Al-Jazeera televizyonuna verdi?i röportajda g?da güvenli?i ve enerji güvenli?i konusunun alt?n? çizen Bakan Akar ?öyle konu?tu:
* Sizin de bildi?iniz gibi iki önemli konu var. Bir g?da güvenli?i, iki enerji güvenli?idir. Sizin de bildi?iniz gibi g?da güvenli?i çok önemli. Tah?l da günlük ya?amda çok önemlidir. Dünyadaki tah?l üretiminin üçte biri Ukrayna ve Rusya'dad?r. Sava??n ba??ndan beri Ukrayna tah?l?n? ihraç edemedi ve bu da dünyada çok büyük sorunlara yol açt?. Özellikle Afrika'da, Ortado?u'da. E?er bu sorunu çözemeseydik dünyada k?tl?k korkusu vard?.
* Tah?l?n Ukrayna limanlar?ndan ta??nmas? çok önemli bir i?tir. Biz burada 25 bin tondan fazla tah?ldan söz ediyoruz. Bunlar Ukrayna limanlar?nda y???lm?? bir ?ekilde bekliyordu. Dahas? ?imdiye kadar hasat edilmi? tah?l var. Ukrayna limanlar?ndaki tah?l? Karadeniz üzerinden güvenli bir ?ekilde do?ru adreslerine ta??mak istiyoruz. O yüzden bu tah?l? do?ru ve güvenli bir ?ekilde ta??may? önemsiyoruz.
“MÜ?TEREK KOORD?NASYON MERKEZ? ?U ANDA AKT?F DURUMDA”
Birle?mi? Milletlerin tah?l için yap?lan görü?melerin ba??ndan beri deste?ini sürdürdü?ünü ifade eden Akar ?u ifadeleri kulland?:
* Say?n Cumhurba?kan?m?z, Zelenski ve Putin ile görü?meye devam etti. Sava?tan önce sürekli ve sonra yüz yüze ve telefon üzerinden görü?tü. Her ?eyden önce sava??n olmamas? için çabalad?k. Ba?lad?ktan sonra da ate?kesin olmas? üzerine odakland?k. Sava?tan sonra Say?n Cumhurba?kan?m?z bir çerçeve çizdi. Neticesinde iki devletin yetkililerini yan yana getirmek için giri?imlere ba?lad?k.
* Say?n Cumhurba?kan?m?z bu görü?meler için çok büyük emek harcad?. Hükümetimizin di?er üyeleri, Ukraynal? ve Rus mevkida?lar?yla bu sorunlar?n çözümü için görü?tüler. Ayr?ca Birle?mi? Milletler tah?l için yap?lan görü?melerin ba?lang?c?ndan beri deste?ini sürdürdü. Haziran?n ba??ndan beri Rus ve Ukrayna taraflar? ile görü?melerimize ba?lad?k ve iki devletle k?rm?z? hat in?a etmeye karar verdik. O yüzden belirli çözümlere ula?mak için Türkiye, Ukrayna ve Rusya generallerini bakanlar aras?nda görü?meleri takip etmek için görevlendirdi.
* Bu toplant?ya Birle?mi? Milletler temsilcisi bir dostumuz da dâhil oldu. Böylece görü?meler dörtlü yap?ld?. Esas olan ilk ad?m 21 Haziran'da Moskova'da Türkiye ve Rusya askeri heyetleri aras?ndaki görü?meydi. O zaman iyi niyet göstergesi olarak Ruslar, toplant? esnas?nda gemilerin Ukrayna limanlar?ndan ç?kmas?n? kabul ettiler. Bu çok önemli bir i?aretti. Bu bizim umudumuzu artt?rd? ve çal??malar?m?za devam ettik.
* 13 Temmuz'da Türkiye'de Birle?mi? Milletler temsilcileri ve Türk heyetinin de haz?r bulundu?u esnada Rusya ve Ukrayna aras?nda bir görü?me oldu. Ortak bir prensip üzerine anla?m?? olmam?z i?imizi h?zland?rd? ve bu ay?n 22'sinde Birle?mi? Milletler Genel Sekreteri, Rusya Savunma Bakan? ve Ukrayna Altyap? Bakan? huzurunda anla?ma imzaland?. Anla??lan prensiplere dayanarak, ?stanbul'da Koordinasyon Merkezi kuruldu.
* Gemilerin güvenli bir ?ekilde geçmesi için koridorlar? ve bunlara ek olarak limanlara giri? ve ç?k?? bölgeleri ile mü?terek tefti? aletleri belirlendi. Merkez ?u an aktif durumdad?r. Rus, Ukrayna, Türk ve Birle?mi? Milletler temsilcileri Ukrayna limanlar?nda ilk gemiyi ç?karmak için h?zl? bir ?ekilde çal???yorlar. Tah?l yüklü gemilerin limanlardan güvenli bir ?ekilde ç?kmas?n? önemsiyoruz. Ben de Birle?mi? Milletlere desteklerinden dolay? te?ekkür ediyorum.
“ÇOK YAKINDA ?LK GEM?N?N UKRAYNA L?MANLARINDAN AYRILDI?INI DUYACA?IZ”
Tah?llar?n ta??nmas?ndan önce gemilerin Türk, Ukrayna ve Birle?mi? Milletler temsilcileri taraf?ndan Ukrayna limanlar?nda tefti? edilece?ini belirten Akar ?öyle konu?tu:
* Tah?llar?n ta??nmas? için anla?may? hayata geçirmi? durumday?z. ?lk gemiye tah?l yükleme çal??mas? hâlen devam ediyor. Çok yak?nda bu birkaç saat içinde olabilir. ?n?allah geminin Ukrayna liman?ndan ayr?ld???n? duyaca??z. Bildi?iniz gibi Ukrayna'n?n içinde tah?l olan üç liman var. Birincisi Odessa liman?, ikincisi ?oromes liman? ve üçüncüsü Yazni liman?. ?stanbul'daki merkez, tah?llar?n gemilerle ta??nmas? için faaliyetlerini planl?yor. Biz de bu tah?llar?n güvenli bir ?ekilde ta??nmas? için elimizden gelen her ?eyi yap?yoruz.
* Ama bu tah?llar?n ta??nmas?ndan önce gemiler Türk, Ukrayna ve Birle?mi? Milletler temsilcileri taraf?ndan Ukrayna limanlar?nda tefti? edilecek. Bu gemiler may?nlardan temizlenmi? koridorlardan geçecek. Ukraynal?lar bu koridorda bize yol gösterecek. Ondan sonra bu gemiler üzerine anla??lan yollarda takip edilecek. Anla?maya ba?l? olarak denizden, karadan veya havadan bir sald?r? olmamas?n? garanti edece?iz.
* Biz, burada insani bir davan?n ba?ar?s? için çal???yoruz. Milyonlarca insan bizleri bekliyor. G?daya ihtiyaçlar? var. En h?zl? ?ekilde bu görevin ba?ar?ya ula?mas? için her ?eyi yapaca??z. Gemiler Türk bo?azlar?na vard?klar?nda geminin ve liman?n kapasitesine göre güvenli ve farkl? limanlara gönderilecekler. Buralarda gemiler de dört heyet taraf?ndan tefti? edilecek. Yani Türkler, Ruslar, Ukraynal?lar ve Birle?mi? Milletler.
* Sonras?nda gemiler son rotalar?na hareket edecekler. Bo? dönen gemiler de Türk limanlar?nda kontrol edilecekler. ?stenmeyen maddelerin olmad???na emin olduktan sonra yeniden Ukrayna'ya dönecek. Sonras?nda bu operasyon düzenli bir ?ekilde tekrar edilecek. Anla?man?n süresi 120 gündür. Taraflardan birinin anla?may? sonland?rma talebi olmad??? sürece, otomatik olarak devam edecektir.
“SAVA?I DURDURUP ATE?KES? SA?LAMAYI DENED?K”
Al-Jazeera muhabirinin plan?n ba?ar?s?zl??a u?ramas? dahilinde ba?ka bir plan?n devreye girme durumunu sormas? üzerine Bakan Akar ?unlar? söyledi:
* Biz varsay?mlar üzerine konu?mayal?m. Biz, Birle?mi? Milletlerin de kat?ld??? Rus ve Ukraynal? taraflar?n uzun tart??malar?ndan sonra bu anla?maya varabildik. Bu uluslararas? bir anla?mad?r. Bu anla?man?n sa?l?kl? bir ?ekilde devam etmesini ümit ediyoruz. Bu plan için ?imdilik ceza yok ve olmamas? için tüm tedbirlerimizi ald?k. Eminiz ki bu devletler imzalad?klar? anla?maya ba?l? kalacaklard?r.
* Sava?tan önce Cumhurba?kan?m?z Say?n Recep Tayyip Erdo?an, Zelenski ile telefonda ve yüz yüze görü?tü. Bu sava??n ba?lamas?n? istemiyordu. Ama sava?tan sonra da her iki tarafla da askerî ate?kes sa?lamak için konu?tuk. Sava?? durdurup ate?kesi sa?lamay? denedik. Ayn? zamanda insani yard?mlar için her iki tarafla görü?üyoruz. Önce vatanda?lar?m?z? sonras?nda di?er ülkelerin vatanda?lar?n? ve daha sonra ayr?lmak isteyen Ukrayna vatanda?lar?n? tahliye ettik.
* Herkesin bildi?i gibi Ukrayna'daki durum, bir insanl?k dram?na dönü?mü?tür. Türkiye her zaman insani ate?kesi savundu. Bunu hayata geçirebilmek için her iki tarafla da görü?melerimiz devam edecektir. Tah?lla ilgili bu plan?n geli?ecek ate?kesi sa?lamay? temenni ediyoruz. Türkiye ilk günden itibaren iki taraf aras?nda arabulucu bir rol oynam??t?r.
“DENGEL? B?R S?YASET ?ZL?YORUZ”
Türkiye'nin ?effaf bir siyasete göre planlar?n?n oldu?unu söyleyen Akar aç?klamalar?n?n devam?nda ?öyle konu?tu:
* Bizim devlet olarak siyasetimiz ve planlar?m?z var, bu siyaset ve planlar gayet aç?k ve nettir. Herhangi bir taraftan bir itirazla kar??la?mad?k. Cumhurba?kan?m?z, Karadeniz'de bar?? için bir siyaset izliyor. Sava??n ilk gününden itibaren Rusya ve Ukrayna'y? bu beladan kurtarmak istedik. Ba??ndan beri Ukrayna toprak bütünlü?ünü destekledi?imizi, ate?kesi ve iki taraf aras?ndaki tansiyonunun dü?mesini istedik.
* Ayn? zamanda en yak?n sürede insani durumun iyile?tirilmesini istedik. Dengeli bir siyaset izliyoruz ve tarafs?z kalmak için insani yard?mda ?srarc?y?z. Siyasetimiz bu ?ekilde devam edecektir. Kesinlikle bizim de ç?kar ve menfaatlerimiz var. Ayn? zamanda NATO'ya taahhüdüne riayet etmek istiyoruz.
“ENERJ? KR?Z?N? ÇÖZMEK ?Ç?N ÖRNEK OLACAK”
Ukrayna limanlar?ndan ç?kan tah?l?n küresel g?da krizini azaltaca??n? ve g?da fiyatlar?nda azalma olaca??n? vurgulayan Akar ?u ifadeleri kulland?:
* Sizin de takip etti?iniz gibi Cumhurba?kan?m?z?n liderli?inde ve çabalar?yla önemli diplomatik bir ba?ar? sa?lanm??t?r. Bu ba?ar? tüm dünyan?n takdirini kazanm??t?r. Herkese de Türkiye'nin tutumunun ve her iki devletle ileti?iminin önemini göstermi?tir. Herkes son zamanlarda bu anla?man?n önemini gördü.
* Uzmanlara göre Ukrayna limanlar?ndan tah?l?n ç?kmas?yla bu durum küresel g?da krizini azaltacak ve g?da fiyatlar?nda azalma olacakt?r. Bu sevindirici bir durumdur. Bu durumun enerji krizini çözmek için bir örnek olaca??n? dü?ünüyoruz. Gelecek dönemde enerji davas?nda çözüm olabilmek için bu yolu kullanabiliriz. Ayn? zamanda bu durum Afrika'dan Avrupa‘ya ve Türkiye'ye göçün önüne geçmek için katk?da bulunacakt?r.
* Türkiye bölgede ve dünyada bar???n sa?lanmas? için çal??maya ve g?da krizi ve insani yard?m konular?nda çözüm için üzerine dü?eni yapmaya devam edecektir. Ayr?ca taraflar?n anla?maya ba?l? kalmalar? hâlinde bu i?in meyve verece?ine inan?yor ve tüm samimiyetimle bunu diliyorum.
“TERÖR KOR?DORUNA ?Z?N VERMED?K, VERMEYECE??Z”
Suriye'deki yeni harekata ili?kin de Bakan Akar ?öyle konu?tu:
* 40 y?ld?r Türkiye'ye zarar veren bu terör örgütüyle sava?ma hedefimiz var. Bu örgütle mücadele etmek bizim vazifemiz. 2011 y?l?ndan beri bu örgütün Suriye'de ve di?er yerlerde ortaya ç?kt???n? biliyoruz. Müttefiklerimize ve dostlar?m?za Suriye'nin terör örgütlerine bir yuvaya dönü?tü?ünü anlatt?k. Ama istedi?imiz cevaplar? alamad?k maalesef. PKK/YPG/PYD, kuzey Suriye'de bir terör koridoru tesis etmek istemi?tir. Buna izin vermedik, vermeyece?iz. Bu koridoru imha ettik.
* Tahran'da yap?lan üçlü zirvede Astana ruhunun süreklili?ini, kararlar?n? ve kazançlar?n? vurgulad?k. Terörizmin bütün ülkelerin sorunu oldu?unu vurgulad?k. Ve terörle mücadelenin zaruri oldu?unda mutab?k kald?k. ?ran da Rusya da bunu kabul etti. Kuzey Suriye'de bulunan tüm terör örgütlerinin birbiriyle ba?lant?l? oldu?unu söyledik. ?stihbarat kaynaklar? ve raporlar? bu örgütlerin yapt??? tüm faaliyetlerin birbirleriyle ba?lant?l? oldu?unu gösteriyor. Suriye'de ve Irak'ta yapt???m?z nefsi müdafaad?r.
* Suriye'nin s?n?r ve toprak bütünlü?üne sayg?m?z vard?r. Bu yapt?klar?m?z ayn? zamanda Suriye ve Irak içindir. Odakland???m?z di?er konu ise Ekim 2019'da Rusya ve Amerika Birle?ik Devletleri ile aram?zda mutabakat zapt? vard?. Bu mutabakat zapt?nda her devlet sorumluluklar?n? ve kendi üzerine dü?en vazifeyi bu mutabakat zapt?na dayanarak yerine getirecekti. Buna ra?men Tel R?fat ve Münbiç bölgeleri terör yuvalar?na dönü?mü?tür. Bu bölgelerden bize ve Suriyeli vatanda?lara kar?? provokatif ate? aç?l?yor. Bu kabul edilemez. Gerekli olan neyse yapaca??z.
* Kimsenin bizden hakk?m?zdan vazgeçmemizi talep etme hakk? yoktur. Suriye s?n?r? taraf?ndan korkunç provokasyonlar var. ?lgili taraflarla görü?memizde Amerika Birle?ik Devletleri Savunma Bakan? ile bu konuda görü?tüm ve Türkiye'nin bu konudaki hassasiyetini ilettim. Dedim ki Amerika Birle?ik Devletleri'nin teröristleri durdurmak için yeterli tedbirleri almas?n? temenni etti?imizi ilettim.
“ZAHO’DAK? OLAY TERÖR?ST SALDIRISINDAN BA?KA B?R ?EY DE??LD?R”
Türk Silahl? Kuvvetlerinin tüm operasyonlarda sivillerin zarar görmemesi için her türlü tedbiri ald???n? söyleyen Akar ?u ifadeleri kulland?:
* Türk Silahl? Kuvvetlerinin sivilleri hedef almayaca?? bilinir. Tüm operasyonlar?m?zda sivillerin zarar görmemesi için her türlü tedbiri al?yoruz. Bu konuda gerekli ehemmiyeti gösteren tüm kuvvet personelimizle gurur duyuyorum. Zaho'da turistik bölgede olan olayda hayat?n? kaybeden sivillere Allah'tan rahmet, ailelerine, Irak halk?na ve her iki Irak hükümetine ba?sa?l??? diliyorum. Bu konuda tahkikatlar? için Irak'taki tüm yetkililerle i? birli?ine haz?r?z.
* ?lk andan itibaren Irakl? yetkililerle görü?tüm. Resmi bir ?ekilde tahkikat için koordinasyon niyetimizi bildirdik. ?unu söylemek istiyorum ki terör örgütleri özellikle Kuzey Irak'ta ?iddetli darbeler alm??lard?r. Kalelerini y?kt?k ve desteklerini kestik. O yüzden Kuzey Irak'ta teröristler ve liderleri ahlak d??? her i?i yapmaya çal???yor.
* Sivillere sald?r?, turistlere ve otellere sald?r? ve ormanlar? yakmay? içeren aç?k, net ve yaz?l? talimatlar veriyorlar. Biz burada be?iklerinde çocuklar? öldüren ahlaks?z bir örgütten bahsediyoruz. Zaho'da gerçekle?en olay? terörist sald?r?dan ba?ka bir ?ey de?ildir. Bu hem Irak halk? hem de bizim halk?m?z?n için bir belad?r.
* ?ki devletinde bu örgütten kurtulmak için birbirine destek olmalar? gerekiyor. Kürtler ve Araplar dostlar?m?zd?r. Biz bu sava?ta PKK'l? ve DEA?'l? teröristlerden ba?kas?n? hedef alm?yoruz. Kürtler, Araplar, Süryaniler, Yezidiler, Keldaniler ve di?er tüm mezhepler himayemiz alt?ndad?r.
BAKAN AKAR’DAN F-16 AÇIKLAMASI
Al- Jazeera muhabirinin “F-16 konusunda neticeye var?lamad?” sözleri üzerine sürecin devam etti?ini vurgulayan Akar sözlerini ?öyle sürdürdü:
* Neticeye var?lamad? diyemeyiz. Bu süreç devam ediyor. Sizin de bildi?iniz gibi F-35 uçaklar?nda ortakl?k projemiz vard?. Ama durduruldu. Türkiye ve Türk Silahl? Kuvvetleri 40 F-16 Block 70 modeline ihtiyac? var. Bunu Amerika Birle?ik Devletleri'nden Türkiye'ye ihrac?n? istedik. Ayn? zamanda elimizdeki 79 F-16 uça??n modernizasyonunu talep ettik. Bu konuda geçen y?l do?al kanallarla Amerika Birle?ik Devletleri'ne ilettik.
* Kom?umuz ve NATO'da orta??m?z Yunanistan, bu anla?may? durdurmak istiyor ve Amerika Birle?ik Devletleri Kongresi'nde bu uçaklar?n Türkiye'ye satmamas? için talep yolluyor. Uluslararas? anla?malarda bu kabul edilemeyecek bir durumdur. Burada güçlenmemize katk? sa?lamas? gereken müttefik bir devletten bahsediyoruz. Çünkü bizim gücümüz onlar?n gücündendir. Gördük ki Amerika Birle?ik Devletleri Kongresi bu uçaklar?n kullan?m? ile ilgili kanun ve ?artlar yay?nlad?. Biz de Türkiye'nin egemen bir devlet oldu?unu ve ?artl? bir ?ekilde uçak almay? kabul etmeyece?imizi söyledik. Bu ?artlar?n daha sonra de?i?ece?ine inan?yoruz.
* Ayr?ca Amerika Birle?ik Devletleri, bu uçaklar? Türkiye'ye satmak için kurumsal davranacakt?r. Çünkü biz müttefikiz. Beraber yapacak çok i?imiz var. O yüzden Amerika Birle?ik Devletleri'nin hatas?ndan geri dönece?ini umuyoruz. San?yorum ki ne olursa olsun Türkiye'nin bu uçaklar? elde etmesine engel olan kim olursa aln?nda bu utanç olacakt?r. Biz bu bo?lu?u doldurmak istiyoruz. E?er bu bizim için s?k?nt? yarat?rsa bizim alternatiflerimiz var.
* Türk Silahl? Kuvvetleri güçlüdür. Bize dayat?lan ?artlar? kabul etmemiz mümkün de?ildir. Ukrayna örne?inde gördü?ümüz gibi dünyan?n güçlü bir Türkiye'ye ihtiyac? var. Özellikle müttefik ve dostlar?m?z ve Avrupal?lar. NATO'da önemli bir rolümüz var. Dolay?s?yla müttefiklerimizin ve ortaklar?m?z?n bu uçaklar? sat?n almam?z?n önünde durmamalar? gerekiyor.