?zmir Büyük?ehir Belediyesi’nin, kentin depremlere kar?? dirençlili?ini art?rmak, do?ayla uyumlu ve güvenli ya?am alanlar? olu?turmak için ev sahipli?ini üstlendi?i “?zmir Deprem Master Plan? 24” çal??tay?, alan?nda uzman isimleri bir araya getirdi. Tarihi Havagaz? Fabrikas? Kültür Merkezi’nde düzenlenen “?zmir Deprem Master Plan? 24” çal??tay?nda konu?an bilim insanlar?, ?zmir Büyük?ehir Belediyesi’nin yürüttü?ü yap? stoku ile fay ve zemin ara?t?rmalar?n? de?erlendirdi. Deprem Risk Yönetimi ve Kentsel ?yile?tirme Daire Ba?kanl??? taraf?ndan yürütülen tüm çal??malar?n sonunda deprem tehlike haritas? ile yerle?ime uygunluk haritalar?n?n olu?turulaca??n?n vurguland??? toplant?da, k?y?lar? etkileyecek tsunami tehlikesinin modellendi?i de aktar?ld?.
“Kriz yönetimi yerine risk yönetimi”
Orta Do?u Teknik Üniversitesi (ODTÜ) Jeoloji Mühendisli?i Bölümü Ö?retim Üyesi Prof. Dr. Erdin Bozkurt, 6 ?ubat depremlerini gördükten sonra ?zmir’deki projenin ne kadar önemli oldu?unu bir kez daha anlad?klar?n? belirterek, “Deprem bu ülkenin gerçe?i. Yer sars?nt?s?n? engelleyemiyoruz ama yer sars?nt?s?n?n zararlar?n? azaltabilmek için faylardan uzak yerlere yerle?ebiliriz. Özellikle tar?msal alanlar? yerle?ime açmak yerine daha güvenli alanlara kayabiliriz. Bunu yapabilmek için yerle?im alanlar?n?n jeolojik özelliklerini çok iyi bilmemiz laz?m. Yap? stokunu riskli bölgelerden uzakla?t?rmam?z laz?m. Yeni planlar?m?z? bu ?ekilde geli?tirmemiz laz?m. Var olan altyap? ve üstyap?y? iyi analiz etmeliyiz. Kriz yönetimi yerine risk yönetimine yat?r?m yap?lmas? laz?m” dedi.
Faylar büyük ölçüde incelendi
?zmir Büyük?ehir Belediyesi’ne böyle bir çal??ma ba?latt??? için te?ekkür eden Bozkurt, “Türkiye’de yap?lan, bütünle?ik anlamdaki tek ve en büyük, en önemli proje. Çok farkl? kurum ve kurulu?un içinde oldu?u bir çal??ma. ?zmir’in depremselli?ini bütün yönleri ile ortaya koyacak. Al?nmas? gereken tedbirler konusunda öneriler olu?turacak ve örnek olacak bir çal??ma. Projenin içerisinde 11 i? paketi var. Bu kadar i? paketinin bir arada oldu?u, e?güdüm içerisinde çal??t??? tek proje. Dünyada böyle bir çal??man?n örne?i yok. ?zmir bunu ba?arm??. Peki, ne yap?yoruz? Deprem üretme potansiyeline sahip olan bütün faylar? yeniden gözden geçiriyoruz. ?zmir böyle bir envantere sahip olacak. Çal??t???m?z faylar?n say?s? 42 ama biz daha fazla fay hatt? oldu?unu gördük” diye konu?tu.
K?y?lar? etkileyecek tsunami olaylar? ara?t?r?ld?
ODTÜ K?y? ve Deniz Mühendisli?i Bölümü Ö?retim Üyesi Prof. Dr. Ahmet Cevdet Yalç?ner ise olas? tsunami olaylar?n? ara?t?rd?klar?n? ifade etti. Ahmet Cevdet Yalç?ner, proje kapsam?nda tsunami modelleme, tsunami tehlike analizleri ile bask?n haritalar?n?n haz?rlanmas? konusunda çal??ma yürüttüklerini anlatt?. Yalç?ner, “600 kilometreden fazla k?y? ?eridi olan ?zmir’de, tüm k?y?lar?n haritalanmas? ve veri taban?na girilmesi sa?land?. Al?nabilecek önlemler, modellemeye konulacak bilgiler ortaya ç?kar?ld?. Saha inceleme noktalar? incelenerek veri taban? düzeltildi. ?zmir k?y?lar? için farkl? çal??ma alanlar? belirlendi. Tipik fay zonlar? tan?mland?. Olas? deprem senaryosuna göre tsunaminin ?zmir k?y?lar?na etkisine yönelik kritik senaryolar belirlendi. Ve yap?lan modelleme sonucunda k?y?larda hangi bölgelere su basaca?? ortaya ç?kar?ld?. Haritalar tamamland?. Belediye ve AFAD i? birli?inde haz?rl?k yap?lmal?” diye konu?tu.
Yap? stokunun önemine de?indi
Dokuz Eylül Üniversitesi (DEÜ) Jeoloji Mühendisli?i Bölümü Ö?retim Üyesi Prof. Dr. Hasan Sözbilir ise var olan yap? stoku ile ilgili problemleri çözmek için mevcut çal??malar? çok iyi analiz etmenin gereklili?ine vurgu yapt?.
Yap? stokunun sadece ?zmir için de?il Türkiye aç?s?ndan da çok önemli oldu?unu belirten Sözbilir, bundan önce yap?lan çal??malar?n ?zmir Fay? üzerinden ilerledi?ini, ancak tespit edilen 17 diri fay hatt? nedeniyle art?k çok h?zl? ?ekilde çal??mak gerekti?ini söyledi. Sözbilir, “Karada 17 diri fay hatt? tespit edildi. Bir o kadar da denizde var. Bu yeni fay hatlar?yla ilgili bilgiler deprem master plan? için altl?k olu?turacak” dedi.
“Binay? sa?lam yapmak önemli”
ODTÜ ?n?aat Mühendisli?i Bölümü Ö?retim Üyesi Prof. Dr. Erdem Canbay da imar konusunda hassas olunmas? gerekti?ini söyledi. Canbay, “?mar çok dikkat edilmesi gereken bir konu. ?mar?n ihtiyaçlar do?rultusunda de?il halk sa?l???, çevre ve deprem felaketi aç?s?ndan olu?turulmas? gerekiyor. Ülkede yap? denetiminin ad? var kendi yok. Önce binay? sa?lam yapaca??z, sonra di?er ?eylere bakaca??z. Binay? sa?lam yapmadan, hiçbir ?ey yapmam?z mümkün de?il. O nedenle hem proje denetimi hem de yerinde in?aat?n denetlenmesi gerekiyor. Yap? denetim i?ini yapm?yorsa, hukuksal süreçleri ba?latmak gerekiyor. Bu i? kolay bir i? de?il. Art?k al??t?k ‘53 bin insan öldü’ diyoruz. Al???labilir mi buna? Bir insana bile al??mamak gerekiyor. 53 bin candan bahsediyoruz” dedi.
“Kentsel dönü?üme gitmemiz gerekiyor”
?stanbul Teknik Üniversitesi (?TÜ) ?n?aat Mühendisli?i Bölümü Ö?retim Üyesi Prof. Dr. Alper ?lki, ?stanbul örne?i üzerinden bilgilendirmede bulundu. ?zmir’e de de?inen Prof. Dr. ?lki güçlendirme çal??mas? yap?lan projeler özelinde de konu?tu. ?lki, “Mali kayna??m?z, zaman?m?z, mühendisimiz, i?çimiz, malzememiz de s?n?rl?. O yüzden en yüksek riskli binalara bakmam?z gerekiyor. Önceliklendirme yapmam?z gerekiyor. Yönetmelik tabanl? yöntemler uygulamak pahal?, zaman al?c? ve mümkün de?il. H?zl? yöntemle ilerlememiz, kentsel dönü?üme gitmemiz gerekiyor. Bunu yaparken güçlendirme ve kademeli güçlendirme yapmam?z laz?m. Pilot uygulamalar? te?vik etmeliyiz. Büyük problemi al?rsak, çözmeye çal???rsak zorla??yor” dedi.
Deprem çal??malar? sürüyor
Bütünle?ik Deprem Risk Yönetim Sisteminin önemli bir alt bile?eni olacak Deprem Master Plan?, kat?l?mc? ve kapsay?c? bir yöntemle olu?turuluyor. Büyük?ehir Belediyesi, Deprem Master Plan? için altl?k olu?turacak yap? envanteri, depremsellik-tsunami ara?t?rmas? ve mikrobölgeleme etüt çal??malar?n? da h?zla sürdürüyor.
Yap? envanteri çal??mas? kapsam?nda Bayrakl? ve Bornova’da 94 bin 773 bina incelendi ve bilimsel yöntemler arac?l???yla deprem etkisindeki davran???na göre önceliklendirilmesi tamamland?. Çal??ma kapsam?nda ayn? zamanda bina kimlik bilgi sistemi de geli?tirildi ve envanteri tamamlanan her binaya ait bir kimlik belgesi olu?turuldu. Böylece o bina hakk?ndaki ruhsat, mimari proje gibi belgeler ile en yak?n toplanma alan? gibi bilgilere h?zl? ve do?rudan eri?im sa?land?. Yap? envanteri çal??malar?na Kar??yaka ilçesi ile devam edilecek.
Faylar da inceleniyor
Depremsellik-Tsunami Ara?t?rmas? ve Mikrobölgeleme Etüt Çal??malar? kapsam?nda da önemli çal??malar yürütülüyor. ?zmir il merkezini referans alan 100 km. yar?çapl? alanda sürdürülen “?zmir ?li Depremsellik Ara?t?rmas? Projesi” hala ülkemizin en geni? ve kapsaml? deprem ara?t?rma projesi olarak biliniyor. Sadece ?zmir de?il Ayd?n ve Manisa illerinin bir bölümündeki faylar? da kapsayan bu ara?t?rma projesi tamamland???nda ?zmir’in gelecekte kaç büyüklü?ünde depremle kar?? kar??ya kalabilece?ine, yap?lar? etkisi alt?na alacak deprem ivmesinin olas? büyüklü?üne ve depremlerin yüzey faylanmas? yaratma riski ta??y?p ta??mad???na ili?kin somut bilgiler elde edilmi? olacak. “?zmir ?li Tsunami Ara?t?rmas? Projesi” kapsam?nda da k?y?larda tsunamiye haz?rl?k ve risk azaltma çal??malar? tamamlan?yor.
Zemin ara?t?rmas? kentin tamam?na yay?lacak
“Mikrobölgeleme” çal??malar? ile de kentin zemini inceleniyor. 30 Ekim ?zmir Depreminden en çok etkilenen Bornova Baseninin (Bayrakl?, Konak, Bornova ?lçelerini kapsayan) zemin yap?s? ve basen etkisi dâhil davran?? özelliklerinin ara?t?r?lmas?na yönelik çal??malar h?zla devam ediyor. Bornova mikrobölgeleme çal??mas? kapsam?nda 7 bin 12 hektarl?k alanda yakla??k 1500 adet sondaj kuyusu aç?ld?. Bornova baseninde, Bornova ilçesine ait yürütülen mikrobölgeleme çal??malar?n?n 2024 y?l? sonuna kadar, Konak ve Bayrakl? ilçelerindeki alanlarda yürütülecek çal??malar?n ise 2025 y?l? sonunda kadar tamamlanmas? planlan?yor. Kar??yaka ilçesinde yakla??k 2 bin hektarl?k alanda mikrobölgeleme çal??malar?n?n yap?lmas? için ihale süreci ba?lat?ld?. 11 merkez ilçe öncelikli olmak üzere tüm ilçelerde mikrobölgeleme çal??malar?n?n etaplar halinde tamamlanmas? hedefleniyor.
Bütün çal??malar tamamland???nda; depremsellik ve tsunami projesi ile mikrobölgeleme ve yap? envanteri ara?t?rma sonuçlar? entegre edilerek deprem etkisinde yap?-zemin etkile?iminin en gerçekçi ?ekilde analiz edilmesi öngörülüyor.