?nternet haber sitelerini de bas?n kanunu içinde tan?mlayan yasa ekim ay?nda yürürlü?e girdi. ?lk kez tan?mlanan "dezenformasyon suçu" nedeniyle "sansür yasas?" olarak nitelendirilen yasa ile internet haber sitelerinin Bas?n ?lan Kurumu’ndan (B?K) resmi ilan almas?n?n da önü aç?ld?. Ancak hangi internet haber sitelerinin ne tür ko?ullar? yerine getirerek resmi ilan alaca?? sorusu aylard?r yan?t bulmad?.
?nternet medyas?n?n temsilcileriyle toplant?lar gerçekle?tiren Bas?n ?lan Kurumu (B?K), haber sitelerinin resmi reklam almas?n? düzenleyen ‘Resmî ?lan Yay?m?yla Alakal? ?nternet Haber Sitelerine Dair Hükümler’ ba?l?kl? bir taslak yönetmelik haz?rlad?. 13 Ocak’ta B?K Genel Kurulu’nda görü?ülecek taslak yönetmeli?e göre internet haber sitelerinin ilan alabilmesi için oldukça kat? kurallar getiriliyor.
Meslek örgütü temsilcilerine göre zorunlu tutulan kriterler medyay? t?k habercili?ine indirgeyebilecek bir tehlike içeriyor ve Türkiye fiilen "internet haber sitesi mezarl???" olacak.
RESM? ?LAN ALAB?LECEK ?NTERNET HABER S?TELER? ?Ç?N FARKLI KATEGOR?LER
Bas?n ?lan Kurumu’nun resmi ilanlara dair yönetmelik tasla??nda resmi ilan yay?nlayabilecek yay?n organlar? için farkl? kategoriler olu?turuldu. Türkiye genelini kapsayan yay?n organlar? için "Genel Kategori" kriteri belirleyen B?K, 1’inci Kategori için ?stanbul, 2’nci Kategori için Ankara ve ?zmir’i belirledi. Üçüncü, dördüncü ve be?inci kategorideki kentler ise ?u ?ekilde s?raland?:
ÜÇÜNCÜ KATEGOR?: Adana, Antalya, Ayd?n, Bal?kesir, Bursa, Denizli, Diyarbak?r, Erzurum, Eski?ehir, Gaziantep, Kayseri, Kocaeli, Konya, Malatya, Manisa, Mersin, Ordu, Sakarya, Samsun, Tekirda?, Trabzon.
DÖRDÜNCÜ KATEGOR?: Afyonkarahisar, Batman, Bolu, Çanakkale, Çorum, Edirne, Elaz??, Hatay, Isparta, Kahramanmara?, Kastamonu, Kütahya, Mardin, Mu?la, Sivas, ?anl?urfa, Tokat, Van, Zonguldak.
BE??NC? KATEGOR?: Ad?yaman, A?r?, Aksaray, Amasya, Ardahan, Artvin, Bart?n, Bayburt, Bilecik, Bingöl, Bitlis, Burdur, Çank?r?, Düzce, Erzincan, Giresun, Gümü?hane, Hakkari, I?d?r, Karabük, Karaman, Kars, K?r?kkale, K?rklareli, K?r?ehir, Kilis, Mu?, Nev?ehir, Ni?de, Osmaniye, Rize, Siirt, Sinop, ??rnak, Tunceli, U?ak, Yalova, Yozgat.
?LAN ?Ç?N ÖNEML? ?ARTLARDAN B?R? ÇALI?AN SAYISI
?nternet haber sitelerinin resmi ilan alabilmesi için gerekli ?artlardan biri kadrolu çal??an say?s?. Türkiye geneli yay?n yapan ve ilan almak isteyen internet haber sitelerinin en az 32, 1’inci kategoride yer alan kurumlar?n en az 15, 2’nci kategoride yer alan kurumlar?n en az 12 ki?i çal??t?rmalar? zorunlu tutuldu. 3’üncü kategori için bu say? 8, 4’üncü kategori için 6, 5’inci kategori için ise 4 çal??an olarak belirlendi.
TÜRK?YE GENEL? YAYIN YAPAN HABER S?TES? ?Ç?N GÜNLÜK EN AZ 240 HABER YAYINLAMA ?ARTI
Tasla?a göre internet haber sitelerinin resmi ilan alabilmesinin bir di?er kriteri günlük yay?mlanacak asgari haber say?s? oldu. Türkiye genelini kapsayan genel kategori için günlük en az 240, 1’inci kategori için 100, 2’nci kategori için ise 80 haber ?art? öngörüldü. 3’üncü kategori için bu say? 50 olarak belirlenirken, 4’üncü kategori için 40, 5’inci kategori için ise en az 30 haber yay?mlanma ?art? zorunlu tutuldu.
GENEL KATEGOR?DEK? KURUMUN EN AZ GÜNLÜK 1,5 M?LYON GÖRÜNTÜLENMEYE ULA?MASI GEREK?YOR
?nternet haber sitelerinin okunma oranlar? da ilan alman?n ?artlar? aras?nda yer ald?. Buna göre Türkiye geneli kategorisinde yer alan bir internet haber sitesinin günlük asgari tekil ziyaretçi say?s?n?n 500 bin, günlük asgari sayfa görüntülenmesi say?s?n?n da 1,5 milyon olmas? gerekiyor. ?stanbul’u kapsayan 1’inci kategori için günlük asgari tekil ziyaretçi say?s? 50 bin, görüntülenme say?s? ise 150 bin olarak belirlenirken, Ankara ve ?zmir’i kapsayan 2’nci kategoride bu say?lar tekil ziyaretçide günlük 30 bin, görüntülenmede ise 90 bin olarak belirlendi. 3’üncü kategoride yer alan yay?n organlar? için günlük 20 bin ziyaretçi ile 60 bin görüntülenme ?art?, 4’üncü kategoride yer alan kurumlar için günlük 10 bin ziyaretçi ile 30 bin görüntülenme ?art?, 5’inci kategori için ise günlük 3 bin tekil ziyaret ve 9 bin sayfa görüntülenme ?art? öngörüldü.
RESM? ?LAN YAYINLAYAB?LMEK ?Ç?N BEKLEME SÜRES? 24 AY
Tasla?a göre internet haber sitelerinin resmi ilan yay?mlayabilmeleri için bekleme süresi 24 ay olarak öngörüldü. Yani gerekli ‘asgari ?artlar?’ sa?layabilen bir internet sitesi ilk resmi ilan?n? 2 y?l sonra alabilecek.
B?K’in belirledi?i 2 y?ll?k süre s?n?r?n?n ise bir istisnas? söz konusu. Bir internet haber sitesi, birinci, ikinci, üçüncü, dördüncü veya be?inci kategoriler için belirlenmi? asgari kadro ve günlük asgari içerik say?lar?n?n 2 kat?na, günlük asgari tekil ziyaretçi say?s?n?n 6 kat?na ula??rsa bekleme süresi 6 ay olarak uygulanacak.
KURUMUN BEL?RLED??? ÖLÇÜM ARACI KULLANILACAK
?nternet haber sitelerinin trafiklerinin en az yüzde 15’inin do?rudan gelen ziyaretçilerden olu?mas?n? zorunlu k?lan B?K, 1, 2, 3, 4 ve 5’inci kategorilerde yer alan internet haber sitelerinin ziyaretçilerinin günlük ortalama sayfada kalma süresinin ise en az 1 dakika; genel kategoride ise en az 2 dakika olmas?n? zorunlu tuttu. Yönetmelik tasla??na göre söz konusu veriler için internet haber siteleri, B?K taraf?ndan belirlenen ve ziyaretçi trafik bilgilerini toplayan ölçüm arac?n? kullanmak zorunda olacak.
‘B?K’?N S?C?L?N?N BOZUK OLDU?U ORTADAYKEN YETK?L? KILINMASI YANLI? B?R KARAR’
Ça?da? Gazeteciler Derne?i (ÇGD) Ba?kan? Can Güleryüzlü’ye göre hükümet taraf?ndan ‘dezenformasyonla mücadele’ ve ‘yalan habere ceza’ söylemiyle getirilen düzenleme bas?n özgürlü?ü ile halk?n haber hakk?n? s?n?rlay?c? hükümlerle dolu. ‘Sansür yasas?’ olarak nitelendirdi?i yasan?n “bir nebze olumlu” olarak de?erlendirilebilecek internet haber sitelerine resmi ilan ve reklam yay?nlama düzenlemesi için Bas?n ?lan Kurumu’nun yetkili k?l?nmas?na tepki gösteren Güleryüzlü, “B?K’in, ele?tirel ve sorgulay?c? yay?nc?l?k yapan bas?n kurulu?lar?na yönelik s?k s?k ba?vurdu?u resmi ilan ve reklam kesme cezalar? nedeniyle sicilinin bozuk oldu?u ortadayken, bir de üstüne internet haber sitelerine ili?kin yetkili k?l?nmas?n?n, yanl?? bir karar oldu?unun alt?n? çizmek isterim" dedi.
‘TÜRK?YE F??LEN ?NTERNET HABER S?TES? MEZARLI?I OLACAK’
B?K’in internet haber sitelerinin ilan ve reklam alabilmesi için getirdi?i kriterlerin, kurumun “sorunlu” bak?? aç?s?n? yans?tt???n? ifade eden ÇGD Ba?kan? Güleryüzlü, söz konusu taslak ile haber alma hakk?n?n esas al?nmas? gerekti?ini belirterek ?unlar? söyledi:
“Türkiye’de ?u anda ba??ms?z internet haber sitesi olarak faaliyet gösteren, di?er bir ifadeyle arkas?nda herhangi bir holding gücü bulunmayan haber sitelerinin, talep edilen say?da çal??an istihdam etmesi, günlük takip say?lar?n?n milyonu a?mas? oldukça dü?ük ihtimal. Düzenleme e?er bu ?ekilde ç?karsa Türkiye, resmi aç?dan olmasa bile fiilen internet haber sitesi mezarl??? olacak.”
Ça?da? Gazeteciler Derne?i Ba?kan? Can Güleryüzlü
‘TASLAK ÇALI?MA RAFA KALDIRILMALI’
Bas?n alan?na ili?kin düzenlemelerin “k?s?tlay?c? ve engelleyici” de?il “dü?ünce ve ifade alan?n? geni?letici” nitelikte olmas? gerekti?ini belirten Güleryüzlü, "Söz konusu taslak çal??ma derhal rafa kald?r?lmal? ve ba?ta internet haber sitelerinde çal??anlar ile bas?n örgütlerinin görü?lerinin yans?d??? bir düzenleme yap?lmal?d?r. ?ktidar ve dolay?s?yla B?K, bu düzenlemeyi, yeni tart??ma ve davalar?n konusu haline getirmekten sak?nmal?d?r” diye konu?tu.
‘S?TELER?N BU PERSONEL SAYILARIYLA 24 AY BEKLEY?P RESM? ?LAN ALMAYA HAK KAZANMASI MÜMKÜN DE??L’
Ç?kan yasan?n tek olumlu yan?n?n internet haber sitelerinin bas?n kanununa eklenmesi oldu?unu söyleyen Türkiye Gazeteciler Sendikas? (TGS) Ba?kan? Gökhan Durmu?, “Ancak haz?rlanan ve kamuoyuna s?zan yönetmelikte görüyoruz ki yine öteleyen, internet haber sitelerinin ihtiyaçlar?n? kar??lamayacak bir düzenleme söz konusu” dedi.
?nternet haber sitelerine ilan verilmesi için çal??an kriteri getirilmesine itirazlar?n?n olmad???n?, sektörde çal??an say?s?n?n art?r?lmas? gerekti?ini ifade eden Durmu?, “Daha kaliteli bir habercilik için istihdam art?r?lmal?. Ancak ?unu belirtmek gerekiyor ki; bir internet haber sitesinin bu personel say?lar?yla 24 ay bekleyip resmi ilan almaya hak kazanmas? çok gerçekçi ve mümkün de?il” diye konu?tu. Durmu? sözlerini sürdürdü:
“13 Ocak’ta Bas?n ?lan Kurulu’nun genel kurulu toplanacak. Burada bekleme süresinin minimuma indirilmesi gerekiyor. 32 personelle 2 y?l boyunca ilan almadan bu çal??anlar?n istihdam?n? sa?lamak çok gerçekçi ve mümkün de?il. 24 ay süre makul bir zamana çekilmeli.”
‘MEDYAYI TIK HABERC?L???NE ?ND?RGEYEB?LECEK B?R TEHL?KEY? BERABER?NDE GET?REB?L?R’
Türkiye geneli kategorisi için günlük en az 1,5 milyon görüntülenme ve 500 bin tekil ziyaretçi ?art?n?n da çok yüksek oldu?unu ifade eden TGS Ba?kan? Durmu?, “Habercilik aç?s?ndan de?erlendirdi?imizde bunlar çok mümkün rakamlar de?il. Bu, Türkiye’de medyay? t?k habercili?ine indirgeyebilecek bir tehlikeyi beraberinde getirebilir. Daha fazla t?k almak için aldatma haberlere yöneltebilir. O nedenle t?k habercili?inin de?il gerçek habercili?in yap?ld??? internet haber siteleri için bu rakamlar?n dü?ürülmesi gerekiyor” ifadelerini kulland?. (DUVAR)