Medyadan kargo ta??mac?l???na, sa?l?ktan askeri amaçl? kullan?ma kadar hayat?m?z?n hemen her alan?nda h?zla yer almaya ba?layan dronelar, daha çok hobi amaçl? kullan?lsa da kullan?m için kurallara uymak ve gerekli izinleri almak gerekiyor. Ülkemizde de a??rl?klar?na göre s?n?fland?r?lan dronelar? kaydetmeden, uçu? izni almadan uçurman?n cezas? büyük. Ta??ma hukuku alan?ndaki çal??malar?yla bilinen Ya?ar Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ö?retim Üyesi Sami Aksoy, say?s? her geçen gün artan dronelarla ilgili ülkemizdeki yasal düzenlemeler ile ilgili bilgi verdi.
3 GÜN ?Ç?NDE KAYIT ZORUNLU
Türk Sivil Havac?l?k Kanunu'nun 144'üncü maddesinin ?HA'lara ayr?ld???n? ancak esas hükümlerin ?HA Sistemleri Talimat? içerisinde oldu?unu belirten Aksoy, "Öncelikle azami kalk?? a??rl??? 500 gramdan hafif araçlar hem talimat?n kapsam? d???nda hem de bu araçlar için tescil söz konusu de?il. Talimata göre 500 gram- 4 kilogram kalk?? a??rl???ndaki insans?z hava araçlar? ?HAO, 4 kilogram- 25 kilogram ?HA1, 25 kilgramg-150 kilogram aras?ndakiler ise ?HA2 olarak s?n?fland?r?lm?? durumda. ?HA0 ve ?HA1 kategorisindeki hava araçlar?n?n SHGM taraf?ndan olu?turulan elektronik sisteme kayd? gerekiyor. Kay?t zorunlulu?u hem ithal eden sat?c?lar hem de hava arac?n? bireysel olarak sat?n alanlar için geçerli. Ayr?ca bireysel olarak yurtd???ndan getirilen veya yurt içinde devir al?nan 500 gram üzerindeki arac?n 3 gün içinde sisteme kaydettirilmemesi halinde 7 bin 353 lira para cezas? kesilece?i aç?kça hükme ba?lanm?? durumda" diye konu?tu.
?HA0 ile ?HA1 uçuracak ki?iler için SHGM taraf?ndan herhangi bir lisans düzenlenmedi?ini ifade eden Aksoy, "Ancak söz konusu ki?iler, olu?turulan internet tabanl? kay?t sistemine kay?t olmak zorunda. ?HA0 s?n?f? pilotlar en az 12 ya??nda, ?HA1 s?n?f? pilotlar en az 15 ya??nda olmal?. ?HA2 ve ?HA3 s?n?f?ndaki araçlar?n ise SHGM taraf?ndan hava arac? siciline kay?t edilerek, tescil i?areti almas? gerekiyor. Hatta bu s?n?ftaki araçlar için sorumluluk sigortas? yapt?rma zorunlulu?u da mevcut. Daha hafif araçlardan farkl? olarak, ?HA2 s?n?f?ndaki arac? kullanacak pilot için genel müdürlük taraf?ndan 3 y?l süreli ?HA2 pilot lisans? düzenlenmesi ?artt?r" dedi.
'YÜKSEK CEZALARLA KAR?ILA?AB?L?RS?N?Z'
A??rl??? ve hangi amaç için kullan?ld??? fark etmeksizin ?HA'lara yönelik cezalar?n az?msanmayacak derecede yüksek oldu?unu belirten Dr. Sami Aksoy, “2019 y?l? rakamlar?na göre, insans?z hava araçlar? ile izinsiz veya kay?ts?z uçu? gerçekle?tirilmesinin cezas? 8 bin 498 lira. Bu nedenle özellikle ?HA0 sat?n alacaklar?n buna dikkat etmesi gerekiyor. ?dari para cezalar?na dair yönetmelikte, özel hayat?n gizlili?inin ihlal edilmesinin cezas? ise 2 bin 124 lira olarak belirlenmi?. Ancak bu rakam?n idari para cezas? oldu?u hat?rlat?lmal?. Nitekim ma?durlar?n mahkemeler huzurunda tazminat talep hakk? bunun d???nda. Türk Ceza Kanununun 134. maddesinde de ki?ilerin özel hayat?n?n gizlili?ini ihlal eden kimsenin 1 y?ldan 3 y?la kadar hapis cezas? ile cezaland?r?laca??, gizlili?in görüntü veya seslerin kayda al?nmas? suretiyle ihlal edilmesi halinde verilecek cezan?n 1 kat art?r?laca?? ifade edilmi?" diye konu?tu.
PARA CEZASI 14 B?N TL'Y? GEÇ?YOR
Dronelar ile havalimanlar? yak?nlar?nda uçu? yap?ld???n? da hat?rlatan Sami Aksoy, “Bu hususta irtifaya ba?l? olmaks?z?n, havalimanlar?nda pist kenar?ndan 9 kilometre mesafeden daha yak?n sahada uçu?un yasak oldu?u, aksi takdirde hangi s?n?fta olursa olsun drone kullanan ki?inin a??r para cezas?yla kar??la?abilece?i unutulmamal?. Zira Türk Sivil Havac?l?k Kanununun 144. Maddesi'nde, Ula?t?rma Bakanl??? veya mülki idare amirlerince belirlenen alanlar d???nda insans?z hava arac? uçuran ki?ilere 14 bin 705 liraya kadar idari para cezas? uygulanabilece?i ifade edilmi?" dedi.
2565 Say?l? Askeri Yasak Bölgeler ve Güvenlik Bölgeleri Kanunu'nu da hat?rlatan Aksoy, “Kanunun 25. Maddesi'nde, birinci derece kara ve deniz askeri yasak bölgelerinde çekim yapanlar ile bölgenin savunma ve güvenlik tedbirlerini aksatacak, bozacak ve aç?klayacak cihazlar kullananlara 6 aydan 5 y?la kadar hapis ile 5 bin liradan 50 bin liraya kadar a??r para cezas? verilece?i hükme ba?lanm??" diyerek, al?nabilecek hapis cezalar?n? hat?rlatt?.
500 GRAM ALTINDAK? DRONE KULLANICILARI DA TEDB?RL? OLMALI
Dronelar?n 500 gram alt?nda olmas?n?n kullananlar? birtak?m prosedürlerden kurtard???n? belirten Sami Aksoy, "Yoksa arac?n 500 gram?n alt?nda olmas? ne özel hayat?n gizlili?ini ihlal ne de askeri tesis ya da havaliman? gibi yasak bölgelerde uçu? veya çekim yapmak f?rsat? sunar. 500 gram alt?nda olsa bile, tüm drone uçuranlar?n yasalardaki sonuçlar? öngörerek ba?tan tedbirli davranmalar? kendi yararlar?na olacakt?r. Dolay?s?yla günümüzde dronelar?n maliyeti çok dü?ük olsa da ba?ta özel hayat?n gizlili?ine dikkat edilmeli, ayr?ca hapis ve yüksek para cezalar?ndan korunmak için tedbirli davran?lmal?" diye konu?tu.