SONKALEİZMİR- Gaziemir Emrez Mahallesi'nde normal değerin 7 bin 219 katı radyasyon yaydığı tespit edilen nükleer atıkların gömülü olduğu eski kurşun döküm fabrikası alanında, İzmir Valiliği'nin izniyle bir çalışma başlatıldı. Bilim insanlarının tüm uyarılarına rağmen, son derece tehlikeli atıkların bulunduğu alanda, kamyonlar, iş makineleri ve kepçelerle çalışma yürütüldüğü görüldü. 'Temizleme' çalışmasının, bu yöntemle tam tersine halk sağlığı açısından ciddi tehditler oluşacağına dikkat çeken çevreciler, bilim insanları, sivil toplum örgütleri ve civarda oturan yurttaşlar, Gaziemir Belediyesi'nin çağrısıyla bir araya geldi. Fabrikanın önünde toplanan kalabalık, İzmir'in Çernobili olarak adlandırılan bölgenin bilimsel yöntemlerle temizlenmesini istedi.
HALİL ARDA: "SÜRECİN ŞEFFAF YÜRÜTÜLMESİNİ İSTİYORUZ"
Gaziemir Belediye Başkanı Halil Arda, alanın temizlenmesi için yeniden çağrı yaparken şunları söyledi:
"İzmir valimizin açıklamalarından öğrendiğimize göre bu alanın temizliği ile ilgili girişimlerin başladığını duyduk. 2007 yılında Türkiye Atom Enerjisi Kurumu tarafından tespit edilmiş, 2012'de basın vasıtasıyla kamuoyunun haberinin olduğu, nükleer atıkların bulunduğu bir alandan bahsediyoruz. İzmir'in merkezinde kalmış, yaşayan insanların sağlığını tahdit eden bu bölgenin temizlenmesini yaklaşık 10 yıllık mücadele ile istiyoruz. Bu eylemlerin, halkın sağlığını düşündüğümüz bu etkinliklerin sonucunu alma noktasına geldiğini duyduğumuz için mutluyuz. Ancak bu sürecin şeffaf yürütülmesini istiyoruz. Yüreğimize su serpilmesini istiyoruz. Bugüne kadar çok masum bir dil kullandık. 'Çok masum bir isteğimiz var, bu alan temizlensin' dedik. umuyorum ve diliyorum ki 2023 yılında bu bölge temizlensin. Gaziemir Aktepe Emrez Mahallesi'nde yaşan insanların sağlığını tehdit eden bu tehlikeden kurtulmuş olalım."
ÖZUSLU: "KALDIRILMASI İÇİN NE GEREKİYORSA YAPACAĞIZ"
İzmir Büyükşehir Belediyesi Başkanvekili Mustafa Özuslu da tehlike yaratan alanla ilgili farkındalık oluşturmak istediklerini belirterek şöyle konuştu:
"Valiliğin aldığı ve duyurduğu buranın atıklardan temizleneceği haberi sevindirir. Geç kalınmış ama doğru bir iştir. Bu sürecin takipçisi olacağız. Şehrin göbeğinde böyle bir tesisin kurulmuş olması, bugün toprağa gömülü atıkların insanların hayatı için nasıl bir tehlike yarattığını bilim insanları söylüyor. Üretim önemli, Türkiye'nin ihtiyacı ama insan hayatını tehlikeye atarak üretmek olmaz. Çevreyi yok ederek üretmek olmaz. Buradaki üretim ve sonrasında toprağa gömülen üretimi asla tasvip etmiyoruz. Bunların ortadan kaldırılması için ne gerekiyorsa yapacağız. Büyükşehir Belediyesi olarak bu işin takipçisiyiz."
3 KAMYON DOLUSU ATIK GETİRİLDİ
Çevre Mühendisi Doç. Dr. Enver Yaser Küçükgül de çevrede yaşayan yurttaşların da söz konusu alanın temizlenmesi için harekete geçmesi gerektiğini belirterek, "Burada 20 bine yakın insan yaşıyor. En az 5 bininin burada olması gerekiyordu. Burası uluslararası bir suç merkezi. Buradaki suçu araştıracak olan uluslararası polis örgütleri. 2006'li yıllarda buradan 3 kamyon dolusu nükleer atık getiriliyor. Bu atıklar özel kurşun koruma kapları içindeki radyoaktif atıklar. 3 kamyon dolusu atık Türkiye'nin hangi gümrük kapısından limanlarından geldi. Bu sahaya nasıl getirildi. Dünyanın hiçbir yerinde nükleer atık temizliği böyle yapılmaz. Bu atıkların bulunduğu yerde muhafaza edilmesi bile ağırlıklı bir gerçek" diye konuştu.
ARİF ALİ CANGI: "İZMİRLİLER'E BİLGİ VERMEDEN BU İŞLEMİ YAPAMAZSINIZ"
Avukat Arif Ali Cangı ise çevreyi kirletme suçunun işlendiğini söyledi. Cangı, "Burada bir bertaraf işlemi yapılacağı haberini aldık. Nükleer Düzenleme Kurumu'nun verdiği izin söz konusu değil. Süreç nedir? Alanda çalışma başlakmış. Bu çalışma kimin izni ile başlamış. Şirket gelip kendi kafasına göre iş yapamaz. Burada tehlikeli atıklar var. İşçiler için gerekli güvenlik önlemi alındı mı? Burada ne kadar kirlilik ortaya çıkıyor. İzmirliler'e bilgi vermeden bu işi yapamazsınız."
KANSER VAKALARI ÇOK
Basın açıklamasına Aktepe Emrez bölgesinde yaşayan bazı yurttaşlar da katıldı. Bölgede kanser vakalarının çok yaşandığını belirten yöre halkı yetkililerden çözüm istedi.
BASIN AÇIKLAMASI YAPILDI: "TEMİZLENMELİ, KAMUOYUNA BİLGİ VERİLMELİ"
Basın açıklamasını İzmir’in Çernobil’i Temizlensin Komisyonu adına Çevre Mühendisleri Odası Eski Başkanı Helil İnay Kınay yaptı. Kınay'ın okuduğu açıklama şöyle:
"İzmir'in Çernobili temizlenmeli, kamuoyuna şeffaf güvenilir bilgi verilmedilir. 3 Aralık 2012’de Radikal gazetesinde Sn. Serkan Ocak imzalı 'İzmir’in Çernobil’i, ilk Nükleer Çöplük İzmir’de' haberi ile Gaziemir Emrez Mahallesi'nde bulunan eski kurşun fabrikası bahçesinde gömülü olan radyoaktif atıklardan haberdar olduk.
1940'lı yıllardan itibaren yaklaşık 70 yıl Gaziemir’de faaliyet gösteren, 'Yasal', 'Denetime tabii' bir tesiste ülkeye girişi 'Yasal olmayan' atıkların tesis bahçesinde 'Yasal olmayan' biçimde gömüldüğü ortaya çıktı. İlgili kurumlar 'Yasal olmayan' durumu 2007 yılında tespit etmesine rağmen gereğini yapmadı. Aralık 2012 ye kadar kamuoyundan gizlendi. 2013 yılında önce 5 milyon 79 bin 900 TL ile tarihin en büyük çevre cezası kesildi ve ceza 2020 yılında onandı. 'Radyoaktivite Bulaşmış Atıkların Fiziksel Yöntemlerle Ayıklanması, Sahanın Temizlenmesi ve Elde Edilen Kurşunun Geri Kazanımı Projesi' için hazırlanan ÇED raporuna, eksikleri olmasına rağmen 10 Ağustos 2017 tarihinde 'ÇED Olumlu' kararı verildi. İzmirlilerin sağlığı için büyük risk oluşturan atıkların alandan uzaklaştırılması ve bertarafı için aradan geçen 5 buçuk yıllık süre içinde hiçbir faaliyete başlanmadı.
"SUÇ DUYURUSUNDA BULUNULDU, DAVALAR AÇILDI"
3 Aralık 2012 tarihli Serkan Ocak imzalı haberden sonra İzmir’deki meslek odaları, çevre platformları, sivil toplum kuruluşları tarafından açıklamalar, tepkiler dile getirildi. Suç duyurusunda bulunuldu, davalar açıldı. Bilim insanları tarafından raporlar düzenlendi, atıkların ayrıştırılması ve temizlenmesi için projeler yapıldı. Çevresel etki değerlendirme raporları düzenlendi, izinler verildi ancak bugün 2023 yılı itibari ile radyoaktif bulaşıklı, tehlikeli atıklar hala bertaraf edilmedi. Atıklar, toprağı, yer altı sularını, havayı kirletmeye devam ediyor; alanın çevresinde yaşayan yurttaşların, İzmirlilerin ve diğer canlıların sağlıklı yaşamlarını tehlikeye sokuyor. Çevre sektöründe faaliyet gösteren, tehlikeli atık bertarafı amacı ile Çevre Şehircilik Bakanlığı tarafından lisans verilen, tüm izin ve denetim süreçleri uygun görünen tesis bahçesinde gömülü atıklardan, kamuoyunun gazete haberi ile bilgi sahibi olduğu 2012 yılından bugüne 6 çevre bakanı görev yaptı. Bakanlık ve TAEK yapılanmaları, yöneticileri değişti. Belediye başkanları, valiler, kaymakamlar, kurum yöneticileri değişti. İzmir-Gaziemir hala atıklar ve yarattığı kirlilik etkileri ile yaşamaya devam ediyor. Gömülü radyoaktif atıklar 16 yıldır kentin ortasında çevre ve halk sağlığını tehdit ediyor."
BAŞKAN HALİL ARDA 'DURAN ADAM' EYLEMİNİ BAŞLATTI
Meslek Odaları, Çevre Platformları, Sivil Toplum Kuruluşları, mahalle sakinleri, siyasi partiler, pek çok stk, platform, bileşenin yıllardır yürüttüğü hukuki ve toplumsal mücadelede; geçtiğimiz yıl Gaziemir Belediye Başkanı Sayın Halil ARDA’nın başlattığı 'Duran Adam' eylemleriyle sorun yeniden kamuoyunun gündemine geldi. Ardından yerel yönetim, meslek odaları, ekoloji hareketleri temsilcileri, bu alanda çalışan bilim insanları ve aktivistlerden oluşan bir çalışma grubu oluşturuldu. Komisyonun çalışmaları ile yapılan başvurulara rağmen Nükleer Düzenleme Kurumu, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı gibi yetkili ve görevli kurumlardan ciddiye alınabilecek hiçbir bilgi alınmadı. Bu kirli belirsizlik sürerken geçtiğimiz günlerde basında, arazinin sahiplerinin bir şirketle anlaştıkları, yakın zamanda temizlik çalışmalarına başlanacağı haberleri yer aldı. Haberlere rağmen halen resmi bir açıklama yapılmadı. Komisyonumuzun 03.01.2023 günü yaptığı toplantıda gelişmeler değerlendirilmiştir. Hak sahibi olan İzmirlilerin ve tüm kamuoyunun bilgilendirilmesi, yetkili ve görevli kamu idarelerine taleplerimizi açıklamak için bu basın toplantısını yapma kararı aldık.
BAKANLIĞA SORULAR!
Yetkili ve görevli Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na, Nükleer Düzenleme Kurumu başta olmak üzere ilgili kurumlara sesleniyor, 16 yıldır sorduğumuz soruları tekrarlıyoruz;
- Atıkların miktarı ve alandaki dağılımına yönelik tespit çalışması yapılmış mıdır?
- Alandaki radyoaktif ve tehlikeli atıkların bölgeden uzaklaştırılması konusunda neler yapılmıştır?
- Haberlerde geçen temizleme çalışmasına ilişkin hazırlanmış bir proje var mıdır?
- Alanda mevcut kirlilik ve etkilerine yönelik izleme ve ölçümler düzenli olarak gerçekleştirilmekte midir?
- Bölgede sağlık taraması ve izleme çalışması yapılmış mıdır?
- Ülkemize girişi yasak olan nükleer atıkların bölgeye nasıl geldiği konusunda çalışma yapılmış mıdır?
- Sürecin sorumluları hakkında yürütülen hukuki süreç ve çalışmalar nelerdir?
- Bölgedeki çalışma hangi kurumlar tarafından yürütülecektir?
- İlgili kurumların alanda yürütülecek çalışmalara ilişkin programı, takvimi ve süreci nedir?
- Bu projeye ilişkin ÇED süreci yürütülecek midir?
- 10 Ağustos 2017’de olumlu bulunan ÇED raporuna göre faaliyet yapılacaksa, ona ilişkin yapılan itirazlar dikkate alınmış mıdır?
- Atıkların ayrıştırılması ve taşınması sırasında ortaya çıkacak kirliliği önleyecek ne gibi tedbirler alınacaktır?
- Çalışmaların denetimi kim tarafından yapılacaktır?
- Gaziemir ‘in 16 yıllık sürecinden sorumlu kurumlar tarafından yapılan çalışma ve denetimler güvenli midir? Bağımsız bir denetim süreci gerçekleştirilecek midir?
"SÜRECİN TAKİPÇİSİ OLACAĞIZ"
Alandaki atıkların çevre ve halk sağlığına yönelik daha fazla tehdit oluşturmaması için temizlik süreci ile ilgili yapılacak çalışmaların hazırlık aşamasından itibaren tamamlanıncaya kadar şeffaf yürütülmesi, bağımsız uzmanlar tarafından denetlenmesi ve kamuoyunun şeffaf ve sağlıklı şekilde bilgilendirilmesi büyük önem taşımaktadır. Alanın temizlenmesinin yanı sıra benzer yasa dışı atık ticaretinin önüne geçilmesi için buradaki radyoaktif atıkların nereden, hangi yasa dışı yollarla, kimler tarafından getirildiği mutlaka ortaya çıkartılmalıdır. Bunun için adli ve idari soruşturma makamlarının görevlerini yapmaları çağrısında bulunuyoruz. Tüm İzmir Halkı ile birlikte sürecin takipçisi olduğumuzu bir kez daha tekrarlıyoruz."
Nükleer atıkların bulunduğu eski kurşun döküm fabrikası alanında Gaziemir Belediye Başkanı Halil Arda'nın başlattığı bir dakikalık duran adam eylemi de tekrarlandı. Fabrikanın giriş kapısı önünde siren sesi eşliğinde duruldu. İş makinelerinin çalışması da görüntülere yansıdı.
İŞTE O GÖRÜNTÜLER:
Haberin Videosu