?rt?na kap?da oldu?unu vurgulamak istiyoruz. F?rt?nadan kast?m?z. Yakla?an mevsimsel grip salg?n?yla Covid-19 birle?ti?i bir süreçtir. Bu literatürde kusursuz f?rt?na olarak adland?r?lmakta. Çünkü bu sürecin çok daha fazla ölümcül etkisi olabilece?ini öngörüyoruz, bu yüzden f?rt?na kap?da demeye çal???yoruz”.
“ÖNEML? OLAN YARGILAMAK DE??L”
Salg?n?n geldi?i boyutlar?n bilimsel kriterlere uyulmadan h?zl? ve kontrolsüz aç?l?m yap?lmas?ndan kaynakland??? belirtilen raporda, sorunun çözümü için önemli olan?n yarg?lamak de?il, anlamak oldu?u vurguland?. Covid-19 pandemisinin insani, t?bbi, ekonomik, sosyal ve siyasal bir sorun oldu?unun alt? çizildi.
“SA?LIK ÇALI?ANLARI SIKINTILI”
Raporda sa?l?k çal??anlar?n?n adaletsizce yakla??mlara maruz kald???, hekimlerin kayg? verici düzeyde de?ersizlik ve tükenme hisleri içerisinde oldu?una dikkat çekilerek “?çlerinde hak kayb?na u?rayacak olsalar da istifa etmeyi dü?ünen, psikiyatrik destekle ayakta kalmakta çal??anlar var. Bir çok ülkede Covid-19 meslek hastal??? olarak kabul edilirken, Türkiye'de meslek hastal??? kabul edilmiyor” denildi.
“ÜLKEM?Z?N GÜÇLÜ YANI SA?LIK ÇALI?ANLARI, ZAYIF YANI OTOKRAT?K YÖNET?M”
Raporun Covid-19 Salg?n sürecinin de?erlendirildi?i bölümünde Türkiye'nin Zay?f ve güçlü yönlerini anlatan Doç. DR. Elbek ?unlar? söyledi:
“Ba?ar?l? oldu?u alanlar veya i?ine yarayacak sahip oldu?u avantajlar, sa?l?k çal??anlar?n?n özverisi ve bilimin gücü. Geli?tirilmesi gereken zay?f yönleri ise sa?l?kta dönü?üm program?, salg?n yönetim yetersizli?i, birlikte çal??abilme becerisi olmay??? ve pandemiyi do?ru okuyamamak.
*Pandemi sürecine olumsuz etki yapan problem ve riskler ve tehdit ise otoratik ülke yönetimi. Türkiye'de tepeden t?rna?a her ?ey art?k ortak akl?n d???nda yürümeye ba?lad?. ‘Ben bilirim’ zihniyeti salg?n yönetimi politikas?na yap?lacak en kötü ad?md?r. Hep birlikte yönetmeye, bir birimizden ö?renmeye ihtiyac?m?z var.
*Salg?n?n kontrol alt?na al?nma politikas?n?n demokratik ve ortak ak?ldan geçen bir sistemi tüm Türkiye in?a etmekten geçti?ini görüyoruz. Ya?anan ekonomik kriz ve sa?l???n ticarile?mesi, hastanelerin ticarethane olarak kabul edilmesi bir tehdit.”
“B?Z? B?R TSUNAM? BEKL?YOR”
Elbek, dünyan?n hemen tüm ülkelerinde olgu düzeylerinde pikler ya?and???n? belirterek “Bu beklenen bir ?eydi. Ama Türkiye'nin olgu say?lar? hiçbir pike izin vermeden devam etti. TTB olarak Temmuz ve A?ustos'ta uyar? yapt?k. Bunun iyi bir ?ey olmad???n?, e?er buna etkin önlem al?nmazsa Eylül ay?nda, grip mevsimine çok yüksek hasta say?s?yla girebilece?imizi ifade etmi?tik. Ke?ke hayat bizi do?rulamasayd?. ?imdi önümüzde bizi bir tsunami bekliyor. Biz yüksek bir toplumsal bula? havuzuyla bu sürece giriyoruz. Çünkü aç?lma dönemini bilimsel kriterlere uygun yapmad?k” görü?ünü dile getirdi.
“65 YA? ÜSTÜ DE??L, GÖRECE GENÇ ?NSANLAR ÖLÜYOR”
Dünya Sa?l?k Örgütünün verilerine göre Türkiye'deki erkek ölümlerinin, Avrupa bölgesi erkek ölümlerinden daha fazla oldu?unun görüldü?ünü söyleyen Elbek, 65 ya? üstündekilerin insan hakk?n?n ihlal edildi?i bir süreç ya?and???n? belirterek sözlerine ?öyle devam etti:
“Bizde 65 ya? üstü ölüm oran? daha dü?ük. Avrupa bölgesinde yüzde 88 iken ülkemizde yüzde 71. Bir say?n valinin söyledi?i gibi bir aya?? çukurda olanlar ölmüyor. Görece daha genç insanlar ölüyor. O zaman bu iki nedeni iyice ara?t?rmam?z laz?m. Tütün kullan?m? m?, obezite mi, ?eker hastal??? gibi di?er faktörler mi?. E?er ölümleri dü?ürmek istiyorsak, neden ?stanbul, Güneydo?u Anadolu ve Do?u Marmara'da ölüm h?z? yüksek ve daha fazla insan ölüyor, bunu incelemek laz?m”.
ÖNÜMÜZDEK? 1 YIL A?IDAN ÇOK FAZLA KATKI BEKLENMEMEL?
TTB Covid-19 izleme grubu üyesi Prof. Dr. Kay?han Pala'da Covid-19 a??s?yla korunman?n önümüzdeki en az 6 ayl?k süreçte mümkün olmad???n? söyledi. Pala, a??daki geli?meleri ?öyle anlatt?:
“Dünyada ?u anda en k?sa sürede uygulamaya geçebilecek a??lara bakt???m?zda, bu a??lar? üretebilecek firmalar 1 y?l içerisinde 300 milyon doz civar?nda bir a?? üretiminden söz ediyorlar. Yani y?l sonuna kadar a??lar hem güvenirlilikleri, hem de koruyucular? aç?s?ndan onaylansa ancak bir a?? 300 milyon doz üretilecek. Bu dozun dünyaya yetmesini b?rak?n, önde gelen birkaç ülke taraf?ndan ?uanda ön sat?n almas? bile yap?lm?? durumda.
*Dolay?s?yla ne 2020 y?l? için nede 2021 y?l?n?n ilk aylar? için, en az?ndan ilk 6 ay? için dünya da a??yla koruman?n ciddi bir gündem olu?turmayaca?? anla??l?yor. Dünya Sa?l?k Örgütü geçen hafta bu konu hakk?nda önümüzdeki 1 y?l için a??dan çok fazla katk? beklenmemesi gerekti?inin alt?n? çizdi”.
BÖLGESEL KAPANMALAR GÜNDEME GELEB?L?R
Günlük yeni olgu görülme s?kl???n?n 100 binde 1'in üzerinde oldu?u her yere özgü önlem almak gerekti?ini söyleyen Pala, “Türkiye'de salg?n?n neredeyse a??rl?kl? olarak s?n?fsal bir özellik göstermesinden de yola ç?k?larak, kamu-özel sektör ayr?m? olmaks?z?n bütün çal??anlar? ve aileleri için en az 2 hafta sürecek bir kapanma gündeme gelebilir. Ama bu kapanmay? bütün Türkiye için önermek yerine salg?n?n gerçek verileri üzerinden yeni olgu görülme s?kl???n?n nerelerde oldu?u belirlendikten sonra tart??mam?z gerekir” diyerek filyasyon verilerinin aç?klanmas?n?n bula? kaynaklar?n?n ev, i? yeri ortamlar?, okullar ve toplu ula??m m? oldu?unu verilerine ula??laca??n?, bununda salg?n?n önlenmesinde büyük rol oynayaca??n? söyledi.