Uluslararas? kredi derecelendirme kurulu?u Fitch Ratings, Türkiye’nin kredi notunu “B” ve not görünümünü “negatif” olarak teyit ederken Türkiye ekonomisine ve yakla?an seçimlere dair yorumlar?n? payla?t?.
Fitch’in de?erlendirmelerinden sat?r ba?lar? ?öyle:
* Türkiye’nin ‘B’ notu, zay?f d?? finansman ile giderek artan müdahaleci ve geleneksel olmayan politikalar nedeniyle büyüyen ekonomik bozulmalar?n yan? s?ra siyasi ve jeopolitik riskleri yans?t?yor.
Bu faktörler, Türkiye’nin büyük ve çe?itlendirilmi? ekonomisine, nispeten dü?ük kamu borcu seviyelerine ve yönetilebilir bir kamu borç geri ödeme profilinin kar??s?nda yer al?yor.
‘MEVCUT POL?T?KALAR TL ÜZER?NDE BASKI YARATIYOR’
* Negatif görünüm, eksi reel faizler ve artan düzenleyici önlem ve kontrollerin kullan?lmas?n? içeren Türkiye’nin geni?lemeci ve tutars?z politika bile?iminin, döviz talebini ve lira üzerindeki de?er kayb? bask?lar?n? koruyaca??na, uluslararas? rezervleri zay?flataca??na, enflasyonu yüksek seviyede tutaca??na, d?? finansman ihtiyac? ve maliyeti üzerinde bask? olu?turaca??na ili?kin görü?ümüzü yans?t?yor.
*Merkez Bankas?, ?ubat ay?nda politika faizini yüzde 8,5’e dü?ürdü, ancak yetkililer, yurtiçi finansman maliyetlerini dü?ürmek, kredi tahsisini ve h?z?n? yönetmek, döviz talebini kontrol ederek lira üzerindeki bask?lar? hafifletmek ve finansal dolarizasyonu azaltmak için için hedefli düzenlemelere giderek daha fazla yaslan?yor.
BANKALAR ?Ç?N TAHV?L UYARISI
* Bu politika yakla??m?, negatif reel faizli devlet tahvilleri kaynakl? riskleri art?rarak ve kârl?l?k ile aktif kalitesini olumsuz etkileyerek, ?u ana kadar dirençli kalan bankac?l?k sektöründeki k?r?lganl?klar yaratabilir.
* Ayr?ca, önlemlerin artan say?s? ve s?kl??? düzenleyici belirsizli?ini art?r?r ve mudilerin güvenini sarsarak ve/veya d?? finansmana eri?imi azaltarak likidite risklerini ?iddetlendirebilir.
ENFLASYON TAHM?N?
* Y?ll?k enflasyon, olumlu baz etkisinden ve 2022’nin ikinci yar?s?ndan bu yana iyile?en döviz kuru istikrar?ndan yararlanarak ekimdeki yüzde 85,5’lik zirveden ?ubatta yüzde 55,2’ye geriledi.
Enflasyonun 2023’te ortalama yüzde 56,5 olmas?n? bekliyoruz ve bu, hükümetin oda??na büyüme ile istihdam? desteklemeyi almas?n? ve enflasyon ataletini yans?t?yor.
Geriye dönük endeksleme, yüksek beklentiler ve liradaki ilave de?er kayb?, enflasyondaki yukar? yönlü riskler olmaya devam ediyor.
BÜYÜME TAHM?N?
* ?ubat depremlerinin ekonomik faaliyet üzerindeki olumsuz etkisinin may?s seçimleri öncesinde mali politika ve kredi te?vikiyle k?smen dengelenmesiyle birlikte, GSY?H büyümesinin 2022’deki yüzde 5,6’dan 2023’te yüzde 2,5’e yava?layaca??n? tahmin ediyoruz.
?yile?en d?? talep ve daha az geni?leyici bir politika duru?unu dengeleyen yeniden in?a süreci nedeniyle büyümenin 2024’te ?l?ml? bir ?ekilde yüzde 3’e yükselmesini bekliyoruz.
REZERV TAHM?N?
* 2022’de 129 milyar dolara ula?t?ktan sonra TCMB brüt rezervleri yeniden bask? alt?nda kalarak mart ba??nda 120 milyar dolara geriledi. Suudi Arabistan Kalk?nma Fonu’nun TCMB’ye 5 milyar dolarl?k mevduat yat?rma karar?na ra?men swap hariç -57 milyar dolarl?k net pozisyona sahip rezerv yap?s? k?r?lgan olmaya devam ediyor.
Brüt rezervin 2023 sonunda 105 milyar dolara, yani 3 ayl?kl?k d?? ödeme seviyesine gerilemesini bekliyoruz. Bu seviye, B kredi notuna sahip ülkelerdeki ortalamada 3,2 ayl?k d?? ödeme seviyesinin az da olsa alt?nda bulunuyor.
* Mevcut yüksek d?? finansman ihtiyaçlar? ve hâlâ yüksek olan mevduat dolarizasyonuna k?yasla rezerv kar??lama oran? zay?f. Toplam mevduat içinde döviz pay? yüzde 42,2, KKM dahil edildi?inde yüzde 58,7 seviyesinde bulunuyor.
Mart ba?? itibar?yla 84 milyar dolar seviyesinde bulunan KKM, sadece bütçe maliyeti ve döviz cinsi ko?ullu yükümlülük yarat?yor, ayr?ca çevirme oranlar?n?n dü?mesi durumunda ülke içinde ek döviz talebi ortaya ç?kmas?na neden olabilir.
CAR? AÇIK VE KISA VADEL? BORÇ R?SK?
* 2022’de milli gelirin yüzde 5,4’üne yükselen cari aç???n, dü?en enerji fiyatlar?na ra?men te?vik politikalar?n?n etkisiyle 2023’te milli gelirin yüzde 4,3’ü seviyesinde olmas?n? bekliyoruz.
Aral?k 2022 itibar?yla 190,2 milyar dolar olan k?sa vadeli d?? borçlar, Türkiye’yi yat?r?mc? risk alg?s?ndaki de?i?ime kar?? k?r?lgan hale getiriyor.
* Net hata ve noksan, 2022’de cari aç???n yar?s?na yakla?t? ve bunlar?n niteli?ine ili?kin s?n?rl? görünürlük, uluslararas? rezervler üzerinde ek bask? riskini art?r?yor.
DEPREM SEÇ?M ?Ç?N ÖNEML? FAKTÖR
* ?ubat depremi sonras? yard?mlar?n yönetimi ve yeniden yap?lanma çabalar?, seçim dinamiklerini etkileyen önemli bir faktör haline geldi.
* Yüksek siyasi kutupla?ma, potansiyel olarak yak?n bir seçim sonucu, ekonomi politikas?n?n yönü konusunda mevcut hükümet ile muhalefet aras?ndaki keskin fark ve uygulama zorluklar? nedeniyle siyaset ve politika belirsizli?i yüksek olmaya devam ediyor.
Seçim sonras? politikalar, parlamento seçimlerinin sonuçlar?ndan, koalisyon siyasetlerinden ve 2024’te yap?lmas? planlanan yerel seçimlerden de etkilenebilir.
BÜTÇE AÇI?I TAHM?N?
* Bütçe aç???, 2022’de merkezi yönetim düzeyinde GSY?H’n?n yüzde 0,9’una geriledi (genel yönetim düzeyinde tahmini yüzde 1,1) ve yüzde 3,5’lik bütçe aç??? hedefinin belirgin düzeyde üzerinde performans gösterdi.
Zay?f ekonomik aktivitenin gelirler üzerindeki etkisi, seçim y?l?ndaki mali te?vikler ve yüksek enflasyona ba?l? harcama bask?lar?n?n yan? s?ra deprem sonras? desteklerin ve yeniden in?a harcamalar?n?n etkisiyle genel devlet aç???n?n 2023’te yüzde 4,4’e ve 2024’te yüzde 4,9’a yükselece?ini tahmin ediyoruz.
* Yetkililer için politika zorlu?u, bankalar için önemli bir ek devlet tahvili riski olu?turmadan veya enflasyonist bask?lar? beslemeden finansman kaynaklar?n? belirlemek ve zaten yüksek olan d?? aç?k ve zay?f d?? likidite üzerindeki bask?lardan kaç?nmak için d?? finansmana eri?mek olacak.