Elektrik mühendisi Yavuz Gül, usta sanatç? Orhan Gencebay'?n te?vikiyle enstrümanlar konusunda çal??ma yapmaya ba?lad?. ?zmir'de 2006'da atölye kuran Gül, elektrik mühendisli?inin yan? s?ra müzisyen ?enol Sesiz ile mucidi oldu?u divane saz? ba?ta olmak üzere ba?lama, lavta gibi enstrümanlar? üretmeye ba?lad?. Ba?lama çalanlar?n "sap atma" olarak nitelendirdi?i, nem ve di?er faktörlerin etkisiyle sapta olu?an bozulmaya kar?? çözüm aray???na giren Gül, metal profil malzemeden haz?rlanan sap?n tekneye sabitlenmesi ve sap?n üzerinin ah?apla kaplanmas? ?eklinde tan?mlanabilecek bir çözüm geli?tirdi. Sapta alüminyum malzeme kullanan Gül, 2008'de Türk Patent Kurumundan "faydal? model" belgesi ald?.
?zmir'de ba?ka bir ba?lama yap?mc?s? taraf?ndan bulu?unun taklit edildi?ini ve internet ortam?nda reklam?n?n yap?ld???n? belirleyen Gül, 2014'te yarg?ya ba?vurdu. Daval? taraf, davac?n?n ald??? faydal? model belgesinin yenilik ve ay?rt edicilik unsurlar? ta??mad???n?, sapta metal kullan?m?n?n gitarda da oldu?unu öne sürdü. Yerel mahkeme ve istinafta Yavuz Gül'ün aleyhine sonuçlanan dava, Yarg?tay 11. Hukuk Dairesine ta??nd?. Yarg?tayda duru?ma talebi kabul edilen ve duru?maya bulu?unun yan? s?ra gitar saplar?n? da götüren Gül, buldu?u sap sisteminin yeni ve faydal? model oldu?unu savundu.
Bilirki?i raporunda yer alan, "telli çalg?larda metal kullan?m?n?n yeni olmad??? ancak Gül'ün uygulad??? kaplanm?? metal sap uygulamas?na daha önce hiç rastlanmad???" yönündeki ifadeye karar?nda dikkati çeken Yarg?tay, Yavuz Gül'ü hakl? buldu. Yarg?tay 11. Hukuk Dairesi, Gül'ün bulu?unu tescil ederek, daval?n?n 1000 lira maddi, 6 bin lira manevi tazminat ödemesini karara ba?lad?.
"Bunu kullanmak isteyenler beni arayabilir"
Yavuz Gül bulu?unun yarg? taraf?ndan da tescil edilmesinden büyük memnuniyet duydu?unu dile getirdi. Frankfurt Müzik Fuar?n? y?llard?r takip etti?ini aktaran Gül, burada çalg? yap?mc?lar?n?n yapt?klar? yenilikleri gördü?ünde ba?lama ve di?er uzun sapl? telli çalg?lar için bu modeli geli?tirdi?ini aktard?. Yarg? sürecinde üniversiteler ve uzmanlar?n verdi?i bilirki?i raporlar?na itirazlar? oldu?unu anlatan Gül, "Bu raporlarda sanki böyle bir problem yokmu?, herkes bunu kullan?yormu? gibi ifadeler de vard?. Ancak bütün tezlerini çürüttüm. Çalg? yap?m? tamamen fiziksel bir olay. Yüksek matematik ve kinetik bilginiz varsa bunu tasavvur edebilirsiniz." diye konu?tu.
Ba?lamada son döneme kadar çok can al?c? de?i?iklikler yap?lmad???n? vurgulayan Gül, "Ba?lamada yenilik genelde süslemeyle ilgiliydi. Ancak yapt???n?z yenilikle sesine ve enstrüman?n ergonomisine etki etmeniz gerekir." dedi.
Faydal? modellerde patent yasalar?n?n 10 y?l koruma verdi?ini aktaran Gül, "Patent sistemi, size bir ödül gibi bu 10 y?l? verir. Bu süre dolduktan sonra topluma bu mal olur. Zaten teknoloji de böyle geli?mi?tir. Mars'a gidiliyor böyle gidiliyor. Süre geçtikten sonra isteyen herkes yapabilir. Ben de destek ç?kar?m. ?zleyen yap?mc?lar beni aray?p, yapmak istiyorum derlerse ben onlara gönülden destek veririm. Çünkü hakikaten faydal?, ömrüne etki eden bir bulu?." ifadelerini kulland?.
"Hukukumuzda enstrümana ili?kin aç?lm?? ilk dava"
Kendisi de ba?lama sanatç?s? olan avukat Salih Naz?m Peker, Türkiye'de enstrüman yap?mc?lar?n?n bulu?lar?n?n patentini almay? ço?u zaman ihmal etti?ini belirtti. Yavuz Gül'ün ise faydal? model belgesi ald???n? ve 2014 y?l?ndan bu yana süren hukuk mücadelesini de kazand???n? aktaran Peker, ?öyle konu?tu:
"Yerel mahkemede kaybetmi?tik. Ancak davam?za, icada çok inan?yorduk. ?lk derece mahkemesinde anlatamad?k ama Yarg?tayda harika bir heyetle kar??la?t?k. Yarg?tayda duru?mal? görülmesini kabul etti ve Yavuz Bey orada, teknesinin içindeki ba?lant? elemanlar?n?, çal??ma prensibini anlatt?. Harika bir duru?ma oldu. Ben duru?mada 11. Daire heyetinin gözlerinde hem heyecan?, merak? ve 'biz bu olay? anlad?k bir icat var hukuken korunmas? gereken bir hak ve menfaat var' dü?üncesini gördüm. Duru?man?n sonunda da Yavuz Bey'e 'Bu i? bitti' dedim çok ?ükür hukuki mücadeleyi kazand?k."
Cumhuriyetin ilk y?llar?nda cümbü? saz?na ili?kin tart??malar?n oldu?unu kaydeden Peker, "Cümbü? saz? konusunda dava aç?lm?? m? bilmiyorum. Ben mevzuatta bulamad?m. Dava olsa bile o dönemki ticaret hukukuna dayal? bir dava olabilirdi, bize emsal olabilecek bir dava olamazd?. Ça?da? fikri ve s?nai haklar hukukumuzda, müzik enstrüman?na ili?kin ilk dava oldu?unu söyleyebilirim." dedi.