Jeofizik Yüksek Mühendisi Prof. Dr. Övgün Ahmet Ercan, son günlerde ?stanbul'da meydana gelebilecek olas? depremlere ili?kin yap?lan aç?klamalarla ilgili de?erlendirmelerde bulundu. ?stanbul depreminin tarihinin olmad???n? söyleyen Ercan, "1999 depreminin üzerinden 21 y?l geçti. Beklenen deprem olmad? bir türlü. ?imdi de yok 2024'te olacak, yok her an olabilir, yok 2029'da olabilir gibi yine bilimsel tabana dayanmayan kestirimler yap?l?yor. Bu kestirimleri yapanlar?n hiçbiri de jeofizik mühendisi de?il. Çünkü deprem kestirimlerini jeofizik mühendisleri yapar. Ve bunlar bas?nda yer al?yor. Bu büyük bir talihsizlik asl?nda. Çünkü insanlara bir korku pompalan?yor ki bunun bilimsel taban? yok" dedi.
'?STANBUL DEPREM?N?N BÜYÜKLÜ?Ü 6.4'
Prof. Dr. Ercan, ?stanbul'da meydana gelecek olas? bir depremin büyüklü?ünün 6.4 olaca??n? ifade ederek, ?unlar? söyledi:
"Genel olarak 4 bin y?ll?k deprem geçmi?ine bakt???m?z zaman ?stanbul'un ola?an büyük depreminin büyüklü?ü a?a?? yukar? 6.4'tür. Bunu Kuzey Marmara olarak de?erlendirmek ya da tam Marmara olarak de?erlendirmek gerekiyor. Çünkü Marmara'n?n neresinde deprem olursa olsun, 100 kilometre yar?çapl? bir alanda y?k?c? bir etkisi oluyor. Sözün geli?i Gölcük'te 7.5 büyüklü?ünde bir deprem oldu, bu depremin Gölcük'teki y?k?m gücü 11'di. Ama Avc?lar'daki y?k?m gücü yakla??k 9 oldu ve yap?lar? y?kt?. Avc?lar'?n Gölcük'ten uzakl??? 100 kilometreydi. Gölcük'te bir deprem oldu, oradan yakla??k 120 kilometre ileride Adapazar?'nda öldürücü etkisi oldu. Oysaki deprem orada olmad?. Son ?zmir depreminde oldu?u gibi deprem Sisam'da oldu 7 büyüklü?ünde, geldi 78 kilometre ilerideki ?zmir'deki Bayrakl?'y? y?kt?. Demek ki depremin ille de sizin oldu?unuz yerde olmas? gerekmiyor, evinizin y?k?lmas? ya da tehlike alt?nda olmas? için.
Dolay?s?yla Marmara bölgesinde size en az 100 kilometre ileride olacak bir deprem sizin depreminizdir. Dolay?s?yla büyük ?stanbul depremi, büyük Tekirda? depremi diye konu?ulan depremler ayn? zaman Kocaeli'nin, ayn? zamanda Yalova'n?n, ayn? zamanda Bursa'n?n, Mudanya'n?n, Gemlik'in, Band?rma'n?n, Bal?kesir'in, Çanakkale'nin, Tekirda?'?n depremleridir. Bunu böyle alg?lamak gerekiyor. Yani beklenti sadece ?stanbul ve Tekirda? için de?il, tüm Marmara çevresi için bir y?k?m beklentisi olmas? gerekiyor. Bunun önemli taraf? ne? Türkiye'de hiçbir yer Marmara'n?n çevresinde bulundu?u kadar yo?un bir nüfusa sahip de?il. Ayr?ca ?stanbul'da yakla??k kilometrekare ba??na 2 bin 568 ki?i dü?üyor. Marmara ortalamas?na bakt???m?z zaman kilometrekareye yakla??k bin 500 ki?i dü?üyor. Türkiye ortalamas?na bakt???m?z zaman 86 ki?i. Demek ki birim alanda oturan insan say?s?, birim alanda bulunan konut say?s? Marmara'da çok yo?un. En yo?un oldu?u yer de ?stanbul. ?zmit'in bulundu?u kesim, yani birim alandaki yo?unluklar. Birim alanda yo?unluk ne kadar çoksa y?k?m da o denli fazla olacakt?r."
'7.2'DEN BÜYÜK DEPREMLER 570 YILDA B?R OLUR'
Marmara'da her 30 y?lda bir yakla??k 6.2 büyüklü?ünde depremin oldu?unu söyleyen Prof. Dr. Övgün Ahmet Ercan, "Yine Marmara'da her 104 y?lda bir 6.3 ile 6.7 aras?nda bir deprem olur. Marmara'da yakla??k 7.2'den daha büyük olan depremler ise yakla??k 570 y?lda bir olur. Dolay?s?yla bizim Gölcük'te görmü? oldu?umuz 7.5 büyüklü?ündeki bir depremin yeniden Marmara'da yineleme olas?l??? yok denecek kadar azd?r. O nedenle Marmara'da 7.6'l?k bir deprem bekleniyor demenin 4 bin y?ll?k Marmara'n?n deprem davran???yla herhangi bir ilintisi yoktur. Kald? ki e?er Marmara'da 7'den daha büyük bir deprem olsayd? bugünkü Eminönü yar?madas?nda ne Ayasofya ayakta kal?rd?, ne K?zkulesi ayakta kal?rd?, ne Bozda?an Valens Kemeri ayakta kal?rd?, ne Süleymaniye Camisi, ne Fatih Camisi, ne Beyaz?t Camisi, ne Sultanahmet Camisi, eski eserlerin hiçbiri ayakta kalmazd?. Oysaki bunlar?n hepsi ayakta, ?stanbul surlar? dahil. Bunlar depremlerin tan?klar?d?r. Demek ki ?stanbul'un bulundu?u kesimde çok büyük depremler olmam??t?r. Neden olmam??t?r ?stanbul'un içinde? Çünkü orada yakla??k 2 kilometre kal?nl???nda bir magma yakla??m? vard?r. Tam ?stanbul Bo?az?'n?n bulundu?u yerde ve Suriçi'nin bulundu?u kesimde yer kabu?unun k?r?lma direnci 6 milyar cigatondan daha büyüktür. ??te o nedenle 99 depreminde bir taraftan Gölcük'ten ba?lay?p Kayna?l?'ya do?ru giden k?r?k di?er taraftan ise Gölcük'ten ba?lay?p Karamürsel üzerinden Yalova, oradan Ç?narc?k, oradan Esenköy'e kadar gitmi?tir. Bir dal da ç?km??t?r oradan. T?pk? balk? k?lç??? gibi. Bir tanesi Ç?narc?k çukurunun kuzeyinden yakla??k Sivriada'ya kadar k?rm??t?r, bir dal da yine bu ana koldan ç?karak Tuzla üzerinden Pendik, Kartal, oradan Maltepe, oradan Bostanl?'ya kadar k?rm??t?r. Adalar tam bunun ikisinin aras?nda kalm??t?r. E?er devam etseydi bu k?r?lma, bir taraftan Fenerbahçe burnundan kasr?n içine girecekti, tam Sarayburnu'na bulundu?u kesimden, bir taraftan da tam Küçükçekmece'nin önünden bir dönerek Avc?lar önünden Büyükçekmece'ye do?ru do?u-bat? do?rultusunda k?r?lacakt?. Gidememesinin ana nedeni tam ?stanbul'un önünde yer kabu?unun k?r?lmaya kar?? direncinin çok büyük olmas?. O nedenle devam edemedi, orada kald?" diye konu?tu.
'MARMARA ?U AN ÇOK YORGUN'
Marmara Bölgesi'nin ?u anda çok yorgun oldu?unu söyleyen Prof. Dr. Ercan, "Marmara ?u anda çok yorgun. Buray? k?rabilmesi için yeniden bir gerginlik biriktirmesi gerekiyor. O gerginlik biriktirmesi do?udan her y?l gelen gerginli?in birikme h?z?na ba?l? olarak de?i?iyor. Burada Ercan algoritmas? dedi?im bir algoritmaya bakt???m zaman bu gerginli?in birikebilmesi için, yani 6 milyar cigatona ula??p geli?ip bu kabu?u k?rabilmesi için en az 2045 y?l?na kadar beklemek gerekiyor. E?er düzgün bir da??l?m olursa. E?er bu gerginlik birikmesi yeterli de?ilse 2075 y?l?na kadar deprem gecikebilir. 21 y?ld?r birileri her an deprem olabilir diyor ama 21 y?ld?r da ben 'hay?r her an deprem olamaz, olmas? için yeterli bir güç toplanmam??t?r' diyorum. Zaman beni do?rulad? hep. Zaman birçok kimseyi yan?ltt?. Belki arkada?lar?m?z?n buradan demek istedi?i deprem uyar?s? yapmak. Ama yanl?? deprem uyar?s? yapmak ülkenin ekonomisini sarsar, o ülkeye yat?r?m gelmez. O ülkedeki yerli yat?r?mc?lar da yat?r?mlar?n? Romanya gibi, Bulgaristan gibi, Ukrayna gibi, Rusya gibi farkl? yerlere kayd?r?rlar. Yani ülke ekonomisi etkilenir. Ülkenin ayn? zamanda turizmi de etkilenir" dedi.
'EKONOM?YE DARBE VURMAMAK GEREK?YOR'
Prof. Dr. Ercan, Sisam'da 7 büyüklü?ünde deprem meydana geldi?ini hat?rlatarak, "Sisam'da 7 büyüklü?ünde bir deprem oldu Yunanl?lar, Yunanistan'da deprem oldu demediler. Ama hemen biz sahip ç?kt?k, deprem bizde olmamas?na kar??n ?zmir depremi dedik bu depreme. Oysa ?zmir'de deprem olmam??t?. Yani biraz konu?urken birinin ölçe?ini iyi ayarlamak, toplumu sinir hastas? yapmamak ve ekonomiye darbe vurmamak gerekiyor. Deprem bilimcilerinin daha ölçülü konu?mas? gerekiyor. Deprem konusu televizyonlara, gazetelere konu olacak bir konu de?il. Çünkü deprem konusundaki de?i?iklikler en az 10 y?l ile 100- 200 y?l aras?nda olur. Ama Türkiye'de deprem haberleri veya deprem kestirimleri bilimsel tabanlara dayanmayan biz buna hissikablelvuku diyoruz. Türkçesi içime öyle do?du öyle konu?uyorum. Çünkü konu?ulan da yanl??, anlat?lan hiçbir ?eyin sorumlulu?u yok. Türkiye'de bir ki?inin deprem kestirmesi yapabilmesi için mutlaka ve mutlaka jeofizik mühendisi olup deprem bilimi dersini de alm?? olmas? gerekiyor. Büyük deprem geliyor diyenlerin hiçbiri jeofizik mühendisi de?il maalesef" dedi.
'?STANBUL'U HAZIRLAMAK GEREK?YOR'
Türkiye'de son 21 y?lda depremle ilgili çok ?eyler yap?ld???n? ifade eden Ercan, "Neler yapmak gerekiyor? ?stanbul'u haz?rlamak gerekiyor. ?imdi ?stanbul haz?rlamak için büyük deprem geliyor demeye gerek yok. 21 y?lda çok ?eyler yap?ld?. Sadece ?stanbul de?il Türkiye'nin birçok kentinde çok ?eyler yap?ld?. Her 5 yap?dan biri yerden gelen sorunla y?k?l?r, her 5 yap?dan biri, 4 tanesi ise kötü yap?la?malar nedeniyle y?k?l?yor. Sadece yap?dan karot alarak veya sadece yap? için güçlendirme önlemleri yaparak o yap? depremden korunamaz. Hem yerin hem yap?n?n güçlendirilmesi gerekiyor. ?stanbul'da 1 milyon 800 bin tane yap? vard?r. ?stanbul birçok Avrupa kentinden daha büyüktür. O nedenle böyle sihirli de?ne?i böyle pat diye koyarak ?stanbul'daki yap?lar? birden güçlendirme olas?l??? ne yaz?k ki yoktur. Yava? yava? bu i?in kentsel dönü?ümü anlam? içinde in?aat, jeofizik mühendisleri, mimar, ?ehir planlamac?lar? bunlar bir araya gelip hem yer konusunda hem de nitelikli yap? konusunda sa?l?kl?, güvenli at?l?mlar yapmak gerekiyor" diye konu?tu.