?zmir’de Helenistik dönemden beri kentin al??veri? merkezi olan tarihi Kemeralt? Çar??s?, bir yandan AVM'lerle mücadele ederken, di?er yandan da son y?llarda artan internetten al??veri?e kar?? ayakta kalmaya çal???yor. ?nsanlar?n 't?k'layarak de?il, görerek, dokunarak, giyerek, koklayarak geleneksel yöntemlerle al??veri? yapt?klar? tarihi çar??da, dijital al??veri? nedeniyle mü?teri say?lar? dü?tü. Dükkan kiralar?, personel giderleri ve stopaj masraflar? nedeniyle s?k?nt?l? bir süreçten geçtiklerini dile getiren esnaf, son dönemde gittikçe artan internet al??veri?lerinin de mü?terilerini azaltt???n? söyleyerek farkl? çareler ar?yor. Çar?? esnaf?, 'Black Friday'a kar?? 'Bereketli Cuma' kampanyas? ba?latarak bunu ma?aza vitrinlerine ast?klar? renkli pankartlarla duyurdu.
25 y?ld?r cep telefonu ve aksesuarlar? sat??? yapan Leyla Baydar, internet al??veri?lerinin yeni gözdesinin cep telefonlar? oldu?unu vurgulayarak süreçten olumsuz etkilendiklerini söyledi. Mü?terilerin gelip telefonlara bakt???n? ve bilgileri ald?ktan sonra gidip internetten ara?t?rd???n? anlatan Baydar, "?nternette ayn? telefon daha ucuz oluyor. Ama onlar?n da garanti kapsam? farkl?. Bundan zarar görüp bizi tercih edenler de var. Çünkü mü?teri internetten al?nca hangi teknik servise verece?ini bilemiyor" dedi.
?nternetle rekabet edebilmek için kar pay?n? dü?ürdü?ünü ve bazen geli? fiyat?ndan telefon satt???n? anlatan Baydar, ?unlar? söyledi:
"Bir ürün çok sat?l?yorsa ondan fazla almaya çal???yorum. Dükkan kiralar?m?z çok yüksek. Kampanyalar oldu?u zaman biz zarar ediyoruz. Özellikle aral?k ay?nda çok kampanya oluyor. Ben de bunu dü?ünerek fiyatlar? indirdim. Kara cuma, ç?lg?n cuma diyorlar, ben de 'Bereketli cuma' yapt?m. Böyle mü?teri toplar?m diye dü?ündüm. ?imdilik ilgiden memnunum."
'BU MODA GEÇ?C?D?R'
Kemeralt? Çar??s?'nda gözlük sat??? yapan Necati Ortaba? da internet al??veri?lerinin geçici oldu?unu söyledi. Be? duyu kullan?larak yap?lan al??veri?lerin vazgeçilmezli?ini savunan Ortaba?, ?öyle konu?tu:
"Bir ayakkab? al?rken deneyip, aya?? s?k?p s?kmad??? kontrol edilmeli, rengi, derisi hissedilmeli. Eve al?nan objelerin dahi yak?ndan görülerek al?nmas? gerekir. Ama günümüzde insanlar internet al??veri?ine yöneldi. Belli bir zaman sonra bunun yanl?? oldu?u anla??l?p, geleneksel al??veri?e dönülece?ine inan?yorum. Bu geçici bir modad?r. ?nternetten sat??larda genel giderlerin daha az olmas?, ma?aza giderinin hiç olmamas? nedeniyle karl?l?k oranlar? daha fazla. Ama indirimlerde yan?lt?c? fiyatlar da var. Rekabet kurulunun ve tüketici masalar?n?n bunu kontrol etmesi gerekir. Öte yandan ürünün orijinalli?i de önemli. Perakende ma?azalar?ndan al?nan ürünlerin etiketleri kontrol edilerek garanti kapsam?nda sat?n al?n?r. ?nternet al??veri?lerinde iade hakk? olsa da bu süreçte s?k?nt?lar ya?and???n? biliyoruz."
'?NTERNETTE OLMAYANI SATIYOR'
Tarihi çar??da giyim üzerine ticaret yapan Celil Ayhan Suda? ise ?unlar? söyledi:
"Biz çar?? esnaf? olarak zaten AVM'lerden dolay? s?k?nt?l?y?z. Dünyan?n en büyük çar??s? Kemeralt? çar??s?d?r. Ama çar??m?z?n üstünün aç?k olmas?, yaz?n güne?ten, k???n ya?murdan koruma imkan?n? k?s?tl?yor. O yüzden dezavantajl?y?z. ?nternette sürekli indirimler yap?l?yor. Bunlar?n içerisinde gerçek olanlar vard?r. Firmalar?n elindeki baz? son kalan ürünleri satmak için f?rsat kollad???n? dü?ünüyorum. Bunlar farkl? ticari manevralard?r. Biz de sat??lar? artt?rmak için farkl? ürünler getirmeye çal???yoruz. ?nternette ya da AVM'lerde olmayan ürünler bulmaya çal???yoruz."
HÜKÜMETTEN YAPTIRIM BEKLENT?S?
Tarihi Kemeralt? Esnaf Derne?i Ba?kan? Semih Girgin, serbest piyasa ekonomisinde herkesin istedi?ini, istedi?i ?artlarda satabilece?ine dikkat çekerek, tüketicinin al??veri? ?eklinin de?i?ti?ini vurgulad?. Tüketicinin dokunarak, koklayarak, gördü?ü, giydi?i ve üzerine yak??t?rd??? bir ürünü almas?ndan yana olduklar?n? ifade eden Girgin, "Benim internetten al??veri? kültürüm yok. ?nternet bankac?l??? dahi kullanm?yorum. Hala sokaktan ve Kemeralt?'ndan giyiniyorum. Yeni nesil haz?rc? oluyor. Bu sorun, ülke sorunudur. ?nternette kira yok, eleman gideri yok, stopaj yok. ?nan?lmaz bir uçurum var. Hükümetimizin de bir yapt?r?m? olmal?. Yeni bir düzenleme bekliyoruz. Benim 10 liraya ald???m mal? 12 liraya satmam imkans?zken, onlar?n 10 liral?k mal? piyasaya dü?meden 7-8 liraya satmas? bizim alt?ndan kalkabilece?imiz bir durum de?il. Çok dükkan kapatan esnaf var. Kiralar yüksek. Kemeralt?'n?n en büyük sorunu bu. Yüzde 20-25 oran?nda indirim yap?lmas? ve devlet primlerinin artmamas? taraftar?y?z. Çünkü bu dönemde dünyada bir kriz varken, biraz daha ho?görülü ve naif olunmal?" dedi.
ESNAFTAN E-T?CARET HAMLES?
Ça??n getirdi?i en önemli yeniliklerden birisinin online ticaret oldu?unu ifade eden ?zmir Esnaf ve Sanatkarlar Odalar? Birli?i (?ESOB) Ba?kan? Zekeriya Mutlu da, hem Türkiye'de hem de dünyada internet üzerinden al??veri? yapma oran?n?n her geçen gün artt???n? söyleyerek al??veri? kültürünün e-ticarete kaymas?yla bu pazar?n h?zla büyüdü?ünü kaydetti. Geli?en teknolojiye uyum sa?lamak, de?i?en ko?ullar kar??s?nda ayakta kalabilmek ve rekabet edebilir olmak için tüm i?letmelerin e-ticarete yönelmesi gerekti?ini anlatan Mutlu, "Bu noktada esnaf sanatkarlar?m?z?n da internet üzerinden pazarlar?n? geni?letmeleri bir zorunluluk haline gelmi?tir. Günümüzde de?i?ime kar?? duranlar de?il, yeniliklere uyum sa?layanlar, özellikle de de?i?imleri yaratanlar varl?klar?n? koruyabileceklerdir. Yani i?letmeler kendi yap?lar? içinde ya da d??ar?dan alacaklar? hizmetlerle e-ticaret sistemini kurmal? ve mevcut i? yap?? biçimlerini bu modele göre revize etmelidirler" dedi.
E-ticaretin esnaf te?kilat? taraf?ndan benimsenmesi ve yayg?nla?t?r?lmas? amac?yla bir proje geli?tirdiklerini de söyleyen Mutlu, üyelere e-ticaret alt yap?l? web sitesi hizmeti sunduklar?n? belirtti. Ücretsiz olarak haz?rlanacak kurumsal web sitesinin ard?ndan esnaf sanatkarlar?n, ba?l? bulunduklar? meslek odalar?ndan alacaklar? KOD ile 3 ay süresince yine ücretsiz web sitesi deste?i alabilece?ini dile getiren Ba?kan Mutlu, ?unlar? anlatt?:
"3 ay?n ard?ndan verilen hizmetlerden memnun kalanlar, indirimli olarak hizmetlerden yararlanmaya devam edecektir. Daha hemen ilk ad?mda e-ticaretle tan??mam?? olan yüz esnaf sanatkar?m?z, sundu?umuz imkandan yararlanm??t?r. Devam etmek istemeyenler ise, diledi?i zaman herhangi bir cayma bedeli ödemeden sitesini kapatabileceklerdir. ?nsanlar art?k bilgisayarlar? ile telefonlar? ile ürün seçip masalar?ndan kalkmadan, evlerinden, ofislerinden ç?kmadan fiyat kar??la?t?rmas? yaparak internet üzerinden sat?n almaktad?rlar. Böyle bir süreçte projemizle esnaf sanatkarlar?n rekabet gücü artacakt?r."