Hacettepe Üniversitesi T?p Fakültesi Enfeksiyon Hastal?klar? ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dal? Ö?retim Üyesi Prof. Dr. Murat Akova, Çin'de geli?tirilen Covid-19 a??s?n?n ilk gönüllü uygulamas?na ili?kin de?erlendirmelerde bulundu.
Prof. Dr. Akova, geçen hafta per?embe günü a??lama çal??malar?n?n ba?lad???n?, yüksek riskli grupta a??lamay? öncelikle tercih ettiklerini, bu nedenle önceli?i sa?l?k çal??anlar?na verdiklerini söyledi. Akova, 1200 gönüllü sa?l?k çal??an?nda öncelikle a??lama yapacaklar?n? hat?rlatarak, "Bizim d???m?zdaki di?er 24 merkezde de yap?lacak bu a??lar. Hacettepe a??lamaya ilk ba?layan ve koordinatör merkez. Bu hafta içinde ?stanbul'da bir ya da birkaç merkezde çal??maya ba?lamay? planl?yoruz. Daha sonra di?er merkezlerle peyderpey çal??maya ba?layaca??z. ?u andaki bu merkezlerin henüz çal??maya ba?lamamas?n?n temel sebebi bürokratik bir tak?m i?lemler. Bu çal??man?n esas ana destekleyicisi Sa?l?k Bakanl???'na ba?l? Türkiye Sa?l?k Enstitüleri Ba?kanl???. Dolay?s?yla onlar?n görevlendirdi?i bir arac? kurum var. O arac? kurum arac?l???yla bu hastanelerle bir tak?m kontratlar imzalan?yor. Onunla ilgili baz? gecikmeler oldu; ama bu hafta içinde çözülece?ini dü?ünüyorum" dedi.
"C?DD? YAN ETK? ?LE KAR?ILA?MADIK"
Akova, a?? olmak için ba?vuran gönüllülere çe?itli testler yapt?klar?n? belirterek, "Çok say?da gönüllüyü bir anda a??lamak istemiyoruz aç?kças?. Hem kontrolü kolay sa?lamak hem de bu ki?ilere daha rahat bir hizmet sunmak için. ?imdiye kadar 20 civar?nda gönüllüyü a??lad?k, bunlar?n hepsi sa?l?k çal??an?. Bu ki?ilerden a?? yapmadan önce kanlar?n? al?yoruz, antikor olup olmad???n? tespit ediyoruz. Ayn? zamanda PCR testiyle belirtisiz de olsa virüs ta??y?p ta??mad?klar?na bak?yoruz. Bize ba?vuran gönüllüler içinde 2'sinin antikoru pozitif ç?kt?. Yani onlar hastal??? geçirmi?ler belirtileri olmadan. Bu nedenle bu 2 ki?iyi a??lamad?k. Ama geri kalan gönüllülerin hepsi ilk doz a??lar? oldular. Aradan geçen 5 gün içinde çok ?ükür ciddi bir yan etki ile kar??la?mad?k. Ufak tefek ?eyler var tabii; hafif halsizlik, k?rg?nl?k, a?? yap?lan yerde a?r? gibi. Ama bunlar tüm a??larda oldu?u gibi beklenen yan etkiler. ?imdilik bir sorun yok" ifadelerini kulland?.
"GÖNÜLLÜ TALEPLER?N? L?STEL?YORUZ"
Akova, sa?l?k çal??anlar? d???ndaki di?er gönüllülerden henüz resmi olarak talep almad?klar?n? hat?rlatarak, "Ama haberdar olan vatanda?lar?m?z bizlere ula??p gönüllü olmak istediklerini söylüyorlar ve taleplerine ili?kin bir liste yap?yoruz. Ama ?u anda resmi olarak açmad???m?z için bu talebi, say? çok yüksek de?il. Sa?l?k personelini a??lamay? bitirdikten sonra gönüllü kabul etmeye çal??aca??z. A??y? geni? kapsamda yapmaya karar verdi?imiz anda onlara geri dönece?iz ve 'a??layabiliriz' diyece?iz" diye konu?tu.
"7 AYA KADAR SÜRECEK"
Akova, a??n?n gönüllülere iki doz halinde uygulanaca??n? vurgulayarak ?unlar? söyledi:
"?lk a??y? alan ki?ilere 14 gün geçtikten sonra ayn? a??dan bir doz daha yapaca??z. 28 ve 42'nci günlerde biz bu ki?ilerden kan alaca??z ve kanlar?nda antikor olup olmad???na bakaca??z. Ayr?ca periyodik olarak bu ki?ilerde PCR dedi?imiz örneklerle de bakaca??z virüs olup olmad???na. Gönüllülerin hepsine de?il; ama bir k?sm?na 'T hücre ba????kl???' dedi?imiz antikor d???nda vücutta geli?en bir ba????kl?k var m?, ki o ba????kl???n daha uzun süreli olaca?? var say?l?yor. Bunlar?n olup olmad???na bakaca??z. Periyodik olarak bu hastalar izlenecekler, muayene edilecekler, telefonla izlenecekler. Yan etki varsa bize hemen bildirecekler. Güvenlik analizlerini yapaca??z. Oldukça uzun bir süreç, 7 aya kadar sürecek. Belki daha sonras?nda da takip edece?iz. ??in henüz ba??nday?z ve bir ?ey söylemek için çok erken."
"GÜVENL??? TAM GÖSTER?LM?? A?IYA SAH?P DE??L?Z"
Akova, gönüllü uygulamas? ba?layan a??n?n yayg?n kullan?m?n?n ne zaman ba?layaca??na ili?kin ise ?unlar? söyledi:
"E?er onay alacak olursa bizim d???m?zda da kullan?lmaya ba?lanacak. Bu a?? ?imdi Çin'de otoriteler taraf?ndan acil kullan?m onay? alm?? durumda. Çin'de asker ve sa?l?k personeli için de uygulan?yor diye biliyoruz; ama kaç ki?iye uyguland? bilgimiz yok. Yaln?z bize yak?n zamanda ula?an bir bilgiye göre 4 hastada ate?, ba? a?r?s?, halsizlik yan etkilerinin görüldü?ü. Henüz elimize güvenlik verisi ula?mad?. Çok a??r ve ciddi yan etki ile kar??la??lmad?. Bunlar?n hepsi bilimsel birer çal??ma. Biz etkinli?i ve güvenli?ini tamamen göstermi? bir a??ya sahip de?iliz. Dünyada hiçbir yerde böyle bir a?? yok. Rusya ve Çin'de acil kullan?m oran? alm?? a??lar var oradaki otoriteler taraf?ndan. Bu da ele?tiriliyor bilim dünyas? taraf?ndan. Çünkü bu tür onaylar? vermelerine ra?men bilimsel olarak geni? kitlelerde bu a??lar?n etkinli?i ve güvenilirli?i tam olarak gösterilmi? de?il."
"A?ININ ETK?NL???NE KARAR VERECE??Z"
Akova, önümüzdeki günlerde gönüllü say?s?n?n artaca??n? ifade ederek, "Biz bir gruba bo? a?? bir gruba covid a??s? yap?yoruz. Bu gönüllülerde istemesek de e?er hastal?k belirtisi ortaya ç?karsa bu verileri o zaman analiz edece?iz, bakaca??z, a??da m? oldu yoksa bo? a??da m? oldu diye? Böylece a??n?n etkinli?ine karar verece?iz. Ama o sonuçlar ortaya ç?k?ncaya kadar ?u anda elimizde kesinlikle kullan?lmas? gereken güvenli bir a?? var diye bir ?ey söylenemez. Bunlar bilimsel ara?t?rmalard?r. Biz de o ara?t?rmalar? ?u anda sürdürüyoruz" de?erlendirmesinde bulundu.
"YERL? A?IDA ERKEN FAZDAYIZ"
Prof. Dr. Murat Akova, yerli a?? çal??malar?n?n ise henüz erken fazda oldu?una de?inerek, "Henüz hayvan çal??mas?nda bunlar. ?nsandan önceki de?i?ik fazlarda. Toplam 9 a?? Dünya Sa?l?k Örgütü listesine kay?tl?; ama benim bildi?im 13 civar?nda a?? Türkiye'de de?i?ik merkezlerde yap?lan. Bunlar?n bir ya da bir kaç?n?n insanda deneme a?amas?na gelmi? olabilece?i konusunda bir bilgi var" diye konu?tu.