ES?AD Yönetim Kurulu Ba?kan? Sibel Zorlu, ekonomi politikalar?nda 2025 y?l?nda at?lacak ad?mlar?n çok önemli oldu?unu belirterek, “Sadece para politikas? yeterli de?il. Maliye politikalar?nda da düzenlemelere gidilmesini, yap?sal reformlara a??rl?k verilmesini bekliyoruz” dedi.
Ege Sanayicileri ve ?? ?nsanlar? Derne?i (ES?AD)Ekonomi Gözlem Grubu taraf?ndan haz?rlanan “Türkiye Ekonomisine ?li?kin De?erlendirmeler ve 2025 y?l? Üye Beklenti Anketi Sonuçlar?” konulu toplant? dernek merkezinde gerçekle?tirildi. Emtia ve Vadeli ??lem Piyasalar? Uzman? Dr. Tolga Uysal’?n konuk konu?mac? olarak yer ald??? toplant?da Ekonomi Gözlem Grubu Ba?kan? Muhittin Bilget de 2025 y?l? Türkiye ve dünya ekonomisine ili?kin bir sunum yapt?.
?? DÜNYASI ?Ç?N YEN? AÇILIMLAR
Toplant?n?n aç?l???nda konu?an ES?AD Yönetim Kurulu Ba?kan? Sibel Zorlu, Türkiye’nin ekonomik görünümü, küresel ticaret ve i? dünyas?n?n kar??la?abilece?i riskler üzerine de?erlendirmelerde bulundu. Zorlu, ?unlar? söyledi:
“2024 y?l?n?, yak?n co?rafyam?zdaki krizlerin, sava?lar?n ve küresel siyasi güç çeki?melerinin gölgesinde tamamlad?k. Önümüzdeki döneme dair küresel düzeyde cevap bekleyen pek çok soru var. Ülkemizde yeni ekonomi yönetimiyle birlikte devreye giren politikalarla olumlu geli?meler ya?anmaya ba?lad?. 2025 y?l?nda at?lacak ad?mlar çok önemli. Sadece para politikalar?n?n yeterli olmad???n?, maliye politikalar?nda da düzenlemelere gidilmesini, yap?sal reformlara a??rl?k verilmesini bekliyoruz. Ülkemiz ekonomisinin darbo?azdan ç?k?? yoluna girebilmesinin temel unsurlar? ise hukukun üstünlü?ü, tarafs?z ve güvenilir kurumlar, öngörülebilir ekonomi politikalar?. Bunlardan biri eksik oldu?unda ta?lar yerine oturmuyor. Tüm bu geli?meler çerçevesinde bu dönemin i? dünyam?z aç?s?ndan baz? riskleri bar?nd?rmakla birlikte yeni aç?l?mlar getirebilece?ini dü?ünmek istiyoruz. Yeniden in?a süreçleri ve ekonomik f?rsatlar, Türkiye için olumlu bir dönü?üm sa?layabilir. Veri merkezleri ve teknolojik okuryazarl?k, Türkiye’nin gelecekteki büyümesi için kritik öneme sahiptir. ??gücünün yetenek yönetimi ve e?itim sisteminin dönü?ümü, Türkiye’nin rekabet gücünü art?racakt?r.”
?MALAT SANAY?M?Z BÜYÜMÜYOR
Emtia ve Vadeli ??lem Piyasalar? Uzman? Dr. Tolga Uysal da, Trump’un yeni dönemi, Çin, Avrupa Birli?i ekseninde güncel geli?meleri ve küresel piyasalar? de?erlendirdi. Euro-dolar paritesi, enerji ve emtia fiyatlar?, navlun endeksleri hakk?nda payla??mlarda bulunan Uysal, euro dolar paritesinde 1,01-1,03 aral???nda bir beklentisi oldu?unu söyledi. Petrolün 65-85 dolar band?nda hareket edece?ini, metallerde ise y?l?n ikinci yar?s?nda bir yükseli? bekledi?ini dile getiren Uysal, enflasyon konusunda da, “Orta Vadeli Program’da beklentiler daha dü?ük olsa da yüzde 30-35 aral???nda olaca??n? dü?ünüyorum” dedi. Amerika ve Avrupa PMI verilerini de yorumlayan Uysal, “Global PMI , 50’nin biraz üstünde gözüküyor. Ayr??t?rd???m?zda ellinin üstünde olmas?n?n sebebi hizmetler taraf?ndan geliyor. Dünyada böyle bir ?ey var, sadece Türkiye de?il. Yani biz ne diyoruz imalat sanayimiz büyümüyor” diye konu?tu.
?LK 20 EKONOM?DE OLMAYA DEVAM EDECE??Z
ES?AD Ekonomi Gözlem Grubu Ba?kan? Muhittin Bilget ise Türkiye’nin ekonomik görünümü, cari aç?k, d?? borç, bankac?l?k sektörü, bütçe ve gelir da??l?m? ba?l?klar? alt?nda bir sunum yapt?. Bilget, sektörlerin gayrisafi milli has?la içindeki paylar?na ili?kin ?u tespitlerde bulundu:
“Son 20 y?lda tar?m sektörünün pay?nda azalma gözlenirken, hizmetler sektörünün pay? artm??t?r. Küresel ölçekte, Almanya, Fransa, ?ngiltere ve ?talya’n?n da içinde bulundu?u Bat? Avrupa ile Japonya’n?n dünya milli gelirindeki pay? azal?rken, Çin’in pay? önemli ölçüde artm??t?r. Türkiye, ekonomik dalgalanmalara ra?men dünyadaki ilk 20 ekonomi aras?nda yer almaya devam edecektir.”
D?? ticaret verileri üzerine de de?erlendirmelerde bulunan Bilget, Türkiye’nin teknoloji yo?unlu?una göre d?? ticaret tablosunu, “Dü?ük teknolojili ürünlerde d?? ticaret fazlas? veriyoruz ancak orta dü?ük, orta yüksek ve yüksek teknolojili ürünlerde d?? ticaret aç???m?z sürüyor. Bu tablo, Türkiye’nin sanayide katma de?erli üretime yönelmesi gerekti?ini gösteriyor” sözleriyle aç?klad?. Sunumun sonunda risklere de?inen Bilget, “Hem küresel düzeyde hem ülkemizde gelir da??l?m?, servet e?itsizli?i, iklim de?i?ikli?i, yönetilemeyen yapay zeka sürekli risk ve tehdit unsurlar? olmaya devam edecektir” dedi.
EN BÜYÜK SORUN JEOPOL?T?K R?SKLER
ES?AD’?n 7 y?ld?r gerçekle?tirdi?i Türkiye Ekonomisine ?li?kin Üye Beklenti Anketi’nden çarp?c? sonuçlar ç?kt?. ES?AD üyeleri önümüzdeki dönemde i? dünyas?n? bekleyen en büyük riskin “jeopolitik riskler” oldu?unu belirtirken, bu alandaki s?ralama finansmana eri?im, kurlardaki belirsizlik, yüksek faiz, öngörülebilirlik, ticaret sava?lar? ?eklinde devam etti. Ankete kat?lanlar, öncelik verilmesi gereken konular? ise “Ekonomik istikrar, hukukun üstünlü?ü, öngörülebilirlik ve finansmana eri?im” olarak s?ralad?. Ankete göre, i? dünyas?n?n yat?r?m karar?n? etkileyen en önemli konunun maliyetlerdeki art?? ve bunun piyasaya yans?t?lamamas? oldu?u görüldü. Finansmana eri?im, kurlardaki belirsizlik, te?vikler ve vergi sistemleri de yat?r?m karar?n? etkileyen di?er unsurlar oldu.
ENFLASYON TAHM?N?: YÜZDE 37.5
Anket kat?l?mc?lar?n?n 2025 y?l? enflasyon beklentisi ise TÜFE’de yüzde 37.5, ÜFE’de yüzde 33.4 ?eklinde gerçekle?ti. Kat?l?mc?lar?n 2025 y?l? sonundaki dolar beklentisi 44.47 TL olurken, euronun da 2025 y?l? sonunda 47.42 TL’ye yükselece?i tahmin edildi. ?? dünyas?n?n 2025 y?l?nda k?sa vadeli kredi faiz beklentisi yüzde 39.2’yi buldu. ??sizlik oran?n? yüzde 11.2 bekleyen ES?AD üyelerinin Gayri Safi Yurt ?çi Has?la (GSYH) tahmini de yüzde 3.1 oldu.
?ZM?R’DE ÖNCEL?K ULA?IM OLMALI
ES?AD üyeleri, “?zmir’de öncelik verilmesi gereken en önemli yat?r?m nedir” sorusuna geçen y?l oldu?u gibi bu y?l da “?ehir içi ula??m” yan?t?n? verdi. Öncelik verilmesi istenen yat?r?mlarda ikinci s?ray? “2. Çevreyolu” ald?. Bu alandaki s?ralama, kentsel dönü?üm projeleri, ?zmir Körfezinin temizlenmesi ve rehabilitasyonu, limanlar?n geli?tirilmesi, dijital altyap? yat?r?mlar?, metro-rayl? sistem a??n?n geni?letilmesi, ihtisas organize sanayi bölgeleri, tar?msal dönü?üm ?eklinde gerçekle?ti. Ankete kat?lanlara göre, 2025 y?l?nda ?zmir’de yat?r?m potansiyeli olan ilk 4 sektör de s?ras?yla enerji, turizm, sa?l?k, in?aat ve gayrimenkul oldu.