?zmir Büyük?ehir Belediyesi taraf?ndan ?zmir’de ya?anan deprem felaketinin ard?ndan gelece?e yönelik önlemleri bilimsel olarak ele almak üzere düzenlenen ?zmir Depremi Ortak Ak?l Bulu?mas? ba?lad?. Fuar ?zmir’de yap?lan ve iki gün sürecek toplant?n?n aç?l???nda konu?an ?zmir Büyük?ehir Belediye Ba?kan? Tunç Soyer, ülkemizde afet yönetiminin etkin bir ?ekilde yürütülebilmesi için Büyük?ehir Belediyesi, belediye kanunlar? ve afet hukukunun belediyeleri temel alacak ?ekilde yeniden yap?land?r?lmas? gerekti?ini söyledi.
CHP Genel Ba?kan Yard?mc?s? Ali Öztunç, CHP ve ?yi Parti ?zmir il ba?kanlar?, ilçe belediye ba?kanlar?, meclis üyeleri ve belediye bürokratlar?n?n da kat?ld??? toplant?n?n ilk gününde deprem, yer bilimleri, yap?, imar ve ?ehirle?me konusunda çok say?da yetkin isim ve bilim insan?n?n görü? ve önerileri dinlenecek. ?kinci gün ise kat?l?mc?lar ile yuvarlak masa toplant?lar? düzenlenecek, sorunlar, çözüm önerileri ve gelece?e yönelik projeler de?erlendirilecek.
“Elif ve Ayda umut oldu”
Toplant?n?n aç?l?? konu?mas?nda ?zmir depreminde yarat?lan dayan??maya dikkat çeken Ba?kan Soyer, “115 vatanda??m?z?n ölümüne, 4239 hanenin a??r hasarl? ve y?k?k hale gelmesine yol açan büyük depremle ?zmir halk? olarak merkezi ve yerel idarelerimizle, sivil toplum kurulu?lar?m?zla ve tüm yurtta?lar olarak yaratt???m?z dayan??ma dalgas? ile ba? etmeye çal??t?k. Bu süreçte yer alan herkese, her kuruma ?zmir halk? ad?na ?ükranlar?m? sunuyorum. ?lk anda öncelikli amac?m?z y?k?lan binalar?n enkaz? alt?ndaki canlar?m?z? kurtarmak oldu. Bu kapsamda ?zmir Büyük?ehir Belediyemize ba?l? ?tfaiye ekiplerimiz, AFAD, ilçe belediyelerimiz ve farkl? illerden gelen yüzlerce arama kurtarma ekibi çok yo?un ve hummal? bir çal??ma yürüttü. Tüm ekiplerin özverili çal??malar?yla enkazdan 107 yurtta??m?z? sa? ç?karmay? ba?ard?k. Yaralanan 1034 yurt ta??m?zdan 17’sinin tedavisi devam ediyor. Kaybetti?imiz 115 can?m?z için yüre?imiz yan?yor. 65’inci ve 91’inci saatin sonunda kurtar?lan Elif ve Ayda k?zlar?m?z, hepimize umut oldu” dedi.
“Bu e?güdüm uzun vadeye yay?lmal?”
Büyük?ehir Belediyesi olarak depremin yaralar?n? sarmak için kapsaml? bir koordinasyon yürüttüklerini vurgulayan Ba?kan Soyer, belediyenin tüm imkânlar? ve insan kayna??n? depremin yaratt??? etkileri azaltmak için seferber ettiklerini söyledi. Bu çal??malar? gün be gün kamuoyu ile payla?t?klar?n? belirten Soyer, “Öte yandan Afet Koordinasyon Merkezi bünyesinde bakanlar?m?z, Valimiz ve ilgili kurumlar?m?zla e?güdüm halinde çal??malar?m?z? sürdürdük. ?zmir depremi sonras? böyle bir iklim olmas? elbette memnuniyet verici. Bu e?güdümün k?sa bir dönem için de?il, uzun vadeye yay?lan sürdürülebilir bir çal??ma olmas?n? önemle vurgulamak istiyorum” ?eklinde konu?tu.
Ortak ak?l vurgusu
?zmir depreminin ülkemize iki önemli hususu bir kez daha hat?rlatt???n? belirten Soyer, “Bunlardan ilki el ele vererek, siyaset ve fikir ayr?l?klar?n? b?rak?p ortak ak?l ve dayan??ma kültürümüzü güçlendirerek tüm sorunlar?n üstesinden gelebilece?imiz. ?kincisi bir deprem ülkesi oldu?umuz gerçe?inden hareketle, tüm enerjimizi olas? afetlerin y?k?c? etkileri ve risklerini azaltmak için haz?rl?kl? olmam?z gerekti?i. Deprem gibi afetlerle mücadele ve risk azaltma çabas?, ayn? zamanda kentsel ya?am kalitesinin art?r?lmas? çabas?n?n bir parças?d?r. Afetlerle mücadele sa?l?kl?, güvenli ve demokratik ya?am hakk?n?n önemli bir bile?enidir” dedi.
“Yeni bir yerel yönetim mevzuat?na ihtiyaç var”
Bugün ülkemizde afet yönetiminin 1959 y?l?nda ç?kan Afet Yasas? ve imar düzeninin ise 1985 y?l?na dayanan ?mar Yasas? ile yürütüldü?üne dikkat çeken Soyer, günümüz Türkiye’sinde kentle?mede gelinen noktaya bak?ld???nda eksik kalan bu kanunlar?n ivedilikle yenilenmesine ihtiyaç oldu?unu vurgulad?. Yerel yönetimlere 5393 say?l? “Belediye Kanunu” ve 5216 say?l? “Büyük?ehir Belediye Kanunu” gibi yasal düzenlemelerde k?smî yetkiler tan?mlanm?? olsa da belediyelerin afet yönetim sürecinde hala i?levsel bir yetkisi olmad???n? söyleyen Soyer, sözlerini ?öyle sürdürdü: “Yeni bir yerel yönetim mevzuat?na, hatta yeni bir yerel yönetim reformuna ihtiyaç var. Yasal mevzuat?m?zda halka en yak?n yönetim birimi olan belediyelerin afet durumunda müdahale hizmet gruplar?na destek görevlerini üstleniyor olmas?n?n ötesinde roller tan?mlanmas? gerekti?ini dü?ünüyoruz. Çünkü ?zmir depremi belediyelerin görevlerinin sadece yol, su, altyap? gibi hizmetlerle s?n?rl? kalmad???n? çok net gösterdi. Afetle mücadele, yerelde ba?lay?p yerelde kazan?l?r. Ülkemizde afet yönetiminin etkin bir ?ekilde yürütülebilmesi için Büyük?ehir Belediyesi ve Belediye Kanunlar? ile afet hukukunun belediyeleri temel alacak ?ekilde yeniden yap?land?r?lmas? gerekiyor.”
Kentsel dönü?üme dikkat çekti
Afet risklerini azaltman?n en önemli araçlar?ndan birinin de kentsel dönü?üm oldu?unun alt?n? çizen Soyer, “Mevzuat?m?zda kentsel dönü?üm, 6306 say?l? yasa ve 5393 say?l? yasan?n 73’üncü maddesi kapsam?nda yürütülüyor. Biz her iki yasan?n birle?tirilerek temel bir kanun olu?turulmas?n? ve bu çerçevede belediyelerin kentsel dönü?üm konusunda yetki ve etkinli?inin art?r?lmas?n?n kaç?n?lmaz bir zorunluluk oldu?unu dü?ünüyoruz. Ayn? zamanda kentsel dönü?ümü destekleyecek sosyal bir finansman modelinin de olu?turulmas? bu giri?imleri mümkün k?lacak bir ba?ka zorunluluk. Bu ko?ullar alt?nda afetlere haz?rl?k, acil müdahale, zararlar?n etkisinin azalt?lmas?, kentsel dönü?üm, riskli yap? sto?unun iyile?tirilmesi gibi afet risk azalt?m?yla ilgili tüm süreçlerde ba?ar?l? olabilmemizin yeg âne yolu ortak ak?l etraf?nda birle?memizdir. Bu konularda kapsay?c? ve kat?l?mc? olmayan hiçbir süreçten ba?ar? beklenemez. Bugün burada de?erli kat?l?mlar?n?zla gerçekle?tirdi?imiz bu etkinli?e, tam da bu nedenle ?zmir Depremi Ortak Ak?l Bulu?mas? ad?n? verdik” dedi.
Bulu?mada 30 Ekim depreminin jeolojik ko?ullar?, yap?-zemin etkile?imi, yap? sto?u, sosyal ve psikolojik etkileri, mekânsal planlama, arama-kurtarma ve hasar tespiti gibi pek çok konunun bilimsel olarak tüm boyutlar?yla ele al?naca??n? söyleyen Soyer, “Gelecek için yol haritam?z?n kilometre ta?lar?n? ortak ak?l ile belirleyece?iz. Umuyor ve diliyorum ki ?zmir depremi, hem merkezi hem yerel yönetimler hem de ülke kamuoyu aç?s?ndan Marmara ve Van depremleri gibi bir felaketi daha arkam?zda b?rak?p bir süre sonra hiçbir ?ey yokmu? gibi davranmaya devam etti?imiz bir sürecin tekrar? olmaz” ?eklinde konu?tu.
“Ulusal deprem politikas? belirlenmeli”
?zmir Büyük?ehir Belediyesi Ba?kan Dan??man? Alim Murathan toplant?daki konu?mas?nda “2020 y?l?nda dünyada 106 adet 6 büyüklü?ünde deprem olmu?. Bunlardan 9 tanesi 7 ve üzerinde. Ülkemizde 3 deprem oldu. Dünyada kay?p s?ralamas?nda en ön s?raday?z. Ya?ad???m?z yüzy?lda ülkemizde bu kadar kay?p olmas? dü?ündürücü” dedi.
Türk Mimar Mühendis Odalar Birli?i Genel Ba?kan? Emin Koramaz ise mimar, mühendis ve ?ehir planc?lar?n?n önerileri ve uyar?lar?n?n dikkate al?nmad???na vurgu yaparak her türlü engellemeye ra?men üzerlerine dü?en sorumlulu?u yerine getireceklerini vurgulad?. Koramaz, sözlerine ?öyle devam etti: “Ülkemiz topraklar?n?n yüzde 98’inin deprem, yüzde 66’s?n?n birinci ve ikinci derece tehlikeli deprem bölgesinde yer ald???n? biliyoruz. Buna ra?men depremin hasarlar?n? en aza indirecek köklü önlemler al?nm?yor. Mühendis mimarl?k ve ?ehir planlaman?n gereklerine, insan ya?am?na sayg? duyulmuyor. Kentsel dönü?üm alanlar? rant alanlar?na dönü?türüldü. Yap? denetim yasas? ç?kart?ld? ama yap? denetimi kamusal olmas? gerekirken ticarile?tirildi. Ulusal deprem strateji ve eylem plan? yap?ld? ama gerekleri yerine getirilmedi.”
Mevcut yap? sto?unda iyile?tirme yap?lmad???na da dikkat çeken Koramaz, 1999 sonras?nda deprem yönetmeli?i ç?kart?lsa da yönetim süreçlerindeki eksiklikler nedeniyle bu tarihten sonra yap?lan yap?lar?n da güvenli?ine ili?kin endi?elerin oldu?unu söyledi. Türkiye’deki tüm yap? sto?unun teknik incelemeden geçmesi gerekti?ini söyleyen Koramaz, “Siyasi rant u?runa imar bar??? alt?nda 10 milyonun üstünde yap? kay?t alt?na al?nd?. Depreme haz?rl?kl? olmak bir devlet politikas?d?r. Devlet kurumlar? ve yerel yönetimlerin ortak sorumlulu?udur. ?mar aflar?n?n yasaklanmas?, deprem öncesi, deprem an? ve sonras?ndaki çal??malara ili?kin bir ulusal deprem politikas? belirlenmesi, Türkiye ulusal deprem master plan?n?n haz?rlanmas?, kent planlamas?, yap? üretimi ve denetimi konusunun bütünlüklü ele al?nmas? gerekiyor” dedi.
“Kötü yap?lm?? binalar çok zarar görür”
?stanbul Teknik Üniversitesi’nden Prof. Dr. A.M. Celal ?engör ise ?zmir’deki depremin asl?nda 8 ?iddetinde hissedildi?ini vurgulayarak “Böyle bir depremde iyi yap?lm?? binalar az, kötü yap?lm?? binalar çok zarar görür. Zarar gören binalar, deprem gerçe?i dü?ünülmeden yap?lm?? binalard?r. ?zmir’in talihsizli?i son derece faal tektonik ortamda yer almas?d?r. Bundan sonraki i? art?k in?aat mühendisleriyle, deprem mühendisleriyle konu?makt?r. ?zmir’in do?ru yap?lm?? 1/5000 jeolojik haritas? var m? bunlar?n ara?t?r?lmas? gerekir?” dedi.
“Kaynaklar?m?z? belirlememiz gerek”
Orta Do?u Teknik Üniversitesi’nden Prof. Dr. Haluk Sucuo?lu ise deprem riskinin konut binalar?nda çok yüksek oldu?una de?inerek “Bu binalar vah?i bir pazar ortam?nda üretilmi? binalard?r. Öncelikli olarak buralara e?ilmemiz gerekiyor. Kahramanca afet yönetimi yaparak bir yere varamay?z. Bu bir kaynak meselesi. Konut yap? stokunu depreme dayan?kl? hale getirmek muazzam bir kaynak gerektiriyor. Bunun için kaynaklar?m?z? belirlememiz gerekiyor. Hükümet deste?i olmadan uluslararas? finans bulunabiliyor mu? Risklerimiz neler, onlar? belirlememiz laz?m. Bir sonraki depremde bina y?k?lmas?n istiyorsak, y?k?lma riski çok yüksek binalar? belirlememiz önemli. Bunlar patlamaya haz?r birer bomba gibiler. Bu deprem tüm ?zmir için bir test yapt?. 5 kattan yüksek ve 2000 y?l?ndan önce yap?lm?? tüm binalar yüksek riskli binalard?r” dedi.