Y?l sonunda döviz kurlar? ve enflasyondaki hareketlenme nedeniyle 2022 bütçesi yürürlü?e girmeden ço?u harcama kaleminin yetersiz kalaca?? ortaya ç?km??t?.
Dünya gazetesi yazar? Nevzat Sayg?l?o?lu, "Bir kulis bilgisi: Ek bütçe mi geliyor?..." ba?l?kl? yaz?s?nda iktidar?n, bürokrasiye ek bütçe haz?rlanmas? talimat? verdi?ini belirtti.
Yaz?da, kulis bilgisinin d???nda ek bütçeyi gerekli k?lan iki nedenin aç?klamas?na da yer verildi. Sayg?l?o?lu, "Birincisi, Hükümetin bask?n seçim yapma karar? olabilir. Zira normalde bu ay?n sonu itibariyle Meclis’in tatile girecek olmas? ve Anayasa gere?i de 1 Ekim tarihi itibariyle aç?lmas? zorunlu zorunlu oldu?undan sonbaharda yap?lacak erken seçim için apar topar bir ek bütçe yap?lmak isteniyor olabilir" dedi.
Sayg?l?o?lu'nun yaz?s? ?u ?ekilde:
"Geçenlerde bir kulis bilgisi geldi kula??ma…
Hükümet, bürokrasiye ek bütçe haz?rlanmas? talimat? vermi? ?eklinde bir kulis bilgisiydi.
Ek bütçe yap?lmas? ne anlama geliyordu?... Asl?nda y?l içerisinde do?al afetler, kurakl?k, yang?n gibi nedenlere ba?l? ola?an d??? harcama art??lar? veya gelir azal??lar? dolay?s?yla zaman zaman ek bütçe yap?l?r.
Bu ?ekilde ola?an d??? nedenlere ba?l? harcama art??? olmad???na göre peki ?imdi neden ek bütçe haz?rl??? gündeme gelmi?ti?...
Konuyu, maliye bürokrasisi üzerinden k?saca bir sorgulamaya çal??t?k. Bürokrasiye çal???lmas? yönünde talimat verilmi?. Bu talimat daha çok genel nitelikli olmu?, galiba çok rakamlara dayand?r?lmam??. Seçim ortam?na girildi?inde konunun bu ?ekilde gizlenmesi normal. Yani davul zurna çalarak bütçe haz?rl??? yap?lmaz, ortadan ve sessiz talimatlarla yola ç?k?l?r.
Bu kulis bilgisinin d???nda ek bütçeyi gerekli k?lan iki neden daha akl?m?za geldi.
Birincisi, Hükümetin bask?n seçim yapma karar? olabilir. Zira normalde bu ay?n sonu itibariyle Meclis’in tatile girecek olmas? ve Anayasa gere?i de 1 Ekim tarihi itibariyle aç?lmas? zorunlu zorunlu oldu?undan sonbaharda yap?lacak erken seçim için apar topar bir ek bütçe yap?lmak isteniyor olabilir.
?kincisi de yine ekim ay?na kadar bütçe ödeneklerinin yetersiz kalmas? ihtimali nedeniyle zorunlu olarak ek bütçe yap?lmas? yoluna gidilmek istenebilir.
?öyle bir bak?yoruz, sanki her iki neden de geçerli gibi görünüyor.
Erken ve bask?n seçim ihtimali çok yo?un bir ?ekilde gündemde. Zira ekonominin gidi?at? önümüzdeki 1 y?l? kald?racak gibi de?il. Mevcut duruma göre önümüzdeki k?? ko?ullar?n? tamamlamak mümkün de?il.
Kald? ki bir yandan iktidar partisinin seçim start?n? vermi? olmas? ve birbiri ard? s?ra seçim yat?r?mlar?n? gündeme getirmesi, bir yandan da muhalefet partilerinin yeni vaatlerle vatanda?a yönelmesi erken seçimin ihtimalini art?r?yor.
Öte yandan bütçe ödeneklerinin yetersizli?i de ek bütçeyi zorunlu k?l?yor ve öne çekilmesi gere?i ortaya ç?k?yor.
Bütçe ödene?i ihtiyac? nas?l anla??l?r?... Bunun için y?l? bütçe ödeneklerinin o tarihe kadar kullan?lm?? k?sm?na bak?larak bu ihtiyaç ortaya konulabilir.
?imdi gelin bu aç?dan bütçe uygulama sonuçlar?na bir bakal?m.
Malum, bütçenin 5 ayl?k uygulama dönemi bitti ve 6. ay?n içerisindeyiz. Yani bu ay?n sonunda bütçeyi yar?lam?? olaca??z. Normal ko?ullarda bütçe ödeneklerinin aylar itibariyle kullan?m?n?n dengeli oldu?unu özellikle belli kalemlerde önemli sapmalar olmad???n? biliyoruz.
2022 bütçesi ödenekleri 1 trilyon 751 milyar lira. Hazine ve Maliye Bakanl???’n?n resmi rakamlar?na göre 2022 y?l?n?n ilk 4 ay?nda yap?lan harcamalar ya da kullan?lan ödenek tutar? 786 milyar lira.
Yani 2022 y?l? bütçe ödeneklerinin yüzde 45’i y?l?n ilk 4 ay?nda zaten tüketilmi?. Oysa bu oran geçen y?l yüzde 31 civar?nda olmu?. Yani geçen y?l bütçe ödenek kullan?m? yüzde 82 oran?nda artm??.
Baz? rutin kalemler itibariyle de bu durum izlenebiliyor.
Örne?in personel ödeneklerinin yüzde 41’den fazlas? y?l?n ilk 4 ay?nda kullan?lm??. Ayn? ?ekilde SGK devlet primi giderlerinin de yüzde 40’? tüketilmi?. Özellikle de cari transferler kalemindeki ödenek kullan?m? yüzde 50’ye yakla?m??. Bu arada bütçenin kamburu konumundaki 240 milyar lira tutar?ndaki faiz ödeneklerinin de yüzde 43.3’ü kullan?lm??.
Demek ki bütçe ödenekleri beklenenden daha h?zl? kullan?lm??; dolay?s?yla Meclis’in tatil dönemi de dikkate al?narak ek bütçe konusu gündeme gelmi? diyebiliyoruz.
Kald? ki mevcut ödeneklerin yetmeyece?i zaten biliniyor. Bütçede yer almayan ve yer ald??? halde tutar? yetersiz kalan ödenekler oldu?u biliniyor. Örne?in;
- Kur korumal? mevduat hesab?n?n Hazine’ye getirece?i yük dikkate al?nm?? de?il,
- Personel ücretlerinde temmuz ay?ndan itibaren yap?lacak düzeltme veya iyile?tirme de yok,
- Ayn? ?ekilde çiftçiye yap?lacak destekleme ödemeleri de yetersiz kalan bir ba?ka kalem.
…
Dolay?s?yla kulis bilgilerimiz pek yabana at?l?r cinsten de?il. Bakal?m, görelim. "