FinCen Belgeleri ismindeki ara?t?rmac? gazetecilik çal??mas? kapsam?nda BBC’nin ula?t??? belgelere göre Birle?ik Arap Emirlikleri (BAE) Merkez Bankas?, uyar?lara ra?men Dubai merkezli Gunes General Trading ?irketinin ?ran yapt?r?mlar?n?n delinmesi kapsam?nda gerçekle?tirdi?i ?üpheli i?lemleri engellemedi.
Zarrab’?n kurdu?u a??n bir parças? olan Gunes General Trading adl? ?irket, s?zd?r?lan belgelere göre 2011-2012 aras?nda BAE finansal sisteminde 142 milyon dolar de?erinde ?üpheli i?lemin gerçekle?mesinde rol ald?.
Standard Chartered Bankas?’n?n ise 2007-2016 y?llar? aras?nda Zarrab ve a?? için toplamda 5,8 milyar dolar? a?an 37 bin 533 adet para transferi gerçekle?tirilmesinde rol oynad??? ortaya ç?kt?.
Deutsche Bank’?n da ABD’de faaliyet gösteren bir i?tirakinin Mart 2017’de, Zarrab ile ili?kili oldu?u 2013 y?l?nda kamuoyuna yans?yan bir ?irket için yakla??k 29 milyon dolar para transferi gerçekle?tirdi?i belirtildi.
Reza Zarrab, ABD’de Halkbank’?n eski genel müdür yard?mc?s? Hakan Atilla’ya kar?? aç?lan dava kapsam?nda yarg?lama süreci ba?lamadan savc?l?kla anla?arak suçunu kabul etmi?ti.
2017 y?l?nda sahtecilik ve kara para aklama suçlamalar?n? ABD’de kabul eden Zarrab’?n cezas? henüz kesinle?medi.
Standard Chartered Bankas?’na ise geçen y?l 2014 y?l?na kadar gerçekle?en i?lemler kapsam?nda ?ran’a kar?? yapt?r?mlar?n delinmesinde rol ald??? için ABD taraf?ndan 1,1 milyar dolar ceza verilmi?ti.
Deutsche Bank da 2015 y?l?nda ABD’nin ?ran’a uygulad??? yapt?r?mlar? ihlal etti?i için 258 milyon dolarl?k para cezas? ödemeyi kabul etti.
MAL? SUÇLARI ARA?TIRMA A?I
FinCEN Belgeleri, ABD merkezli haber sitesi Buzzfeed’e s?zd?r?lan belgelerin Uluslararas? Ara?t?rmac? Gazeteciler Konsorsiyumu’yla (ICIJ) da payla??lmas? sonucu Türkiye dahil 88 ülkeden 108 bas?n kurulu?unun yer ald??? bir ara?t?rmac? gazetecilik dosyas? olarak biliniyor.
?çlerinde BBC’nin de oldu?u bas?n kurulu?lar?na s?zan belgeler, dünyan?n en büyük finansal kurulu?lar?n?n kara para aklama operasyonlar?na arac?l?k etti?ini ve 2 trilyon dolar de?erindeki ?üpheli i?lemlerde rol ald?klar?n? ortaya koydu.
FinCEN, ABD’deki Mali Suçlar? Ara?t?rma A??’n?n k?saltmas?.
ABD dolar? cinsinden yap?lan ?üpheli finansal i?lemlerin FinCEN’e bildirilmesi gerekiyor.
?üpheli i?lem raporlar? ise k?saca SAR olarak adland?r?l?yor.
Bu ?üpheli i?lemler aras?nda ‘terörle ili?kili ki?ilerin ya da organizasyonlar?n fonlanmas?’ ya da kara para aklama olabiliyor.
BAE MERKEZL? ?K? BANKA
ABD’de yarg? makam?n?n olu?turdu?u dosyaya göre, Türkiye, ?ran ve Makedonya vatanda?? i? adam? Reza Zarrab’?n, ?ran’a yönelik yapt?r?mlar?n delinmesi için kurdu?u a?da Gunes General Trading de yer al?yordu.
Zarrab’?n uluslararas? finansal sisteme girmesi yasak olan ?ran hükümeti ve ?irketlerinin ABD taraf?ndan uygulanan yapt?r?mlardan kaçmas? için yüz milyonlarca dolarl?k bir a? kurdu?u ortaya ç?km??t?.
FinCEN belgelerine göre ?ngiltere merkezli Standard Chartered bankas?n?n New York ?ubesi, BAE Merkez Bankas?’n? 2012 y?l?nda Gunes General Trading’in gerçekle?tirdi?i yüzlerce ?üpheli i?lem hakk?nda uyard?.
Ancak bu SAR uyar?lar?nda bu i?lemlerin yapt?r?mlar? delmek amac?yla yap?lm?? olabilece?i bilgisi yer almad?.
BAE Merkez Bankas? ise bu durumun yasal mercilere iletildi?ini ve hesaplar?n Eylül 2011’de kapat?ld??? cevab?n? verdi.
Standard Chartered, ?irketin ?üpheli i?lemlere di?er bankalarda yer alan hesaplar? üzerinden devam edebildi?ini belirtti.
Ancak FinCEN belgelerine göre BAE Merkez Bankas?, Gunes General Trading ?irketinin BAE merkezli Rakbank ve Dubai Ulusal Bankas?’nda (NBD) yer alan di?er hesaplar? üzerinden gerçekle?tirdi?i ?üpheli i?lemleri durdurmak için harekete geçmedi.
Bunun üzerine Gunes General Trading, ço?unlu?u Rakbank olmak üzere Eylül 2012’ye kadar 108 milyon dolar de?erinde ?üpheli i?lem gerçekle?tirdi.
Rakbank, bu tarz vakalar?n gizlili?i dolay?s?yla bu konuda yorum yapamayaca??n?, ayn? zamanda kara para aklamaya kar?? s?k? bir politika izlediklerini söylerken NBD ve BAE Merkez Bankas? BBC’nin konuyla ilgili sorular?na yan?t vermedi.
Nisan 2013’te ise ABD merkezli New York Mellon bankas?, ABD hükümetinin Gunes General Trading hakk?nda açt??? soru?turma ve yapt?r?mlar? delme kapsam?nda i?lemler gerçekle?tirdi?ine inand?klar? yönünde bir SAR geçti.
Gunes General Trading ?irketi ise son iki y?l içinde kapand??? için BBC konuyla ilgili yorum yapacak kimseye ula?amad?.
TUTUKLANDIKTAN SONRA ??LEM YAPILMI?
FinCEN belgeleri ara?t?rmas?na dahil olan Almanya merkezli Deutsche Welle adl? haber kurumuna göre ise Standard Chartered bankas?n?n 2007-2016 y?llar? aras?nda Reza Zarrab ve a?? için toplamda 5,8 milyar dolar? a?an 37 bin 533 adet para transferi gerçekle?tirilmesinde rol oynad??? ortaya ç?kt?.
Standard Chartered, 2013 y?l?nda Türkiye’deki soru?turmalar?n ba?lamas?, 2015’te ABD’de Zarrab aleyhine kara para aklama ve ?ran yapt?r?mlar?ndan kaç?nma suçlamas?yla iddianame haz?rlanmas?, Zarrab’?n Mart 2016’da ABD’de tutuklanmas?ndan sonra da bu i?lemlere bir son vermedi.
MUAAMMER GÜLER DE VAR
Banka, Ocak-Eylül 2016 aras?nda Zarrab ile ba?lant?l? oldu?u belirlenen 24 ?irket ve ki?i için toplamda 133 milyon dolar? a?an 715 transfer yapt?.
FinCEN kay?tlar?na göre bankan?n Ocak-Eylül 2016 aras?nda ?üpheli para transferlerini aktard??? ki?iler aras?nda Reza Zarrab’?n kuryesi olmakla suçlanan Halil Akkaya, Murat Y?lmaz, eski ekonomi bakan? Zafer Ça?layan’?n özel kalemi Onur Kaya ve eski ?çi?leri Bakan? Muammer Güler de yer al?yor.
Ayn? rapora göre Standard Chartered, Reza Zarrab’?n karde?i Mohammad Zarrab’?n sahibi oldu?u Lord Metal ?thalat ?hracat Sanayi ve Ticaret Ltd ?ti adl? ?irket için de para transferi yapt?.
FinCEN kay?tlar?na göre Nargis Uluslararas? D?? Ticaret Ltd ?ti de Zarrab ile ili?kili oldu?u için para transferleri incelenen ?irketler aras?nda yer ald?.
Nargis Uluslararas? D?? Ticaret, 2013’te yürütülen soru?turma kapsam?nda Türkiye’de mal varl?klar?na el koyulan ?irketler aras?nda yer al?yordu.
DEUTSCHE BANK: ÖZÜR D?LED?K
Yine Deutsche Welle’nin haberine göre Deutsche Bank da Zarrab ile ili?kili ?irketlerin gerçekle?tirdi?i ?üpheli i?lemlere izin verdi.
Deutsche Bank’?n ABD’de faaliyet gösteren i?tiraki Deutsche Bank TCA, Mart 2017’de Reza Zarrab ile ili?kili oldu?u 2013 y?l?nda kamuoyuna yans?yan Nadir Döviz ve K?ymetli Maden Ticareti Yetkili Müessese A? için 29 milyon dolara yak?n para transferi aktard?.
Deutsche Bank’?n izin verdi?i transferler Mart 2016 ve ?ubat 2017 aras?nda gerçekle?ti.
Deutsche Bank TCA’n?n bu i?lemleri raporlamas?n?n nedeni, Nadir Döviz’in o s?rada bir kara para aklama operasyonuna kar??t??? için soru?turulmas?ndan kaynaklan?yordu.
Deutsche Bank haz?rlad??? raporda, ?üpheli faaliyetlerin birkaç Türk bankas? aras?nda da??t?lan ?irket içi ödemeler oldu?unu belirtti: ”Bu SAR dosyalanmaktad?r; çünkü i?lemler yüksek riskli bir ülkeden (Türkiye) yap?lmaktad?r. Çok say?da büyük, yuvarlak dolar i?lemi var ve i?lem ayr?nt?lar?nda hiçbir ticari amaç tespit edilmedi.”
Konuyla ilgili gazetecilerin sorular?n? yan?tlayan Deutsche Bank ise bu bilgilerin kendileri ve yetkililer için yeni olmad???n? aktard?.
Raporlar?n 2016 öncesine dayand???n? iddia eden banka sözcüsü, ”Deutsche Bank art?k eskisi gibi de?il. Sistemimizdeki geçmi? zaaflar? kabul ettik, bunun için özür diledik ve ilgili cezalar?m?z? kabul ettik” dedi. (SÖZCÜ)