?ngiliz Kraliyet Donanmas?’n?n tarihî sava? gemisi HMS Bristol, sökülmek üzere Türkiye’ye gönderildi. 3 Temmuz’da ?zmir’in Alia?a ilçesine ula?mas? beklenen sava? gemisi, içerdi?i toksik maddeler nedeniyle çevre ve halk sa?l??? için ciddi tehdit olu?turuyor.
?zmir Ya?am Alanlar? konuyla ilgili yapt??? bas?n aç?klamas?nda ?u ifadeleri kulland?:
“AL?A?A ZEH?RLENEREK, ÇÖPLÜK OLMAYA DEVAM ED?YOR…
FALKLAND SAVA?I’NIN DESTROYER? SÖKÜLMEK ÜZERE AL?A?A YOLUNDA..
Margret Teatcher’?n iktidar?n? sa?lamla?t?ran Falkland Sava??’n?n destroyeri sökülmek üzere Alia?a yolunda. ?ngiltere Kraliyet Donanmas?'na ait HMS Bristol, 11 Haziran'da Portsmouth liman?ndan Türkiye'ye do?ru yola ç?kt?. E?er engel olamazsak ?zmir'in Alia?a ilçesinde, geminin sökümü için en yüksek teklifi veren LEYAL Gemi Söküm ?irketi’ne gelecek, orada k?sa bir süre içinde parçalar?na ayr?lacak ve çevresine zehir saçacak. HMS Bristol, son 20 y?lda ?ngiltere'den Türkiye'ye gönderilen 25 donanma gemisinden sadece birisi... 3 Temmuzda Alia?a ula?mas? planlanan HMS Bristol, 1967'de Swan Hunter tersanesinde in?a edilmeye ba?lad? ve 1973'te ?ngiliz Kraliyet Donanmas?na son büyük destroyerlerinden birisi (D106) olarak kat?ld?. 154 mt uzunlu?unda, 16.8 metre geni?li?indeki gemi; 1982’de Falkland Sava??'nda hava savunma destroyeri olarak görev yapan filo için, kritik bir lojistik destek gücü görevini üstlendi. Ikara anti-denizalt? füzeleri, 114mm Mk 8 top, Gaz türbin sistemi, 36 knot h?z?nda motor, Sea Dart hava savunma füzelerini ta??yan geminin elektronik sistemleri 1984’de yenilendi. So?uk Sava? Döneminde NATO tatbikatlar?nda aktif rol alan gemi, sonras?nda Dartmouth E?itim Filosu'nun bir parças? olarak e?itim gemisine dönü?türüldü. Gemide denizcilere; elektronik sistemler, silah yönetimi ve mühendislik e?itimleri verildi. Deniz ?zcileri dahil olmak üzere çok say?da gençlik örgütü de gemide e?itildi. ?ngiliz Savunma Bakanl??? yakla??k 50 y?ll?k aktif hizmetin ard?ndan 2020 y?l?n?n sonunda geminin sat??a ç?kar?laca??n? resmen duyurdu. Hemen ard?ndan HMS Bristol Preservation Society (Koruma Toplulu?u), bir kampanya ile gemiyi müze haline dönü?türme isteminde bulundular. 2020'de change.org'da olu?turulan bir dilekçe 11.000'den fazla imzac? toplad?. Ama istenen olmad?. ?ngiliz Donanmas?, gemiyi ‘aç?k ihale yöntemiyle’ sat??a ç?kartt?. ?halede geminin “oldu?u gibi” (as it is) sat?laca?? belirtildi. Teklifler aç?klanmad? ancak müze veya an?t gemisi olarak korunmas?n? isteyen gruplar?n ilgilendi?i, ?ngiliz tersanelerinin teklif vermedi?i ö?renildi. Zaten 2013’ten itibaren hiçbir Kraliyet Donanmas? gemisi ?ngiltere’de sökülmemi?ti. HMS Bristol’ün Türkiye'deki AB onayl? bir geri dönü?üm tesisine, gönderilmesi karar? verildi. 1980'lerde kurulan ve 2018 y?l?nda AB onayl? gemi geri dönü?üm tesisleri listesine giren ilk ?irketlerden biri olan LEYAL Gemi Söküm ?irketi ihaleyi ald?. Zaten, ?ngiltere Savunma Bakanl???’n?n raporlar?na göre, son 20 y?lda 31 Kraliyet donanma gemisinin, 25'i Alia?a'daki söküm tesislerinde söküldü. Bu çok tehlikeli yaralanma ve bünyesindeki zehirli maddeler nedeniyle ölüme neden olabilen sonuçlar do?uran "en tehlikeli i?lerden biri" olan gemi söküm i?i, en fazla bedeli ödeyene veriyor. Bedel sadece maddi olarak ölçülmüyor, zehirli at?klar? ülke d???na yollamak için üste para verilen i?ler de olabiliyor. Gemi sökümde Türkiye ile birlikte Bengalde?, Hindistan ve Pakistan tercih ediliyor. ?zmir Ya?am Alanlar? olarak biliyoruz ki “Avrupa sökümleri için mesafe nedeniyle, Türkiye öncelik ta??yor. Türkiye’yi tercih ediyorlar, çünkü Türkiye'de i? gücü maliyeti çok ucuz, çevre yasalar? da ekolojiden, ya?amdan de?il, sermayeden yana. Alia?a'daki 22 tesiste Avrupa’da kullan?lmayan ilkel ba?tankara yöntemi uygulan?yor. Gemiler k?y?ya yana?t?r?l?yor ve malzeme denizde sökülüp, karaya ta??n?yor. Bu yöntemle gemilerdeki kirlilik hem denize hem de topra?a kar??abiliyor. ?çerdi?i yüksek tehdit nedeniyle, AB'de, kullan?lmayan bu yöntem, AB Gemi Geri Dönü?üm Yönetmeli?inde yasaklanm?yor. Türkiye’nin 1994’den bu yana taraf oldu?u; tehlikeli at?klar?n s?n?r ötesi ta??nmas?n? ve bertaraf edilmesini kontrol alt?na almak amac?yla olu?turulan Basel Anla?mas?’na göre, eski gemiler resmen "toksik at?k"t?r, yani canl?lar için zehirli olan, istenmeyen kimyasallar? bar?nd?rmaktad?r. Gemilerin ithalat? devletin ilgili kurumlar?n?n iznine ba?lanm??t?r. ?ngiltere ülke d???na geri dönü?üm için gönderdi?i gemilerde tehlikeli at?klar?n neler oldu?unu miktarlar?yla birlikte belgeledi?ini; söküm i?ini üstlenen ?irketten geminin, i?çi sa?l??? ve güvenli?i ile çevresel standartlara uyumlu olarak söküldü?üne dair ''foto?rafl? kan?tlar'' istedi?ini belirtiliyor. Ama ?zmir Ya?am Alanlar? olarak biz bunlar?n lafta kald???n? Alia?a’daki mevcut ko?ullar?n bunu sa?lamas?n?n mümkün olmad???n? biliyoruz. ?zmir Ya?am Alanlar? olarak diyoruz ki “Do?aya ya?am alanlar?m?za verilen tahribat?n para ile ölçülebilecek kar??l??? yok. Ya?amak ve var olmak her canl?n?n do?al hakk?d?r. Gemileri kimler kulland?ysa onlar söksünler. Alia?a da bulunan 22 gemi söküm tesisinin tümü hemen kapat?ls?n.”