CHP ?stanbul ?l Ba?kan? Canan Kaftanc?o?lu, gazetemizin "Olaylar ve Görü?ler" bölümünde dikkat çeken bir yaz? kaleme ald?.
“Namus belas?” ba?l?kl? yaz?da, “Namus” kelimesinin kökenini, ne anlama geldi?i ve cinsiyetçi olmad???na de?inildi.
Son dönemde artan göç dalgas? üzerine “S?n?r namustur” sözlerini hat?rlatan Kaftanc?o?lu, “S?n?rlar?m?z kevgire dönmü? durumda, yol geçen han? gibi. Bu ba?lamda bak?ld???nda ‘S?n?r namustur’ vurgusu cinsiyetçi bir ifade olmaktan ziyade, s?n?rlar?m?z?n güvenli hale getirilmesiyle ilgili bir siyasi anlay???n d??avurumudur.” dedi.
Kaftanc?o?lu’nun yaz?s? ?öyle:
Çokça yaz?ld?, çizildi, tart???ld? ve hatta sald?r?ld?.
Ele?tiriyi ayr? tutuyorum çünkü k?ymetli, ö?retici kimi zaman da siyasetçiye evet böylesi daha do?ru olurmu? dedirten, konuyu do?ru yerden ele ald???m?zda ele?tiri de do?ru bir noktadan gelirse dönü?türücü olabiliyor. Bu nedenle yazacaklar?m ele?tirilere yan?ttan ziyade konuyu bana göre yanl?? bir planda tart??an -hatta sald?ranlara- farkl? bir perspektif sunma ekseninde olacak.
Hemcinslerime pozitif bir ayr?mc?l?k yaparak belirtmek isterim ki namus kelimesiyle ilgili bak?? aç?s? ve olaya yakla??m? ne olursa olsun yazan, çizen hemcinslerimin tamam?n? hakl? buluyorum. Çünkü her gün hatta her dakika “namus belas?”na ba??na gelmedik kalmayan biz kad?nlar?n ya?ad?klar? ortadayken kelimenin sadece etimolojik kökeni üzerinden yap?lacak bir yorum da eksik kalacakt?r. Kad?nlar?n yak?c? sorunlar?n?n sadece teori üzerinden de?il pratikte ya?ad?klar? ac? gerçeklikleri de görerek ele al?nmas? gereklili?i tart??mas?z. Kad?n denilince namus, namus denince kad?n?n anla??ld??? bir k?s?rdöngünün içindeyiz. Ba?ta kad?nlar olmak üzere toplumu ortaça? karanl???na hapseden bu k?s?rdöngüyü zihinsel planda ve güncel hayatta oldu?u kadar dilsel kullan?mda da a?mam?z gerekiyor.
KEL?MEN?N KÖKEN?
Uzun bir girizgâhtan sonra “namus” kelimesinin etimolojik kökenine indi?imizde kar??m?za ?u bilgiler ç?k?yor:
Türkçeye Arapçadan geçen “namus” kelimesinin kökeni Yunancada “kurucu ilke” ya da “genel ilke” anlam?na gelen “nomos” kavram?ndan geliyor. Eski Yunan ?ehir devletlerinde temelde soylular?n ç?karlar?n? koruyan ve kökeni tanr?lara dayand?r?lan sözlü yasalar? ifade eden “thesmoi” kar??s?nda “nomoi”, insan yap?m? yaz?l? yasalar? ifade etmek üzere kullan?lan bir kelimeydi. ?z sürüp Arapças?na bakt???m?zda “namus”un “peygamberlere vahiy yoluyla gelen ilahi yasa” oldu?unu görüyoruz.
Kökeni itibar?yla temel ilke anlam?na gelen namus kelimesinin kendisi ve kapsad??? yorum cinsiyetçi de?il asl?nda. Namus kavram?na cinsiyetçi bir öz yüklemek kavram?n etimolojik kökenine haks?zl?k olur. Ancak do?ru olan ba?ka bir ?ey daha var ki o da zaman içinde namus kavram? kad?n üzerinden ele al?nan bir “namus belas?”na dönü?mü? (Bu noktada ister istemez Cem Karaca’n?n ayn? isimli ünlü ?ark?s?n? hat?rl?yor insan.) Buradaki hassas çizgiyi kaç?rmadan yap?lacak tespitler bizi do?ruya ya da yanl??a götürecektir.
Özellikle son y?llarda topluma egemen olan dinsel söylemin de etkisiyle namus, ataerkil anlay???n, erke?in kendisinden hareketle tarif edip dayatt??? bir kavrama dönü?tü. Namuslu olmak eril bir bak??la iffetli olmaya indirgenince gerek günlük kullan?mdaki de?i?ik durumlar? anlatmada kullan?lan içeri?i gerekse de etimolojik kökeni unutuldu.
Namuslu olmak her ?eyden önce güvenilir olmakt?r, güven kavram?yla ili?kilidir. Birinden namusludur diye söz etti?imizde onun güvenilir, dürüst, sözüne sad?k biri oldu?undan söz ediyoruzdur.
Namuslu insan ba?kas?n?n mal?na çökmez, emanete h?yanet etmez, çal?p ç?rpmaz, tüyü bitmemi? yetimin hakk?na göz dikmez.
Hal böyleyken, çalma, çökme, el koyma, inkâr ve yalan gibi namussuzluklar alm?? ba??n? gitmi?ken namus kavram?n?n hâlâ kad?n üzerinden tart???lmas?, namus denince kad?n?n iffetsizli?inin akla gelmesi dü?ündürücüdür.
SINIR NAMUSTUR
S?n?rlar?m?z kevgire dönmü? durumda, yol geçen han? gibi. S?n?r güvenli?i kalmam??. Halka yalan söyleniyor. Gizli kapakl? anla?malarla devletin ciddiyeti, inan?l?rl??? ve güvenilirli?i zedelendi.
Böylesi bir dönemde kar?? ç?k?lmas? gereken ve hepimize sorumluluk yükleyen ?eylerden biri de “namus”u büründürüldü?ü cinsiyetçi k?l?f?ndan ç?kar?p yeniden özüne döndürmek, tam da kavram?n gerçek anlam?yla kullan?lmas?n? sa?lamak olmal?d?r.
Bu ba?lamda bak?ld???nda “s?n?r namustur” vurgusu cinsiyetçi bir ifade olmaktan ziyade, s?n?rlar?m?z?n güvenli hale getirilmesiyle ilgili bir siyasi anlay???n d??avurumudur. Yukar?da da anlatmaya çal??t???m üzere cinsiyet cenderesinin d???na ç?karmaya, özüne geri döndürmeye yönelik bir ifade olarak da dü?ünülebilir. Bu aç?dan ele?tirenlerin bir kez daha dü?ünmelerini isterim.
Yaz?n?n murad? namus kelimesi üzerinden bir polemik yaratmak de?il, toplumun, insanlar aras? ili?kinin ve elbette siyaset kurumunun namuslu, güvenilir hale getirilmesine katk? sunma çabas?d?r.
Küçücük de olsa zihinlerde olu?mu? ezberlere yönelik bir soru i?areti yaratabilirsem ne mutlu bana.
Kad?n denilince namus, namus denilince kad?n kelimesinin akla gelmedi?i, kelimenin etimolojik kökenine uygun kullan?ld??? bir gelecek mümkün. Ço?u zaman mücadeleyle, kimi zaman ise birbirimizin zihinlerinde uyand?raca??m?z soru i?aretleriyle bunu hep birlikte ba?araca??z.