?stanbul’da mezar yeri ücretlerine geçti?imiz hafta zam geldi?i aç?klanm??t?.
1 Nisan 2021’den itibaren yürürlü?e girecek yeni fiyatlara göre ?stanbul’da mezarl?k yer bedelleri 100 lira ile 37 bin 400 liraya aras?nda de?i?iyor.
Her y?l ortalama 70 bin ki?inin hayat?n? kaybetti?i ?ehirde, özellikle Karacaahmet, Zincirlikuyu, A?iyan, Edirnekap? gibi mezarl?klarda yer bulunmamas?n? f?rsat bilen ki?iler, internet üzerinde yeni bir pazar olu?turdu.
Y?llar önce sat?n ald?klar? ya da akrabalar?ndan miras kalan alanlar? sat??a ç?karan ki?iler, bu ilanlarda ‘Sabanc? Mezarl???’na çok yak?n, ‘ye?illikler içinde’ gibi ibarelere de yer verdi.
?lanlarda 2 milyon liraya mezar yeri satan bile var. Zincirlikuyu Mezarl???’nda 17 metrekarelik alan?n?n bulundu?unu belirten bir ki?i, buray? 2 milyon liraya sat??a ç?karm?? durumda.
Bir ba?ka ki?i ise 150 bin liraya sat??a sundu?u mezar yerinin “Süleyman Hilmi Tunahan Hazretlerine kom?u” oldu?unu belirtmi?. Benzer ?ekilde bir çok ilan bulmak mümkün.
“KULLANMAK ?STEMED??? MEZAR YER?N? ?BB MEZARLIKLAR DA?RES?’NE BA?I?LAMALI”
Belgeyi ki?inin kendisi ya da varislerinin kullanabilece?ini anlatan Dr. Ayhan Koç, “Bu asla tapu yerine geçmez, yanl?? anla??lmay? ortadan kald?rmam?z gerekiyor. O tahsis belgesi üzerinde mezar yerinin devri ve sat???n?n söz konusu olmad??? yazar. ?ekli tapuya benzedi?i için süregelen bir al??kanl?k olarak vatanda? “tapum var al?r satar?m” diye dü?ünebiliyor. Mezar yeri ile ilgili i?lemi bizim arac?l???m?zla yapmak zorundalar. Birinin ba?ka birine mezar yeri satmas? söz konusu de?il. Bunun ?BB Mezarl?klar Dairesi için bir geçerlili?i yok. Böyle bir i?lemi bizden talep etmeleri gerekir. Biz de ki?iler aras? sat??a izin vermiyoruz. Kendi tahsis belgesini kullanmak istemeyenlerin yapaca?? tek ?ey ise tahsis etti?i mezar yerini ?BB Mezarl?klar Dairesi’ne ba???lamak. Ba?ka türlü bir ç?kar elde etmesi söz konusu olamaz” ifadelerini kulland?.
“BEN YER?M? ALDIM’ DEME ?ANSINA SAH?P DE??LLER”
Dr. Ayhan Koç, bu tür i?lemlerde bulunan ve mezar yeri almak isteyen ki?ilere ?u uyar?larda bulundu:
* Benim mezar alan?m var, gelin size satay?m’ diyen insanlara kesinlikle inanmay?n. Böyle ili?kilere girmeniz kendi menfaatiniz de?il zarar?n?z olacakt?r. Bu tür i?lemler için yasal adres her zaman mezarl?klar dairesi. Bunun d???nda gerçekle?ecek tüm ili?kiler gayri yasal olacakt?r.
* Bu tür yasal olmayan i?lemler ?BB’yi ilgilendirmez. Böyle bir sat?? sonras?, mezar yerini alan ki?i ‘ben yerimi ald?m’ deme ?ans?na sahip de?ildir. Bütün vatanda?lar? uyar?yorum.
“570’?N ÜZER?NDEK? MEZAR ALANIMIZ ?Ç?NDE YÜZDE YÜZ DOLU OLAN ALANLARDA VAR”
* Bu cenazelerin yakla??k yüzde 30’u ?ehirler aras? naklediliyor. Di?er cenazeler ise ?stanbul’daki mezar yerlerine defnediliyor.
* Bu asl?nda çok büyük bir rakam. Pandemi sürecini saymazsak yüzde 30 oran?ndan ?ehir d???na nakil yapmam?za ra?men ciddi anlamda mezar yeri ihtiyac?m?z do?uyor.
* Bu y?lda ortalama 250 dönüm arazi demektir. Bu ihtiyac? sürdürebilme olana?? ?stanbul için uzun vadede büyük bir problem olacakt?r. 50 y?l sonra olu?abilecek soruna dair cenazelerin nas?l defnedilece?i yönünde bir program yapmak laz?m. ?imdilik tek s?k?nt?m?z ki?ilerin istedikleri alanda cenazelerin defnedilememeleri.
* Bu söz konusu de?il. 570’in üzerindeki mezar alan?m?z içinde yüzde yüz dolu olan alanlarda var. Buralardan talep edildi?inde yer bulmak çok kolay de?il.
“KABAHATLER KANUNUNA GÖRE ?DAR? YAPTIRIM OLAB?L?R”
Konunun hukuki boyutu hakk?nda de?erlendirmede bulunan Kadir Has Üniversitesi'nden Hukukçu Doç. Dr. Nilay Arat, ?öyle konu?tu:
* Mezarl?klar?n Korunmas? Hakk?nda Kanun'a göre umumi mezarl?klar?n mülkiyeti belediye bulunan yerlerde belediyelere, köylerde köy tüzelki?iliklerine aittir. Bu yerler sat?lamaz ve kazand?r?c? zamana??m? zilyedli?i yolu ile iktisap edilemez.
* Bu kapsamda vatanda?lar?n sahip olabilecekleri hak “mezar yeri kullan?m belgesi” ile belirlenen bir “kullan?m hakk?”d?r. Ki?iler “mezar yeri kullan?m belgesi ad?n? verdi?imiz belge ile kullan?m hakk?n? elde ediyorlar.
* Bu hakk?n niteli?i Yarg?tay kararlar?nda “ta??nmaz mal mülkiyeti de?il, ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde tesis edilmi?, kendine özgü bir kullanma hakk?” olarak nitelendiriliyor.
* Cenaze ve Defin Hizmetleri Yönetmeli?i gere?ince de bu hak sadece “mezar tahsis belgesi alan ki?inin mevzuatta belirlenen akrabalar?”na devredilebiliyor.
* Mezar yeri tahsis belgesi hükümlerine göre de bu belgenin tapu niteli?i olmay?p mezar yerinin kullan?m?na izin veren belge niteli?inde oldu?u, mülkiyetin belediyeye ait oldu?u ve 3. ?ah?slara sat???n yap?lamayaca??” hüküm alt?na al?nm?? durumdad?r.
* Dolay?s?yla bu ?ekilde vatanda?lara kullan?m hakk? verilen mezar yerinin 3. bir ki?iye sat??? hukuken mümkün de?ildir.
* Böyle bir sat??? suç olarak düzenleyen kanun hükümleri olmamakla birlikte kamu tüzel ki?ili?i mülkiyetinde bulunan ve kamu mal? olarak kabul edilen kamu mal?ndan özel yararlanma rejimi kapsam?ndaki tahsise ve ruhsata ayk?r? tutumun Belediye Kanunu ve Kabahatler Kanunu kapsam?nda bir idari yapt?r?mla kar?? kar??ya kalabilece?i.
Mezar yeri üzerindeki kullan?m hakk?n?n hiçbir zaman sat?n ald???n? iddia eden ki?iye geçmeyece?ini de hat?rlatan Doç. Dr. Nilay Arat, “Dolay?s?yla mezar yerini ilgili kamu tüzel ki?ili?inden de?il 3. ki?ilerden ald???n? iddia eden ki?i buna ba?l? hak elde edemez. Sonras?nda mezarl??? onarmak/in?a etmek istedi?inde zaten belediyeden “mezar in?aat izni belgesi” almas? gerekecektir. Ruhsat? almas? da mümkün olmayacakt?r” dedi.
“KIZIM MASTER KAZANDI O YÜZDEN SATIYORUM”
DHA muhabirinin telefonla ula?t??? internet üzerinden mezar yeri satan biri “Yerimiz Karacaahmet Mezarl???’nda hem cadde kap?s?na hem mezarl???n içindeki ana yola yak?n” diyerek ?u bilgileri verdi:
* Tek ki?ilik mezar yeri. 100 bin liradan sat??a koydum ama pazarl?k yap?labilir. Resmi olarak mezarl?k yeri sat??? yasak ancak biz sadece noter üzerinden size kullan?m hakk? verece?iz.
* Bundan sonra kullan?m size aittir diye noterden bir belge haz?rlayaca??z. Babam?n anneannesi yat?yor. K?z?m master kazand? ?u andaki ekonomik ?artlar?m iyi olmad??? için mecburiyetten sat?yorum.
* Ben de mezar yeri satmaktan dolay? çok memnun de?ilim. Ho? bir ?ey de?il belki ama akl?ma sadece o geldi.