Dr. Yuan, “Modifiye kil, do?adan gelen, do?aya geri dönen, zarars?z ama etkili bir bilimsel araç. Denize zarar vermiyor, onu bo?ulmaktan kurtar?yor. Bu yöntem bir müdahale de?il, bir iyile?tirme. Ya do?ay? kaybetmeyi izleriz ya da bilimin sundu?u f?rsatlarla onu birlikte kurtar?r?z. Bilimle denizi korumak mümkün. Yeter ki bilgiyle hareket edelim, korkularla de?il” dedi.
?zmir Körfezi, son y?llarda artan s?cakl?klarla birlikte yaz aylar?nda s?kl?kla zararl? alg patlamalar?na sahne oluyor. Deniz yüzeyini kaplayan bu mikroskobik canl?lar, suyun rengini de?i?tiriyor, oksijeni tüketiyor, toksin salarak bal?k ölümlerine ve kötü kokuya yol aç?yor. ?zmir Büyük?ehir Belediyesi, çözüm aray??lar?n?n merkezine ise modifiye kil yöntemini oturttu. UNESCO’nun önerisi ile Körfez Çal??tay? kapsam?nda ?zmir’e gelen ve modifiye kil uygulamas? hakk?nda sunum yapan Çin Bilimler Akademisi’nden Dr. Isaac Yuan, bu yönteme ili?kin bilimsel verileri ve merak edilen konular? video konferansla yan?tlad?. Yuan, ‘Bu bir do?a müdahalesi de?il, do?ay? koruma refleksi’ dedi.
“Dünyada 60’tan fazla ülkenin k?y?lar?nda görülüyor”
Alg patlamas? olaylar?n? de?erlendiren Dr. Yuan, “Alg patlamalar?, mikroskobik alglerin deniz suyunda kontrolsüz ?ekilde ço?almas?yla olu?ur. Su yüzeyi ye?il, kahverengi ya da k?rm?z? bir hal al?r. Bu organizmalar, sudaki oksijen seviyesini h?zla dü?ürür, toksin salg?lar ve bal?klar ba?ta olmak üzere birçok canl? için ölümcül sonuçlar do?urur. Üstelik bu durum yaln?zca ?zmir’de de?il; dünyada 60’tan fazla ülkenin k?y?lar?nda görülüyor. ?zmir Körfezi’nde 2025 y?l? içinde yap?lan gözlemlerde, Polykrikos türü alglerin reaktif oran? yüzde 90’a ula?m?? durumda. Bu, denizdeki ya?am için bir k?rm?z? alarm anlam?na geliyor. Bu olaylar art?k sadece yaz aylar?nda de?il, y?l?n büyük bölümünde kendini gösteriyor. Alg patlamalar? yaln?zca biyolojik çe?itlili?i tehdit etmekle kalm?yor; ayn? zamanda akut toksin üretimiyle insan sa?l???, deniz ürünleri güvenli?i ve ekonomik faaliyetler üzerinde y?k?c? etkiler yarat?yor. ?zmir Körfezi’nde geçti?imiz y?l gözlemlenen alg patlamalar?, erken uyar? sistemleri ve h?zl? müdahale mekanizmalar?n?n gereklili?ini aç?kça ortaya koydu” diye konu?tu.
Bilimsel katliam m?, bilimsel kurtarma m??
Baz? çevreler, modifiye kilin deniz taban?na zarar verece?ini öne sürerken Dr. Isaac Yuan ise bu iddialar? bilimin ?????nda çürütüyor. Dr. Yuan, “Denizlerde ya?anan alg patlamalar?, t?pk? bir orman yang?n? gibidir. Binlerce canl? yok oluyor, oksijen tükeniyor. Biz bu yang?na do?adan gelen bir elementle müdahale ediyoruz. Yapt???m?z ?ey denizi çamurla kaplamak de?il; bilimin imkanlar?yla can çeki?en bir ekosisteme ilk yard?m? yapmak. Seyirci kalmak daha büyük bir ihmaldir. Modifiye kil (Modified Clay), ilk bak??ta s?radan bir toprak gibi görünse de yüzey özellikleri bilimsel yollarla de?i?tirilmi? bir malzeme. Denize püskürtüldü?ünde suyun içinde yüzmekte olan zararl? algleri çekerek dibe çöktürüyor. Böylece su temizleniyor, oksijen seviyesi art?yor ve canl? ya?am? korunuyor. Bu teknoloji Japonya, Kore, ABD ve Çin’in k?y? ?ehirlerinde y?llard?r ba?ar?yla uygulan?yor. Bu yöntemi tüm Körfezi temizleyecek kal?c? bir yöntem olarak dü?ünmeyin. T?pk? orman yang?nlar?na ilk müdahalede nas?l söndürücü malzeme kullan?l?yorsa denizdeki ‘yang?nlara kar?? yang?n söndürücü’ gibi kullan?labilecek bir acil durum çözümü olarak dü?ünebilirsiniz. Bu bir acil durum yöntemi ve do?al bir yöntem. IOCAS taraf?ndan sunulan saha verilerine göre, Çin’in Nanjing kentindeki Xuanwu Gölü’nde 2005 y?l?nda ya?anan alg patlamas?na kar?? modifiye kil uygulamas?, 5 gün içinde toplam hücre say?s?nda yüzde 80 azalmay? ortaya koydu. Çözünmü? oksijen düzeyinde art?? ve su ?effafl???nda iyile?me sa?lad?. Bu uygulama sonras?nda göl ekosistemi 3 y?l içinde mikro-alg bask?n rejimden makrofit bask?n rejime geçti ” dedi.
“Deniz canl?lar?na zarar vermiyor aksine fayda sa?l?yor”
Modifiye kil uygulamas?n?n bugüne kadar Çin, Kore, Malezya, Japonya ve Peru’da yap?lan uygulamalarda ba?ar?l? oldu?unu belirten Dr. Yuan, “Laboratuvarlarda ve denizlerde yapt???m?z uygulamalar sonras?nda oksijen seviyeleri artt?, bal?k ölümleri durdu, dip canl?lar?n?n say?s? azalmad?, baz? bölgelerde artt?, su alt? bitkileri yeniden büyümeye ba?lad?. Özellikle Nanjing’de 2005’te gerçekle?tirilen uygulamadan sonra yap?lan 3 y?ll?k takipte, gölde su bitkileri geri geldi, alg patlamalar? tekrar etmedi ve su kalitesi uzun süre yüksek seviyede kald?. Herkes ?unu bilmeli ki bu uygulama acil müdahale yöntemidir. Ara?t?rmalar deniz bal?klar?, karides, midye, deniz marulu gibi ticari ve ekolojik önemi büyük türlere zarar vermedi?ini gösteriyor. Bilimsel olarak modifiye kili önerirken uygulamaya yönelik teknik ?artnameleri de haz?rl?yoruz. Bu ?artnameleri bilimsel altl?k ve bentik kabuklu deniz canl?lar? ve bal?klar gibi deniz canl?lar?nda yap?lan deneyler sonucunda gözlemlenen verilere göre olu?turuyoruz. Bu sonuçlar uluslararas? ara?t?rmalarla da desteklenmi? durumda” diye konu?tu.
Türkiye’deki uygulama Çin’le ayn? m??
Her denizin farkl? dinamiklerinin oldu?una i?aret eden Dr. Yuan, “Bu yüzden Çin’de kulland???m?z sistemi ?zmir’e birebir ta??m?yoruz. Yerel üniversiteler, ?ZSU, ?ZDEN?Z ve di?er kurumlarla birlikte ?zmir’e özel bir uygulama modeli geli?tiriyoruz. Kilin miktar?, türü ve uygulama ?ekli ?zmir Körfezi’nin özelliklerine göre ayarlan?yor. Yöntemin ba?ar?ya ula?mas? için sadece bilimsel destek yetmiyor. Toplumun ve karar vericilerin sürece dahil olmas? gerekiyor. Halk?n sürece kat?lmas?, uygulama öncesi ve sonras? verilerin aç?kça payla??lmas? büyük önem ta??yor. Bu i?in sahibi sadece bilim insanlar? de?il. Yerel yönetimler, sivil toplum ve halk birlikte çal???rsa güven olu?ur” ?eklinde konu?tu.
“Hepimizin amac? ayn?: do?ay? korumak”
“Kil dökmek” ya da “dibe çöktürmek” gibi kavramlar?n müdahale gibi alg?lanabildi?ini ancak modifiye kil yönteminin çevreci ve do?al bir yöntem oldu?unu ifade eden Çin Bilimler Akademisi O?inoloji Enstitüsü’nden (IOCAS) Dr. Isaac Yongquan Yuan, “Oysa kullan?lan modifiye kil, sadece zararl? algleri hedef al?yor ve di?er canl?lara zarar vermiyor. Bilimde görü? ayr?l?klar? olabilir. Bu do?ald?r. Ama gerçekleri, teorik kayg?lar de?il, saha verileri belirlemeli. Elimizde 20 y?l? a?k?n süredir bu yöntemin çevreye zarar vermedi?ini gösteren onlarca saha çal??mas? var. Verileri konu?al?m, birlikte izleyelim. Hepimizin amac? ayn? do?ay? korumak” dedi.
“Korkularla de?il bilgiyle hareket edelim”
Modifiye kil uygulamas?n?n tek çözüm olmad???n? ancak acil durumlar için en etkili do?al araç oldu?unu söyleyen Dr. Isaac Yuan, “Uzmanlara göre modifiye kil, t?pk? bir “yang?n söndürücü” gibi kullan?lmal?. Sonras?nda ise kanal ve su ak?? sistemleri düzenlenmeli, ar?tma tesislerinin etkinli?i art?r?lmal?, erken uyar? sistemleri kurulmal?, at?k kaynaklar? kontrol alt?na al?nmal?. Yani modifiye kil, iyile?menin ilk ad?m?. ?zmir Körfezi’nin gelece?i, denizi öldüren de?il, ya?atan çözümlerle ?ekillenecek. Modifiye kil, do?adan gelen, do?aya geri dönen, zarars?z ama etkili bir bilimsel araç. Denize zarar vermiyor, onu bo?ulmaktan kurtar?yor. Bu yöntem bir müdahale de?il, bir iyile?tirme. Ya do?ay? kaybetmeyi izleriz, ya da bilimin sundu?u f?rsatlarla onu birlikte kurtar?r?z. Bilimle denizi korumak mümkün. Yeter ki bilgiyle hareket edelim, korkularla de?il” ifadelerini kulland?.
Modifiye kil nedir, ne i?e yarar?
Modifiye kil (MK), do?ada bolca bulunan bir mineral olan kilin yüzey özelliklerinin fiziksel olarak de?i?tirilmesiyle elde edilen bir malzeme. Bu kil, alglerin yüzeyine tutunarak onlar? su yüzeyinden dibe çöktürür. Böylece:
• Alglerin güne? ?????na eri?imi kesilir,
• Toksin yaymalar? engellenir,
• Suya oksijen geri kazand?r?l?r,
• Deniz canl?lar?n?n ya?am alanlar? korunur.