Türkiye Devrimci ??çi Sendikalar? Konfederasyonu Ara?t?rma Merkezi (D?SK-AR) Türkiye’nin 24 Haziran 2018'de yap?lan seçimle cumhurba?kanl??? rejimine geçti?i günden bu yana çal??anlar?n durumunun nas?l de?i?ti?ini ortaya koyan bir rapor haz?rlad?.
D?SK-AR ‘Ba?kanl?k rejiminin dört y?ll?k bilançosu’ raporunda ba?kanl?k sistemi döneminde enflasyondaki büyük art??? ve asgari ücretin nas?l geriledi?ini ortaya koydu. Rapora göre ba?kanl?k rejiminde enflasyon yüzde 15'ten yüzde 74'e ç?karken 1 dolar 4,8 liradan 17,4 liraya yükseldi.
Ayr?ca 2018-2022 aras?nda asgari ücret döviz cinsinden 92 dolar geriledi. Ba?kanl?k döneminde geni? tan?ml? i?sizlik oran? 5,4 puan, geni? tan?ml? i?siz say?s? 2,6 milyon artt?.
??Ç? FAK?RLE?T?
Rapora göre, artan döviz kurlar? sebebiyle asgari ücret döviz cinsinden ciddi biçimde geriledi. 2018 y?l?nda 1603,1 TL olan asgari ücret 2022 y?l?nda 4 bin 253,4 TL olarak belirlendi. Aradan geçen dört y?lda asgari ücret yüzde 156,3 artm?? olarak görünse de asgari ücret avro ve dolar kar??s?nda de?er kaybetti. Haziran 2018'de asgari ücret 336,8 dolar iken 2022'de 245 dolara geriledi.
Ayr?ca ba?kanl?k rejimi öncesi, Haziran 2022'de TÜFE (enflasyon) y?ll?k yüzde 15,39 ve g?da enflasyonu ise yüzde 18,89'du. Seçim sonras? artmaya ba?layan fiyatlar, ekonomik kriz ve 2021 sonunda ba?layan döviz krizi sonras?nda TÜFE 2022 May?s'ta y?ll?k yüzde 73,5 ve g?da enflasyonu ise yüzde 91,63 olarak aç?kland?.
Öte yandan ba?kanl?k rejiminde asgari ücretin ki?i ba??na milli gelire oran? geriledi. Asgari ücretin ki?i ba??na gayri safi yurt içi has?laya oran? giderek dü?tü. 2017 y?l?nda Ki?i Ba??na GSYH'nin yüzde 53'ü olan asgari ücretin Haziran 2022 itibar?yla yüzde 37 seviyesine geriledi?i tahmin edildi.
BÖLÜ?ÜM GÖSTERGELER? KÖTÜLE?T?
Raporda, “Ba?kanl?k rejimi sonras?nda hem genel ekonomik göstergelerde hem de emek aç?s?ndan ya?amsal öneme sahip göstergelerde ciddi bozulmalar ya?and?. Ba?kanl?k rejimi enflasyon ve i?sizli?i art?r?rken bölü?üm göstergelerini kötüle?tirdi” ifadelerine yer verildi.
D?SK-AR uzmanlar? taraf?ndan haz?rlanan raporda ayr?ca “Asgari ücretin ve ücretlerin al?m gücü dü?tü. Bölü?üm ili?kileri kötüle?ti. Eme?in milli gelir içindeki pay? azald?. Dört y?ll?k ba?kanl?k rejimi uygulamas? ülkeye oldu?u kadar çal??anlara, i?çiler de zarar verdi” ifadelerine yer verildi.
Rapordan öne ç?kan di?er bulgular ?öyle oldu: