Prof. Dr. Özgür Demirta?, 1.26 milyon takipçisinin bulundu?u Youtube kanal?ndan yeni bir video yay?nlad?.
BDDK’n?n 24 Haziran 2022 tarihli karar?n? yorumlayan Demirta?, “900 bin küsur Dolar üzeri Döviz bulunduran ?irketlere kredi VER?LMEYECEK dedi. Detayl?ca yazarsam: ” “bilançosundaki döviz miktar? 15 milyon liray? a?an ?irketler e?er döviz mevcutlar? aktiflerinin veya y?ll?k has?lat?n?n yüzde 10’undan fazla ise bankalardan nakit tl ticari kredi kullanamayacak.” Bu karar?n çok ciddi sonuçlar? olacakt?r” dedi.
Demirta? özetle ?u tespit ve de?erlendirmelerde bulundu:
BDDK’n?n ald??? kararlar ?irketleri ilgilendiren kararlar olsa da ki?ileri de birebir ilgilendiriyor. ?nan?lmaz bir döneme girdik diye dü?ünüyorum.
BDDK son karar?nda, ‘Eyy Türkiye’deki ?irketler, hesab?n?zda e?er 900 bin dolardan fazla paran?z varsa dolar tutuyorsan?z, o zaman ben size kredi verilmesini, kredi alman?z? yasakl?yorum’ dedi.
Bu ne demek, 900 bin dolardan fazla döviz tutmay?n bozacaks?n?z, demektir bu. Çok büyük bir art?s? yok, bildi?iniz ba?tan a?a?? eksi…
Türkiye’de ?irketler günlük faaliyetlerini yürütmek için banka kredisine ihtiyaç duyarlar. Dolay?s?yla ço?u ?irketi ba?l?yor bu olay. Miktar da ?irketler için oldukça dü?ük. Orta ölçekli ?irketler için çok dü?ük.
“BU KADAR KOLAY OLSA HER ÜLKE MARS’A ARAÇ ?ND?R?RD?”
Peki diyeceksiniz ki, “Özgür Hocam bu iyi bir ?ey de?il mi, ?irketler dövizi bozsun, döviz de dü?sün…” Ah benim can?m arkada??m o kadar kolay oluyor olsayd?… Yüzlerce devlet var, döviz s?k?nt?s? ya?ayan her devlet bunun gibi kanun geçirirdi ve bütün problemleri çözülürdü. Ondan sonra da Mars’a insanl? araç indirirdi. Bu i?ler öyle olmuyor. Öyle kolay olsayd? binlerce sayfal?k ekonomi kitaplar? yaz?lmazd? arkada?lar.
Türkiye’de diyelim ki bir ?irket bir üretim yap?yor, illa ithalat ?irketi olmas?na gerek yok, üretim yaparken bile o ?irketin ithalat yapmas? gerekiyor… Diyelim ki bir ?irket Türkiye’de bir kalem üretiyor. D?? taraf? alimünyum. Alimünyumu ithal etmesi laz?m, plasti?ini ithal etmesi laz?m. Diyelim limon kolonyas? üretiyorsa etil alkolü d??ardan ithal etmesi laz?m. Yani Türkiye’deki üretici ?irketler asl?nda bir ?eyleri ithal eden ?irketler. Bunlar ithal edebilmek için de dolar ve euro tutmak zorunda.
?imdi siz bu ?irketlere diyorsunuz ki, ‘Karde?im sen bu dolar? orda tutmayacaks?n…’ Bir de ayn? zamanda direkt ithalat yapan ?irketler var. Onlar?n zaten döviz tutmas? gerekiyor.
Önce ?unu anlatay?m: Bunda amaçlanan ?ey ne ve bu nas?l sonuçlanacak. Bir kere amaçlanan çok net… Dövizin dü?ürülmesi için al?nm?? bir karar bu…
’10 YILDIR D?L?MDE TÜY B?TT?, KE?KE HAKLI ÇIKMASAYDIM’
Biliyorsunuz döviz Türkiye’de çok ciddi bir ?ekilde art?yor. Beni yak?nen izleyen arkada?lar?m bilecek, 10 y?ld?r dilimde tüy bitti, uyar?yorum… Bugünlere gelinece?ine ili?kin herkese, insanlara, ?irketlere, hükümete, muhalefete, kanun yap?c?lara uyar?larda bulunuyorum. Ama ?u kadar bile i?e yaramad?.
Sadece, ‘Aaa Özgür Hoca söylemi? do?ru ç?kt?’ gibi tweet’ler ç?k?yor. Ama ke?ke bunlar do?ru ç?kmasayd?.
Türkiye’de çok uzun zamand?r dolar artmakta. Çünkü hane halk? dolar al?yor. Neden al?yor, çünkü kendini enflasyondan korumak için dolar al?yor. Yoksa halk?n dolar? yiyecek hali yok. Ayn? zamanda ?irketler borçlar?n? ödemek için dolar al?yor.
“KUR KORUMALI MEVDUAT ?NANILMAZ B?R ZARAR”
Ne oldu Aral?k 2021’de Kur Korumal? Mevduat diye bir ?ey ç?kar?ld?. Hükümet dedi ki, ‘Ya siz dolar almay?n, gelin siz TL’nizi bize verin. Biz size dolar?n art??? kadar ekstra bir faiz verece?iz.’ Ben buna sonsuz faiz diyorum. Ve kur koruma mevduat? ortaya ç?kt?. Ancak kur koruma mevduat?ndan sonra dolar/TL dü?tü ama tabi ki geçici oldu, sonra art??a geçti. Çünkü hane halk? ve ?irketler hala dolar almaktayd?.
Ne oldu, i?te kur korumal? mevduata yat?r?lan paralar asl?nda bize inan?lmaz bir zarar olarak geri döndü. Milyarlarca Türk Liras? faiz ödemesi yap?lmak zorunda.
Dü?ünsenize dolar 12, 13, 14’ken, o ürüne girenler dolar 17’ye ç?kt??? zaman aradaki fark? TL olarak bizim Hazinemizden almaktalar. Peki kim ödüyor karde?im bu ekstra paray?… Hazine… Bir saniye… O para kimin paras?. Bu videoyu izleyenlerin paras?. Hepimiz bu ürünü alanlar?n ekstra faizini ödemek zorunday?z. Ç?k?? yolu bu de?il. Çözüm bu de?il.
Bu i?ler bu kadar kolay olmaz. ?apkadan tav?an ç?kararak bu olaylar çözülmez.
Peki ne oldu. Kur Korumal? Mevduat dolar? biraz dü?ürdü, bize iki üç ay süre kazand?rd?. Kur ayn? seviyeye neredeyse yakla?t?.
Bu arada sadece bu önlem al?nmad?. Ayn? zamanda bildi?iniz gibi Merkez Bankas? arka kap? yollar?n? kullanarak, dolar satmaktayd? piyasaya… Peki bu dolarlar nereden geliyor. Hem Merkez Bankas?’n?n kendi rezervlerini eritmesinden geliyor, hem de ihracatç?lara bir kural getirildi. Denildi ki, ‘Siz ihraç etti?iniz miktar?n yüzde 20’sini kadar bozacaks?n?z.
100 bin liral?k mal m? ihraç edeceksiniz, 25 bin dolar?n? bozacaks?n?z karde?im. Sonra yüzde 40’a ç?kar?ld?. Ordan gelen dolarlar, ba?ka taraftan gelen dolarlar, kur korumal? mevduata para yat?ran ?irketlerin oraya TL yat?rmak için bozdu?u dolarlarla piyasaya sat?? yap?larak dolar/TL’nin ç?kmas? engellenmeye çal???ld?. Ancak bu da pil yava? yava? bitti?i için fazla i?e yaramad?.
“??RKETLER KKM’YE GEÇECEK, ZARAR BÜYÜYECEK”
Zannediyorum BDDK’n?n bu son ç?kard??? kural, zannediyorum de?il apaç?k ortada, ben kibarl?k olsun diye zannediyorum diyorum. Biliyoruz ki BDDK’n?n ç?kard??? bu kural ?irketlere diyor ki; ‘Karde?im dolar/TL’yi tutmak için dolara ihtiyac?m?z var. Dolay?s?yla siz eyy ?irketler 900 bin dolar?n üzerinde döviziniz varsa ve kredi kullanmak istiyorsan?z, o fazladan dolar? satacaks?n?z.
Peki ?irketler ne yapacak, kredi kullanmak zorunda. O zaman bu sat??? yapacaklar. Peki büyük ihtimalle Pazartesi’nden itibaren ne olacak? ?irketlerin bir k?sm?, dolarlar?n? ekstra k?s?mlar?n? bozup, kur korumal? mevduata geçecek. ?yi de ben ne yapt?m, bir bardak suyu bir yerden ald?m öbür barda?a koydum. Amac?m o bardaktaki suyu ba?ka bir yere bo?altmakt? ama ba?ka bir yere koydum.
Ne demek istiyorum: Kur korumal? mevduat TL cinsinden olsa da asl?nda dövize endeksli. Dövizin ta kendisi… O da bir döviz hesab?. Biz biliyoruz ki kur korumal? mevduata yat?r?m yapan ?irketler asl?nda dolar yat?r?mc?s?. Asl?nda öyle bir ürün olmasa an?nda gidip dolar alacaklar.
Dolay?s?yla ?irketlere siz 900 bin dolar?n üstündeki dolar?n?z? bozacaks?n?z dedi?iniz zaman ve zorlad???n?z zaman kredi vermem diyerek, tabi elleri mahkum bunu yapacaklar.
Belki dolar/TL’de k?sa bir dü?ü? olacak ama kur korumal? mevduattaki zarar git gide daha da artacak. Arkada?lar bu ç?kar yol de?il.
Ekonomi tamam?yla güven i?idir. Siyaset, ideoloji, dil, din, ?rk, kuzey, güney i?i de?ildir. Ekonomi bildi?iniz güven i?idir karde?im. Siz güveni bozacak hareketler yaparsan?z bu eksi olarak yans?r. Yani bunun tam aksini yapmak laz?m asl?nda.
Peki baz? ?irketler kur korumal? mevduata geçecek sonra ne olacak, sonra dolar talebi tekrar geldi?i zaman, dolar azald??? zaman tekrar problemle kar??la?aca??z. Bu sefer ne yapaca??z? Ya 900 bin dolar? da indiriyorum, 1 TL bile dolar tutmayacaks?n m? diyece?iz.
Hadi onu da yapt?k. O dolarlar? da satt?k bitirdikten sonra ne yapaca??z. Allah a?k?na bana söyler misiniz, sonu ne olacak. Ha bu i? seçime kadar gidelim de sonras? ne olursa olsun ise, ah ah ah biz sadece 6 ayl?k 1 y?ll?k de?il Türkiye için 10 y?ll?k 50 y?ll?k, 100 y?ll?k planlar yapmal?y?z.
Bu planlarda din, dil, ?rk, kad?n erkek, kuzey, güney bunlar? konu etmemeliyiz. Matematikle yapmal?y?z bu kurallar?.
“?THALAT PATLAYACAK, DI? T?CARET AÇI?I ARTACAK”
Baz? ?irketler de ürktü?ü için çok de?i?ik hareketler de yapabilir. O zaman regülatörler ne yapacak. Örne?in, baz? ?irketler diyecek ki, diyelim içende 3 milyon dolar para var. Ben alimünyum al?yorum, onunla kalem yap?yorum. Ba?ka bir ?irket diyecek ki ben onunla pamuk al?yorum, onunla gömlek yap?yorum diyecek. Benim o 3 milyon dolara ihtiyac?m var, sen boz diyorsun diyecek. Onu bozmak istemeyen ?irketler gidip, önden mallar?n? alacaklar. Yani zaten ithal edecekleri, alimünyumu, demiri, çeli?i, pamu?u önden sipari? verecek, bu sefer de ithalat patlayacak, d?? ticaret aç??? patlayacak. E bu mu çözüm. Allah a?k?na bu mu çözüm.
“PARA YURTDI?INA G?DECEK”
Dur daha bitmedi. Yurtd???nda belki kendileri ba?ka bir ?irket kuracak. Bizim Türkiye olarak en büyük dertlerimizden biri paran?n yurtd???na kaçmas?. Biz paray? Türkiye’ye çekmek istiyoruz. Ama baz? ?irketler bakacaklar ki burda güven yok. O zaman yurtd???nda bir ?irket kuracaklar, kendi ?irketleri o ?irketlerden mal alacaklar. O dolarlar? yurtd???na kaç?rm?? olaca??z.
“DOLARLAR K???SEL HESAPLARINA ÇEK?LECEK”
Baz? ?irketler ne yapacak, 3 milyon dolar var. 900 bin dolar karar? ç?kt?. Diyecek ki, bari ben bu paray?, hissedarlar?ma temettü, kâr pay? da??tay?m diyecek. O zaman bu insanlar bu dolarlar? kendi ki?isel hesaplar?na çekecekler. O zaman ne olacak. Bu mu çözüm. O zaman, temettü çekmek yasakt?r karar? m? ç?karaca??z. Yasaksa insanlar niye ?irket kursun ki.
Temettüyü durdurmayacaksak, temettü çekenleri engellemeyeceksek, 3 milyon dolar? olan ?irket, 2 milyon 100 bin dolar?n? temettü olarak da??t?r, 900 bin dolar?n? ?irket hesab?nda tutar, krediyi de çeker. Peki bunu nas?l engelleyece?iz.
Diyeceksiniz ki, hissedarlar ?irketten kâr pay? çekerken bir temettü vergisi ödüyorlar. Do?rudur ama önünde sonunda hissedarlar o vergiyi ödemek zorundalar.
“BU KARARI B?R KEZ DAHA ?NCELEY?N”
Ben regülatörlerden bir kez daha rica ediyorum. Bu karar? bir kez daha inceleyin. Bu karar Türkiye’nin ç?kar?na de?il. Bu karar k?sa vadede dolar/TL’yi tutmak için ç?kar?lm?? bir karar gibi gözüküyor. Bu karar sa?l?kl? bir karar de?il. Matematiksel olarak do?ru bir karar de?il. Optimal de?il.
Bak?n 10 y?ld?r al?nan kararlar, Türkiye’nin ç?kar?na kararlar olsayd? TL bu kadar de?er kaybeder miydi? Faiz bu kadar artar m?yd?? Enflasyon bu kadar artar m?yd?? Ekmek 5 lira olur muydu? Ben size söylüyorum 10 lira olacak. Demek ki o kararlar da yanl??m??, bu karar da yanl??.
“1989 ÖNCES?NE M? DÖNÜYORUZ”
Bu karardan dönülmesi gerekti?ini dü?ünüyorum. Çünkü ?irketler burada aç?klar? bulup, kullanmaya çal??acakt?r. Elleri mahkum. Bunu engelleyebilmek için bizim optimal, serbest piyasa kurallar?na uygun. Burada sermayenin serbest hareketi çok önemli… Biliyorsunuz 1989 öncesinde Türkiye’de sermaye serbest hareket etmiyordu. Sermayenin serbest hareket etmedi?i ülkelerin nas?l felaket, nas?l rezil durumlarda oldu?unu anlatmama gerek yok.
“KARARI BDDK’NIN ÇIKARMASI HUKUK? DE??L”
1989’dan sonra 32 numaral? kararla, Türkiye’de sermaye hareketleri serbest hale getirildi. Ne yani biz ?imdi 1989 öncesine mi dönüyoruz. Bu karar BDDK taraf?ndan ç?km?? gibi gözüküyor, kredileri ilgilendirdi?i için ama… Direkt olarak döviz al?m?n? ilgilendirdi?i için… Ben hukukçu de?ilim bilemem ama sanki bu karar?n Hazine ve Maliye Bakanl??? taraf?ndan ç?kar?lmas? gerekiyor gibi dü?ünüyorum.
Umuyorum ki böyle yanl?? kararlar al?nmaz. Umuyorum ki ?apkadan daha fazla tav?an ç?kar?lmaz ve Merkez Bankas? faizi dü?ürüldü?ü zaman neler oldu?unu canl? bir ?ekilde geçmi? 8 ayda çat?r çat?r ya?ad?k. Umut ediyorum bu konuda daha fazla inat edilmez. Türkiye’nin geldi?i nokta bir somun ekme?in 5 lira oldu?u nokta. Bu nokta do?ru bir nokta de?il. Demek ki kararlar yanl??.
“TÜRKSEN DE, KÜRTSEN DE 2 ARTI 2 E??TT?R 4”
Yine de enseyi karartm?yorum. Ben iflah olmaz bir optimistim. Bu kadar ele?tirmeme ra?men Türkiye’nin kapasitesine, gelece?ine güveniyorum. Güvenmek zorunday?m, zorunday?z. Ama içim içim ac? çekiyorum. Ben bir matematikçiyim. Biri ordan diyor ki 2 art? 2 e?ittir 5. De?il karde?im 2 art? 2 e?ittir 4. Sen sa?c?, solcu neci olursan ol, 2 art? 2 e?ittir 4. Türksen de, Kürtsen de… Sünniysen de aleviysen de… Matemati?in güzel taraf? da bu. Çat?r çat?n do?rusu neyse o. Ki?ilere göre de?i?mez. Ekonominin do?rusu da ki?ilere göre de?i?mez.