?zmir Körfezi'nde meydana gelen bal?k ölümleri ve kirlili?in azalt?lmas? konusunda çal??malar sürüyor. Su alt? ya?am? için kritik öneme sahip olan ancak av bask?s? ve kaçak avc?l?k nedeniyle popülasyonu her geçen gün azalan deniz patl?can?, deniz taban?ndaki kirlili?in azalt?lmas? konusunda öne ç?k?yor. Deniz patl?can?n?n deniz taban?ndaki kirlili?i olu?turan a??r? organik yükü azaltma veya kontrol alt?nda tutma konusunda en etkili canl? oldu?unu belirten Ege Üniversitesi (EÜ) Su Ürünleri Fakültesi Yeti?tiricilik Bölümü Ö?retim Üyesi Doç. Dr. Mustafa Tolga Tolon, deniz patl?canlar?n?n deniz taban?nda biriken çürümekte olan organik maddeyi beslenme al??kanl?klar?yla çok etkili bir biçimde tükettiklerini ifade etti.
'B?R DEN?Z PATLICANI YILDA 3,5 K?LO DEN?Z TABANI MATERYAL?N? TÜKET?YOR'
Ege ve Akdeniz bölgesinin ?l?man deniz patl?can? türlerine ev sahipli?i yapt???n? dile getiren Doç. Dr. Tolon, "Hava so?udu?unda, deniz suyu s?cakl?klar? dü?tü?ünde deniz patl?canlar?n?n besin al?m? azal?yor. Ancak marttan aral?k ay?na kadar beslenme ve davran?? biçimleri ile deniz taban?n? yo?un ?ekilde hem kar??t?rma hem organik yükü tüketme hem de deniz taban?n?n kalkerle?mesini önlemek üzere i?leme özelli?ine sahip. Türlere göre de?i?mekle birlikte Akdeniz türleri olan kahverengi ve siyah deniz patl?canlar?n?n biri y?lda yakla??k 3,5 kilo deniz taban? materyalini sindirim sistemlerinden geçiriyorlar. Çürümekte olan organik maddenin yüzde 55'ini dönü?türebiliyorlar. Deniz patl?canlar? çürüyerek deniz taban?nda oksijenin tükenmesine ve di?er canl?lar için tehlikeli maddeler olu?mas?na neden olan organik çökeltinin neredeyse yar?s?ndan fazlas?n?n yeniden do?aya ve di?er canl?lar?n besinleri halinde kazand?r?yor" dedi.
'ORGAN?K K?RL?L???N AZALTILMASINDA ÖNEML?LER'
Deniz patl?can?n?n do?aya katk?s?n?n önemli oldu?unu vurgulayan Doç. Dr. Tolon, "Fakat tek ba??na bir kurtar?c? olarak de?erlendirilmesi de do?ru de?il. Ekolojik sistemde her bir canl?n?n üzerine dü?en görevleri var. Bu görevleri yerine getirmeleri için bireysel olarak katk?lar?n?n yan? s?ra topluluk olarak katk?lar? çok daha de?erli" diye konu?tu.
Deniz patl?canlar?n?n bölgedeki popülasyonu artt?kça do?aya sa?lad?klar? katk?n?n da artaca??n? aktaran Doç. Dr. Tolon, "Deniz patl?canlar? kirlili?i önleme veya bertaraf etmede tek ba??na öne ç?kamazlar. Ancak di?er canl?larla birlikte ekosistemde yerlerini ald?klar?nda özellikle deniz dibindeki organik kirlili?in azalt?lmas?nda önemli canl?lar" dedi.
'KÖRFEZDE DEN?Z PATLICANLARININ SAYILARI OLDUKÇA AZ'
?zmir Körfezi'nin, organik yükü birikiminin en üst noktaya geldi?i bir bölge oldu?unu ifade eden Doç. Dr. Tolon, "Bu bölgede daha önce yapt???m?z çal??malarda daha önce körfezde varl??? bilinen deniz patl?canlar?n?n günümüzde popülasyonlar?n azald???n?, oldukça az say?da oldu?unu gördük. Bunun yan? s?ra yine körfeze yapay kafesler içerisinde b?rakt???m?z deniz patl?canlar?n?n bulunduklar? bölgelerde organik yükün özellikle yüzde 30-35 civar?nda azalt?lmas?na destek sa?lad???n? gördük. ?zmir Körfezi gibi organik besin yükünün a??r? derecede artt??? bölgelerde bu yüzde 30'luk de?erler bile ciddi anlamda bir etkiyi ifade ediyor" diye konu?tu.
'DEN?Z PATLICANLARI PLANKTON, BAKTER?, M?KROPLARI TÜKET?YOR'
Deniz patl?canlar?n?n deniz taban?ndaki plankton, bakteri ve mikroplar? tüketti?ini aktaran Doç. Dr. Tolon, "Deniz taban?nda bu tür maddelerin azalt?lmas?, deniz taban?n?n do?al bir ?ekilde temizlenmesine ve bu bölgedeki kirlili?in dipten ba?layarak yüzeye do?ru azalmas?na veya kontrol alt?nda tutulmas?na neden oluyor. Deniz patl?can? bunlar? tüketerek planktonlar?n a??r? üremesini, tabandaki di?er canl?lar için çürümeden sonra olu?acak oksijenin azalmas? veya tükenmesi gibi tehlikeleri de ortadan kald?r?r. Say?lar? ne kadar artarsa do?aya, ekolojik dengeye çok büyük yararlar? olacakt?r" dedi.
'DEN?Z PATLICANLARININ KÖRFEZDE ZENG?NLE?T?R?LMES? GEREK?YOR'
?zmir Körfezi'nde deniz patl?can? popülasyonunun art?r?lmas? ile denizin dibinde balç?k ve çamur yap?s?n?n içerisindeki organik maddelerin etkin bir ?ekilde azalt?labilece?ini söyleyen Doç. Dr. Tolon, "Bu deniz taban?n?n iyile?mesine katk? sa?lar. Say?n?n artt?r?lmas? gerekli ancak körfezin her noktas?nda de?il. Deniz patl?canlar?n?n ya?ayabilece?i uygun ortam?n oldu?u alanlar?n tespit edilmesi laz?m. Çünkü oksijenin tamamen tükendi?i yerlerde ya?am söz konusu olmayacakt?r. Bu tespitten sonra deniz patl?canlar?n?n stoklar?n?n körfez içerisinde zenginle?tirilmesi ve korunmas?yla körfezin taban?ndan ba?layarak daha iyi bir denge kurulmas?, temizlenmesi ve organik kirlili?in kontrol alt?nda tutulabilmesi mümkün olacakt?r" ifadelerini kulland?.
'KAÇAK AVCILIK KONTROL ALTINA TUTULMALI'
Ege Üniversitesi Su Ürünler Fakültesi Yeti?tiricilik Bölümü'nde Avrupa'da ve dünyada ilk defa ?l?man deniz patl?can? türlerinin yumurtadan ticari boyutuna kadar yeti?tirildi?ini aktaran Doç. Dr. Tolon, "Kolay bir ?ekilde say?lar?n?n artt?r?larak stok zenginle?tirilmesi, olmayan bölgelerde bu canl?n?n kazand?r?lmas? gibi faaliyetleri de yerine getirebilecek altyap?ya sahibiz. Yavru boydan itibaren deniz patl?canlar?n? özellikle organik kirlili?in görülmeye ba?lad??? bölgelere b?rak?larak fayda sa?lanabilece?ini dü?ünüyorum" diye konu?tu.
Deniz patl?can? stoklar?n?n sürdürülebilir bir ?ekilde korunmas? için kaçak avc?l???n kontrol alt?na tutulmas? gerekti?ini söyleyen Doç. Dr. Tolon, "Ege Denizi'nde denetim faaliyetleri artt?. Kaçak avc?l???n bundan 5-10 sene öncesine göre oldukça azald???n? ancak halen devam etti?ini biliyoruz. Kaçak avc?l?k, avc?l?k yap?lmas? yasak bölgelerde avlanma ve yasak dönemlerde avlanmay? içeriyor. Bunlar?n en risklisi yasak dönemde avlanmad?r. Çünkü yasak dönem, özellikle türün üremesinin gerçekle?ti?i dönemlerdir. Yavru vermeden anaç türlerinin toplanmas?, do?ada say?lar?n?n çok azalmas?na neden olur. Bir deniz patl?can? di?isinin 12 milyon yumurta verdi?i göz önüne al?n?rsa yüz veya bin di?inin ortamdan daha yumurtlamadan uzakla?t?r?lmas?n?n sonuçlar?n?n ne olabilece?ini herkes tahmin edebilecektir" dedi.