?zmir Körfezi'nde geçen y?l görülen bal?k ölümlerine, son günlerde yeniden rastlanmaya ba?land?. Hafta sonu Turan ve Kar??yaka sahillerini çok say?da ölü bal?k kaplarken denizin rengi ye?ile ve kahverengiye döndü, sahil ?eridi boyunca kötü koku etkili oldu.
Ayn? zamanda ?zmir Körfezi Koordinasyon Kurulu üyesi olan Be?iktepe, AA muhabirine, Körfez'in y?llard?r süren çevresel sorunlar?n?n temelinde, Körfez çevresinde a??r? artan nüfus ve bunun sonucunda artan insan kaynakl? faaliyetlerin bulundu?unu söyledi.
Be?iktepe, k?? sonu fitoplankton, bahar ve yaz ba??nda da deniz marulu patlamas? oldu?unu, deniz marullar?n?n tabana çökerek körfezin yar? kapal? fiziksel yap?s? nedeniyle iç körfezde birikti?ini anlatt?.
Normal ko?ullarada deniz marullar?n?n, ortamdaki besin tuzlar?n? kullanmas? nedeniyle büyük bir ekolojik fayda sa?lad???na i?aret eden Be?iktepe, "Ancak deniz marullar?n?n çok fazla artmas? körfeze ek bir yük getiriyor. Tabanda biriken organik maddeler s?cakl?klar?n artmas?yla bakteriler taraf?ndan parçalanarak inorganik besinlere dönü?üyor. Buna organik dekompozisyon deniyor. Organik maddenin yeniden inorganik hale gelmesi fitoplankton patlamalar?n? tekrar tetikliyor ve böylece tipik bir döngü olu?uyor. Bu süreçte oksijen biterek bal?k ölümleri ba?l?yor." dedi.
Körfezin yükünü art?ran 5 kaynak
?zmir Körfezi'ne giren inorganik yükün be? farkl? kayna?? oldu?unu kaydeden Be?iktepe, bu kaynaklar? ?öyle s?ralad?:
"Birincisi tabanda y?llar?n birikimi olan organik maddenin bakteriyel dekompozisyonla yeniden çözülmesi. ?kincisi ?ehir de?arjlar?, yani ar?tma tesislerinden gelen yük. Üçüncüsü derelerden gelenler. Dördüncüsü yer alt? sular?yla sisteme girenler. Be?incisi de Gediz Nehri’nin baz? kollar?n?n iç körfeze ta??d??? yük. Bu be? kayna??n miktar?n?n net olarak ortaya konulmas? gerekiyor."
?zmir Körfezi'nde gözlenen bu sürecin yeni olmad???n? ancak giderek ?iddetlendi?ini vurgulayan Be?iktepe, son 4-5 y?ld?r süregelen bir kirlilik döngüsü ya?and???n?, özellikle son 2-3 y?lda bu döngünün ?iddetlendi?ini ifade etti.
Körfez'de son 20-30 y?ld?r ?ehir at?k suyu de?arj?n?n, yer alt? sular?ndaki s?z?nt?lar?n ve derelerden gelen kirlilik yükünün birikti?ini aktaran Be?iktepe, nüfus art???yla bu durumun daha da yo?unla?t???ndan bahsetti.
Be?iktepe, Gediz Nehri ve yan kollar? ile k???n aktif olan di?er derelerin de Körfez’e yük ta??d???n?, ?ehir at?klar? ve tar?msal kaynaklar?n etkisinin sürdü?ünü, ar?tma tesislerinden ise organik ve inorganik madde giri?inin devam etti?ini bildirdi.
Körfez'e giren besin yükünün kaynaklar?n?n ayr?nt?l? biçimde tespit edilmesi gerekti?inin alt?n? çizen Be?iktepe, "Nereden ne kadar yük geliyor, nehirlerden, derelerden, ?ehirden ya da yer alt? s?zmalar?ndan m? geliyor, bunun bütçesinin ç?kar?lmas? laz?m. Ancak o zaman nerede azaltmaya gidilece?ine karar verilebilir." de?erlendirmesinde bulundu.
"Süreç kendi kendini beslemeye devam edecek"
Tabanda biriken organik yükün kald?r?lmas? gerekti?ini vurgulayan Be?iktepe, "Sistemin i?leyi?i k?s?r döngüye girmi? durumda. D??ar?dan hiç kirlilik yükü vermeseniz de tabandaki organik madde bakteriler taraf?ndan parçalan?yor, tekrar inorganik hale gelip yeni kirlilik yarat?yor. Bu yüzden Körfez'in taban?nda biriken bu organik yük tabakas?n?n temizlenmesi gerekiyor, aksi takdirde süreç kendi kendini beslemeye devam edecek." diye konu?tu.
K?y?larda artan insan bask?s? nedeniyle bu tür durumlar?n di?er yar? kapal? körfezlerde de görülebilece?i uyar?s?nda bulunan Be?iktepe, sorunun çözümü için ulusal zararl? alg patlamas? ara?t?rmalar? stratejisi ve program?n?n olu?turulmas? gerekti?ini dile getirdi.
Be?iktepe, "Bu programla gözlem ve erken uyar? sistemleri kurulabilir. Olu?abilecek zararl? alg patlamalar?n?n önlenmesi ve kontrolü için karar vericilere kan?ta dayal? bilgiler sa?lanabilir." dedi.