Türkü ERB?L/SONKALE?ZM?R- Son y?llarda enflasyonun h?zl? yükseli?i ile beraber vatanda??n cebini yakan kalemlerden biri de beyaz e?yalar oldu. Asgari ücretin de?er kayb? kar??s?nda h?zla yükselen beyaz e?ya fiyatlar? vatanda?? üç harfli zincir ma?azalara ve ikinci el beyaz e?ya al??veri?ine sürükledi. Geçmi?te ö?rencilerin u?rak noktas? olan spotçular günümüzde her kesimden vatanda?a hizmet vermeye ba?lad?. ?zmir Ticaret Odas? (?ZTO) Ev Aletleri Komite Ba?kan? Ertan Nasay ve ikinci el beyaz e?ya esnaf? Volkan Tuncel günümde beyaz e?ya al??veri?i prati?inin de?i?ti?ine de?indi.
?ZTO Ev Aletleri Komite Ba?kan? Ertan Nasay, beyaz e?ya sektöründe en büyük s?k?nt?n?n Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) oldu?una dikkat çekti. Nasar aç?klamalar?nda ?u ifadelere yer verdi:
“ÖTV ALINACAK B?R ÜRÜN DE??L”
“Beyaz e?ya ÖTV al?nacak bir ürün de?il. Buradan ilave bir vergi oluyor. KDV de yüzde 20… Bu da ürünün fiyat?n? ?i?iriyor. Asgari ücretin dü?ük kalmas? sebebiyle insanlar eskiyen beyaz e?yalar?n? hemen de?i?tirmek yerine art?k teknik servislere talep iletmeye ba?lad?. ?nsanlar bütçeleri iyi kullan?p ürünleri en uzun vadede kullanma yoluna gidiyor. Orta gelirli kesim kalmad?. Zengin kesim markalar?n en yüksek modellerini tercih ediyor. Ekonomik s?k?nt? içinde olan asgari ücretli ve emekli kesim ise en uygun olan seçenekleri tercih ediyor.”
“TEKNE B?LE SATTILAR”
?nternet al??veri?i ve 3 harfli zincir ma?azalar?n da beyaz e?ya satmas?yla beraber tüketicinin seçenekler aras?nda en uygun olana yöneldi?ini belirten Nasay, “Ben haks?z rekabet olmamas?ndan yanay?m. 10 bin ma?azas? olan, hükümete yak?n insanlar... Denetleme kurullar?n?n üyeleri de kendi insanlar?. 4 yüz metrekare alt?ndaki semt ma?azalar? NACE kodlu ürün d???nda ürün satamaz. Onlar her türlü ürünü sat?yor. Bugün çiçekten, k?rtasiyeye, beyaz e?yas?ndan boyas?na, küçük ev aletlerinden elektroni?e... Biliyorsunuz tekne bile satt?lar, motor satt?lar. Her ?ey satabilir hale geldiler. Perakendecilik sektöründe çok büyük negatif etkileri var. Ben bayi olarak ba?ka ürün satam?yorum. Güçlü olduklar? için tüm alternatifler onlara yönelik. 3 harfli ma?azalarla rekabet zorla?t?. Bir tane beyaz e?ya bayisi “Ben halimden memnunum” demez. Perakendecilik kanununa uyulmas? laz?m. Ankara’ya kadar gidip mücadele ettik, beyaz e?ya dernekleriyle bir araya geldik, ?ZTO’da dile getirdik. Bizim ?ikayet etti?imiz adamlar da buradan para kazan?yorlar. “Hakl?s?n?z” diyorlar üç be? gün dile getirip ayn? tas ayn? hamam devam ediyorlar” diye konu?tu.
“DEVLET?N ?NCELEMES? LAZIM”
Beyaz e?ya sat???nda denetlemelerin yeterli olmad???na dikkat çeken Nasay, “Bir ürünün üreticisi bellidir. Üretici ürünü örne?in tüm bayilere 10 bin liraya sat?yor. Bir bayi internet ya da spot ortam?nda bu ürünü 8 bin liraya satabiliyorsa devletin bunu incelemesi laz?m. Biz 'Sanayi odalar? sertifika versin ve onunla sat?? yap?ls?n' dedik. 'Ticaret Bakanl??? onay versin' dedik. Bugün kaçakç? elinde çok paras? varsa piyasada talep edilen ürünleri piyasa fiyat?n?n yüzde 30- 35 alt?nda al?yor. Bu da haks?z rekabeti getiriyor. Dengeleri bozuyor. Bugün örne?in farkl? ürün satan bir ayakkab? sat?c?s?na 'Karde?im sen bu 10 bin farkl? ürünü nereden buldun satt?n?' diyen yok” ifadelerini kulland?.
?nternet ma?azalar? ve üç harfli zincir marketlerle beraber vatanda??n ba?vurdu?u bir di?er seçenek ise ikinci el beyaz e?ya al??veri?i oldu. Vatanda? yüksek taksit tutarlar?, kredi kart? kullan?m?nda ya?anan s?k?nt?larla beraber dü?ük bütçe dostu spotçular? tercih etmeye ba?lad?.
“5 B?NE SPOTÇU TERC?H ED?YOR”
Son y?llarda ikinci el beyaz e?ya mü?teri skalas?nda ya?anan de?i?imlere de?inen ikinci el e?ya esnaf? Volkan Tuncel, “Üç dört y?l öncesinde ö?renciler evlerini makul fiyatlara diziyorlard?. ?imdi ise gelen belli de?il. Durumu olup gelen de var, durumu olmayan da… Bütçesi olmayan spotu bile dü?ünemiyor. Eskiden orta gelirli kesim vard?. ?imdi o kesim bozulan makinesi için servis ça??rd???nda 7 bin lira tamir masraf? ödemektense 5 bin liraya spotçudan almay? tercih ediyor. Ustalar?n fahi? fiyatlara çal???yor olmas? da i?leri etkiliyor. Son iki senedir beyaz e?ya doland?r?c?l??? ç?km??t?. Ki?ilerle ileti?ime geçip ar?za kayd? al?r gibi makineyi al?p evden götürüyorlard?. Sonra bu ki?ilere ula??lam?yordu. Bu güven duygusu da art?k yok. Sadece referansl? ustalara kal?yor i?” ifadelerini kulland?.
“DÖRTTE B?R F?YATINA AZ KULLANILMI?”
Artan enflasyonla beraber yükselen beyaz e?ya fiyatlar?n?n tüketim al??kanl?klar?n? de?i?tirdi?ini belirten Tuncel, “10 bin liraya sat?? yapt???m?z insan 40 bin liraya belki s?f?r?n? da alabilir ama dörtte bir fiyat?na biraz kullan?lm?? ürün alabiliyor. Benim makinam da bozuldu, ben de yapt?raca??m. Bize gelen mü?terilere makul fiyatlardan yard?mc? olmaya çal???yoruz. Biz de kendi çark?m?z? döndürmek, kiram?z? ödeyebilmek için mü?teriyle orta noktada bulu?maya çal???yoruz. Maksat vatanda??n i?i görülsün” diye konu?tu.
“BELK? MÜ?TER?DEN GER? DÖNÜYOR”
?kinci el e?ya al?m sat?m?nda sürecin ba?tan sona birçok detay? oldu?unun alt?n? çizen Tuncel, “Ürünün garanti süreci ve güven çok önemli. Örne?in bir buzdolab? bozulursa biz bu ürünün, yapt???m?z i?in arkas?nda durmak zorunday?z. Bu i?te nakliye çok önemli, i? gücü de var. Ayn? zamanda siz kar?? taraftan ürünü ald???n?zda belki ürün çal??m?yor ama mü?teri çal??t???n? söylüyor. Ki?i bunu sat?nca belki satt??? mü?teriden geri dönüyor, belki nakliye servisi sa?lamakta zorlan?yor veya i?i düzeltecek usta bulam?yor” dedi.
“YEN?S?N? ALAYIM D?YEM?YOR ?NSAN”
?nsanlar?n ikinci el beyaz e?ya al?m?na yönelme sebeplerinin ya?am?n her alan?nda etkisini gösteren ekonomik unsurlara ba?l? oldu?una de?inen Tuncel, “Hayat oldukça pahal?. Örne?in Do?u’dan Ege’ye ta??nan bir insan nakliye paras? yüzünden e?yalar?n? orada b?rak?p buradan ikinci el al?yor. Kendi e?yalar?ndan bile mahrum kal?yor. Sebepleri neler? Nakliye ücretleri yüksek, ürünler pahal?, kredi kart? kullan?mlar?nda baz? s?k?nt?lar var. Belki s?f?r beyaz e?ya alay?m dü?üncesi olmuyor bile… Ürün bozuldu?u zaman bile acaba tekrar bozulur mu kayg?s? ya?an?yor. Ekonomik s?k?nt?lar kayg?y? da beraberinde getiriyor. ?nsanlar da kendilerini ekonomik yönden güçsüz hissediyorlar. “Yeter art?k bunun yenisini alay?m” diyemiyor insan” ifadelerini kulland?.