Gümü?hane Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Halil ?brahim Zeybek, Mühendislik ve Do?a Bilimleri Fakültesi Harita Mühendisli?i Bölüm Ba?kan? Doç. Dr. Sefa Yalvaç ile Mühendislik ve Do?a Bilimleri Fakültesi Jeoloji Mühendisli?i Bölümü Uygulamal? Jeoloji Kürsüsü Ö?retim Üyesi Doç. Dr. Selçuk Alemda?, zemin çökmelerinin güncel jeodezik tekniklerle izlenmesi ve olas? nedenlerinin ara?t?r?lmas?na yönelik bilimsel çal??ma ba?latt?. Çal??malar kapsam?nda ?zmir’e giden akademisyenler, burada Küçük Menderes Havzas?’nda incelemelerde bulundu. Havzada birçok alanda yüzey zeminde, a??r? ve yo?un yer alt? su kullan?m? kaynakl? 18 santimetreye varan çökmeler tespit edildi. ?nceleme sonuçlar?n? makalede bir araya getiren akademisyenler, yer alt? su kullan?m?n?n, çökme bölgeleri d???nda planlanarak acil önlem al?nmas?n? önerdi.
'MEVCUT ÇÖKMELER TEKTON?K FAAL?YETLER DI?INDA’
Gümü?hane Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Halil ?brahim Zeybek, “Ülkemizde önemli bir tar?msal üretim potansiyeline sahip bu havzada, yer alt? su kullan?m?na ba?l? dü?ey yönlü deformasyonlar, yani zemin çökmeleri belirlenmi?tir. Zemin çökmeleri ülkemizde oldu?u gibi dünyada da s?kl?kla kar??la??lan problemlerdir. Amerika Birle?ik Devletleri’nin Kaliforniya eyaleti, Meksika’da, ?talya’da Bologna ?ehri, ?ran’da Ma?at Havzas?’nda da farkl? ?iddetlerde çökme örneklerini görmek mümkündür. Çal??ma alan?m?z olan Küçük Menderes havzas?nda do?rudan mevcut çökmelerin tektonik faaliyetler d???nda ve yo?un yer alt? su kullan?m?yla ili?kili oldu?unu belirledik. Bölgede a??r? yer alt? suyu kullan?m?na ba?l? olarak bo?alan yer alt? akifer sistemlerin ya???lar gibi do?al yollarla geri beslenememesi zemin çökmeleri problemini de beraberinde getirmektedir. Art?k bütün havzalar?m?z için ak?lc? uygulanabilir su yönetimi planlamas? uygulamam?z gerekiyor. Aksi takdirde gelecekte bu zemin çökmeleri tar?m d???nda daha ciddi sorunlarla kar??m?za ç?kabilecektir” dedi.
‘TÜRK?YE’N?N EN BÜYÜK ÇÖKMELER?N? BEL?RLEM?? OLDUK’
Bölgede binalarda çatlamalar gözlemlediklerini kaydeden Doç. Dr. Selçuk Alemda? da “Türkiye’nin en büyük çökmelerini bu alanda belirlemi? olduk. Bölgedeki akifer sistemleri ortaya koymaya çal??t?k. Torbal?, Bay?nd?r, Tire ve Ödemi? bölgelerinde DS?’den alm?? oldu?umuz 150- 200 metrelik derin su sondaj? verileri yard?m?yla bölgede stragrafik kesitlerini olu?turarak alüvyol zeminde meydana gelen zeminin de?i?imlerini inceledik. Bu kapsamda, Torbal?, Bay?nd?r ve Tire bölgelerinde bas?nçl? ve serbest akiferler dedi?imiz akifer sistemlerinin geçi?li oldu?unu, Ödemi? bölgesinde ise tamamen bas?nçl? akiferlerden olu?an bütünle?ik akifer sistemi oldu?unu belirledik. Ödemi? bölgesinde de gerek mezarl?klarda yapt???m?z incelemelerde, binalar, yerle?kedeki birçok alanda k?r?lma, çatlamalar, kanal güzergahlar?nda k?r?lmalar ve dö?enen su hatlar?nda sürekli deformasyonlar gözlemledik” diye konu?tu.
ÇÖKMELER 310 K?LOMETREKAREDE ETK?L?
Çal??ma sonuçlar?n? aç?klayan Doç. Dr. Sefa Yalvaç ise “Jeodezik izleme sonuçlar?na göre; Torbal?, Bay?nd?r ve Ödemi? yerle?im merkezleri ve çevresinde y?ll?k h?z? 18 santimetreye varan dü?ey yönlü deformasyonlar gözlemlenmi?tir. Ayr?ca, yap?lan çal??malar ?????nda, zemin çökmelerinin havzada 310 kilometrekarelik bir alanda etkili oldu?u ve çökme ?iddetinin ve y?ll?k davran???n?n bölgedeki akifer tipi ve yer alt? su seviyesiyle do?rudan ili?kili oldu?u ortaya ç?km??t?r. Havzada çökme ?iddeti maalesef ülkemizde bugüne dek belirlenen en yüksek çökme ?iddeti de?eri olarak literatüre girmi?tir. Gerekli makalemizi de ilgili belediyeye ula?t?rd?k” ifadelerinde bulundu.