Sa?l?k Bakanl??? taraf?ndan ?zmir'de olu?turulan 4 ki?ilik Kornea Timi, hayat?n? kaybeden ki?inin yak?nlar?yla görü?erek, gözün yap?s?na zarar vermeden kornealar? topluyor ve göz bankas?na iletiyor. Haftan?n 7 günü mesai yapan ekip, kamu hastaneleri, 'Ölüm Bilgi Sistemi' ve adli t?p kurumlar?ndaki ölüm vakalar?n? tek tek kontrol ediyor. Kornean?n uygun olmas? ve ailenin izin vermesi halinde ekip, küçük aletler yard?m?yla gözün üst tabakas?ndaki ?effaf k?sm? al?yor. Ekibin çal??mas?na hastanelerde görevli 40 gönüllü kornea temin eleman? e?lik ediyor. Bir ki?iden al?nan iki kornean?n iki farkl? ki?inin görmesini sa?lad???n? belirten ekip üyelerinden Sevda ?an, baz? ailelerin i?lemi yeteri kadar bilmedikleri için ba???? reddettiklerini söyledi. ?an, "Aileler genellikle bizim gözü yerinden ç?kararak göz nakli yapt???m?z? zannediyor. Oysaki biz gözün üzerindeki lens kadar ince olan ?effaf bir tabakay? ç?kar?yoruz. Bu ?effaf k?s?m 1-2 saat içinde çürüyor ve toprak oluyor. Nakledildi?inde ise görme yetisini tamamen kaybeden birinin görmesini sa?l?yor" diye konu?tu.
'ZAMANLA YARI?IYORUZ'
?zmir merkez ve çevre ilçelerde görev yapt?klar?n? anlatan ?an, "Bütün gelen cenazelerin gözlerini de?erlendiriyoruz. Bu i?lemi otopsiden önce yapmam?z gerekiyor. Ölen ki?ilerin kanlar?n? almam?z gerekti?i için ve kan alma i?leminin otopsi sonras? yap?lamayaca?? için öncesinde yapmak durumunda kal?yoruz. Kan al?p uygun olan donörlerin yak?nlar? ile görü?me sa?l?yoruz. Hasta yak?nlar? cenaze i?lemini ba?latmak istedikleri için bir an önce bu i?lemi yapmaya çal???yoruz. Biz ki?ilerin ac?l? zamanlar?nda orada oluyoruz. Örne?in bir trafik kazas? sonras? aileye kornea nakli için r?zas? olup olmad???n? soruyoruz. Aile e?er bilinçliyse ve organ ba???? ile ilgili bilgisi varsa yakla??m? daha farkl? oluyor. E?er bilgisi yoksa oldukça zorlan?yoruz. Kornea ölümden sonra birkaç saat içerisinde çürüyor. Bu yüzden zamanla yar???yoruz" dedi.
'ADL? TIPTA, HASTANELERDE GÖREV YAPIYORLAR'
Ekibin çal??ma sisteminden söz eden ?zmir ?l Sa?l?k Müdürlü?ü Sa?l?k Hizmetleri Ba?kan Yard?mc?s? Dr. Özgür Sönmez, "Ekip Bozyaka E?itim Ara?t?rma Hastanesi bünyesindeki göz bankas?na ba?l? olarak faaliyet gösteriyor. ?zmir'de Dokuz Eylül Üniversitesi, Ege Üniversitesi ve Bozyaka E?itim Ara?t?rma Hastanesi olmak üzere üç merkez var. Bu merkezlere kornea temin ediliyor. Arkada?lar?m?z kornean?n yo?un oldu?u adli t?pta ve hastanelerde görev yap?yor" ifadelerini kulland?.
'?ZM?R'DE 270'?N ÜZER?NDE K??? KORNEA BA?I?I BEKL?YOR'
Ekip üyelerinin vefat eden ki?ilerden kornealar? al?p göz bankalar?na teslim etti?ini belirten Dr. Sönmez, "Normalde kornea ba???? konusunda aile r?zas?na gerek olmad??? halde biz aile r?zas?n? önemsiyoruz ve ailelerin onay? çerçevesinde bu i?lemi gerçekle?tiriyoruz. Kornea, di?er organ nakillerinden farkl? olarak birkaç dakika içerisinde al?nabilen bir dokudur. Gözün ön k?sm?ndaki saydam bölüm al?n?yor. Al?nan ki?ide görsel anlamda herhangi bir olumsuz durum olu?turmuyor ve görmeyen bir insan?n görmesini sa?l?yor. Kornea tedavisi ve telafisi mümkün olmayan bir dokudur. ?zmir'de ?u anki verilere göre 270'in üzerinde ki?i kornea nakli olmay? bekliyor ve gözleri ???ktan yoksun biçimde ya??yor" dedi.
FARKINDALI?I ARTIRMAK ÇOK ÖNEML?
Kornea temini noktas?nda daha fazla say?ya ula?mak amac?yla ?zmir'de 40 sa?l?k personeline e?itim verildi?ini söyleyen Dr. Sönmez, "Bunlar?n hepsi hastanelerde çal??an gönüllü sa?l?k personelidir. Bu ki?iler hastanelerdeki ölümlerde ön de?erlendirme yaparak kornealar? alma yetkisine sahip. ?zmir'in en uzak ilçelerinden bile bu yöntemle kornea temin edebiliyoruz. 'Ölüm Bilgi Sistemi' üzerinden hangi hastanede ölüm oldu?unu görüyoruz. Burada sisteme dü?en vakalar de?erlendiriliyor. Kornea teminine uygun olan ki?ilerden kornealar al?n?yor. Ekibimiz çok özveriye ve eme?e ihtiyac? olan bir alanda çal???yor. ?nsanlar?n fark?ndal???n? artt?rmak bizim için çok önemli" diye konu?tu.
'PANDEM?DE BA?I? SAYISINDA DÜ?Ü? YA?ANDI'
?zmir'de organ nakli konusunda fark?ndal???n yüksek oldu?unu ifade eden Dr. Sönmez, "Bunun avantajlar?ndan yararlan?yoruz. ?zmir'de 78 binin üzerinde organ ba???? say?s? var ve bu aç?dan Türkiye'deki birincili?ini koruyor. Buna ra?men fark?ndal?k istedi?imiz ölçülerde de?il. Yurt d???nda ço?u ülkede organ naklinin yüzde 75'i beyin ölümü gerçekle?mi? ki?ilerden sa?lan?rken Türkiye'de bu durumun tam tersi oldu?unu görüyoruz. Yap?lan nakillerin büyük ço?unlu?u canl? donörlerden sa?lan?yor. 3-9 Kas?m tarihlerini her y?l biz organ ba????ndaki fark?ndal??? artt?rmak için Organ Ba???? Haftas? olarak kutlamaktay?z. Çe?itli etkinliklerle bu fark?ndal??? artt?rmaya yönelik aktiviteler yap?yoruz. Pandemi nedeniyle bu etkinlikleri sürdüremedi?imiz için ba??? say?lar?nda bir dü?ü? ya?and?. Organ ba????n? te?vik etmek için bu haftay? bir f?rsat olarak görüyoruz. Birçok etkinlikle tekrar organ ba??? say?s?n? artt?rmay? hedefliyoruz" ifadelerini kulland?.
'15 DAK?KA ?Ç?NDE YAPILIYOR'
Kornea Timi üyelerinden ?enay ?nce Can ise, "Haftan?n 7 günü kornea toplayabilmek için görev yap?yoruz. Hastanelerin bilgi sistemlerinden kornea nakli için uygun olan ki?ileri tespit ediyoruz. Aileyle bire bir görü?üyoruz ve bilgilendiriyoruz. Korneay? ç?kartmak yakla??k 15 dakika içinde yap?l?yor. Küçük aletler yard?m?yla gözün ?effaf tabakas?n? di?er tabakadan ay?r?p al?yoruz. Koruyucu s?v?lar?n içinde kornealar? muhafaza ediyoruz ve göz bankalar?na iletiyoruz. Aileler bunun bir göz nakli oldu?unu zannetti?i için çok zorlan?yoruz" diye konu?tu.