?zmir'in Tire ilçesinde yakla??k 53 y?l önce 5 çiftçinin ürettikleri sütü pazarlamak için kurdu?u Tire Süt Kooperatifi, ?u anda 2 bin 100 orta?? bulunan ve günlük 300 ton süt toplama kapasitesine sahip bir markaya dönü?tü. ?lçede 1967 y?l?nda 5 üreticinin bir araya gelerek olu?turdu?u kooperatif, özellikle son 19 y?lda gerçekle?tirdi?i çal??malarla dikkati çekiyor. Y?ll?k 400 milyon lira cirosu olan ve Birle?mi? Milletlerin "en iyi k?rsal kalk?nma modeli" seçti?i Tire merkezli kooperatif, 2 bin 100 orta?a ve günlük 300 ton süt toplama kapasitesine ula?t?.
Süt al?m merkezleri, süt analiz laboratuvar?, süt i?leme tesisi, 30 ton kapasiteli et i?leme tesisi, y?lda 15 bin ton s?laj paketleme tesisi, yem, gübre, tohum tedarik depolar?, akaryak?t istasyonu olan kooperatifin 415 çal??an?, 135 hizmet araç filosu, 70 milyon lira öz varl??? bulunuyor.
Ortaklar?n?n tohum, gübre, mazot ve yemini veren, alet ile ekipman ihtiyac?n? kar??layan, sat?? ma?azalar?nda evlerin ihtiyac?n? temin eden, yerinde e?itim vererek ürün kalitesini ve verimlili?i art?ran Tire Süt Kooperatifi, çiftçilerin sütünü ve kesimlik hayvan?n? al?p mamule dönü?türüp, süt tesisinde ayran, yo?urt, pastörize süt, tereya??, peynir üretiyor.
Bu sayede üreticiyi korurken tüketicinin de kaliteli ve uygun fiyata ürün almas?n? sa?layan kooperatif, yakla??k 12 y?ld?r ise "Süt Kuzusu Projesi"yle ?zmir'de çocuklara süt da??t?yor.
Türkiye'nin yap?s?na uygun örnek bir k?rsal kalk?nma modeli olu?turan kooperatifin ba?kan? Mahmut Eskiyörük, kendisinin 2002 y?l?nda göreve geldi?ini ve uzun süredir verdikleri mücadele sonucu Türkiye'nin gündemine oturduklar?n? belirtti. Birle?mi? Milletler taraf?ndan "dünyan?n en iyi k?rsal kalk?nma modeli" seçilerek dünyaya adlar?n? duyurduklar?n? an?msatan Eskiyörük, Türk tar?m?n?n hem ekonomik hem de sosyal yönden sorunlar?n?n çözümünde sonuç al?c? bir model olu?turduklar? için gururlu olduklar?n? anlatt?.
- "Köyden kente göç durdu"
Mahmut Eskiyörük, bu modelin ülke genelinde geli?tirilmesi gerekti?ini vurgulayarak, ?unlar? söyledi:
"Süt ve et tesisimiz var. Ortaklar?m?z?n üretimini i?liyoruz. Paketliyoruz, onlar? katma de?erli ürüne çevirip pazarl?yoruz. Yani üreticiyle tüketiciyi bulu?turan, her ikisini koruyan, hem g?da güvenli?i aç?s?ndan koruyan hem de üreticinin maliyetini dü?ürerek onlara para kazand?ran örnek bir modeliz. Bu modelle çok olumlu sonuçlar ald?k. ?u an Tire'de i?letmeler büyüdü, 15 y?l önce 50 ton olan süt üretimi 650 tona yükseldi. Verimlilik artt?, kalite iyile?ti. En önemlisi art?k gençler kendini güvende hissederek baba mesle?ine devam etmeye ba?lad?. Bu sayede köyden kente göç durdu. Türkiye'nin gündemine oturan projemiz ise süt projesi. ?zmir'de 2008 y?l?ndan bu yana çocuklara süt da??t?yoruz, çocuklar Tire sütle büyüyor. Bu konuda hiçbir sorun ya?amadan ba?ar?yla bu projeyi sürdürdük."
Eskiyörük, ortaklarla neredeyse paray? ortadan kald?rd?klar?n? ve onlar?n tarlas?n?n, çiftli?inin, evinin tüm ihtiyaçlar?n? kar??lad?klar?n? dile getirerek, toplu al?mlarla daha uyun fiyata ürünler al?p girdi maliyetlerini dü?ürdüklerini anlatt?.
- Ürünü satamama korkusu yok
"Çiftçim Market" ad? alt?nda ma?azalar açarak ürünleri buradan tüketiciye ula?t?rd?klar?n? ifade eden Eskiyörük, ?öyle devam etti:
"Her köye birer so?utma tank? kurarak, sütü so?uk zincirde kontrollü toplad?k. Bu sayede pazar de?erini artt?rd?k. Ortaklar?n sütünü süt ürünleri olarak, kesimlik hayvanlar?n? et ürünleri olarak i?leyip pazarl?yoruz ve onlara para kazand?r?yoruz. Ortaklar?m?z?n 'ürünü satamam' diye bir korkusu yok. Hepsi güvence alt?nda eme?inin kar??l???n? al?yor. Bunun da somut örne?i büyüyorlar, 10 y?l önce birkaç ine?i olan orta??m?n ?u anda 80-100 ine?i oldu. Daha önce ürünlerin pazarlanmas?n? bayiler ve zincir marketlerle yap?yorduk ?imdi 'Çiftçim Market' ad? alt?nda ma?azalar açmaya ba?lad?k. Burada sadece kooperatif ürünleri sat?l?yor, ?u an açt???m?z 30'un üzerinde ma?azalarda ürünler var. Burada tüketiciler güvenli g?daya ula??rken verdikleri para direk üreticiye gidiyor. Böyle bir bulu?may? sa?lad?k."
Yeni tip koronavirüs sürecinde tar?m?n öneminin daha iyi anla??ld???n? ve Türkiye'de çiftçilerin ne kadar k?ymetli bir i? gerçekle?tirdi?inin bilindi?ini belirten Mahmut Eskiyörük, kooperatifçili?in Türk tar?m? aç?s?ndan önemine de?indi.
Mahmut Eskiyörük, köylünün üretime devam etmesi için bu ?ekildeki ortakl???n gereklili?ini vurgulayarak, "Ülkenin büyük ço?unlu?u küçük i?letmelerden olu?uyor. Bu yap?m?z? bozmayal?m küçükleri yok ederek yeni büyükler olu?turup ölçek ekonomisi ad? alt?nda ?irket tar?mc?l??? Türkiye'nin bünyesine uygun de?il. Biz o küçük i?letmeleri kooperatif çat?s? alt?nda birle?tirerek büyük ölçekli hale getirelim. Onlar? geli?tirelim, destekleyelim, e?itelim, bilimle teknolojiyle bulu?tural?m. Yani köylümüz köyünde ya?amaya ve üretmeye devam etsin." diye konu?tu.
Ortaklardan Halil Çal??kan ise kooperatif sayesinde büyükba? hayvan say?s?n?n 300'ü a?t???n? ifade ederek, bu sistemle üreticinin zarar etmesinin pek mümkün olmad???n? aktard?.