DHA'dan Mehmet Ç?nar'?n haberine göre, Ulusal Zeytin ve Zeytinya?? Konseyi koordinatörlü?ünde Ege, Marmara, Akdeniz ve Güneydo?u Anadolu bölgelerindeki üreticiler de dahil ilgili tüm taraflarla i?birli?i içinde, '2020-2021 Türkiye Rekolte Raporu' haz?rland?. Raporda, Türkiye toplam a?aç varl???n?n yüzde 97'sine sahip 17 il ?zmir, Bal?kesir, Tekirda?, Çanakkale, Bursa, Manisa, Ayd?n, Mu?la, Adana, Antalya, Gaziantep, Hatay, Kilis, Mersin, Osmaniye, Kahramanmara? ve ?anl?urfa'n?n verileri ayr?ca incelendi. Türkiye'de en çok üretimin oldu?u 17 il d???nda 23 ilde daha zeytin a?ac? bulunuyor.
159 M?LYON A?AÇ MEYVE VER?YOR
Tar?m ve Orman Bakanl??? verilerine göre, Türkiye genelinde 159 milyon 352 bin 393 meyve veren, 29 milyon 397 bin 654 meyve vermeyen zeytin a?ac? bulunuyor. Geçen y?la göre meyve veren a?aç say?s? yüzde 4 artt?. Ancak özellikle de iklim de?i?ikli?inin etkileri dane veriminde ciddi kayba yol açt?.
ZEYT?N ÜRET?M? YÜZDE 11 AZALDI
Olumsuz iklim ko?ullar? nedeniyle a?aç ba??na ortalama üretim dü?tü ve bu y?l 8.3 kilo olarak hesapland?. Buna göre bu y?l zeytin tane miktar?n?n yüzde 11 azalarak, 1 milyon 316 bin 850 ton oldu?u tahmin ediliyor. Tanedeki kay?p miktar? geçen y?la göre 145 bin tona yak?n oldu. Toplam tane üretiminin yüzde 66's? olan 886 bin 524 tonu ya?l??a ayr?lacak. Bundan ortalama 5.1 kilo zeytinden bir kilo rand?man ?eklinde ve yüzde 20 azalmayla, toplam 172 bin 813 ton zeytinya?? üretimi bekleniyor. Zeytinya??ndaki kay?p miktar? geçen y?la göre 35 bin 562 tonu a??yor.
?KL?M DE????KL??? H?SSED?L?YOR
Sektördeki sorunlara ve çözüm önerilerine de yer verilen raporda, son y?llarda iklim de?i?ikli?i etkilerinin kendisini çok daha kuvvetli hissettirmeye ba?lad???, zamans?z ve çok ?iddetli ya???lar?n yol açt??? sel felaketleri, ani s?cakl?k de?i?imlerinin yaratt??? ?iddetli f?rt?nalar?n günlük hayatta endi?elere yol açt??? kaydedildi.
3 DERECEL?K ARTI? TEHL?KES?
Küresel ortalama yüzey s?cakl?klar?nda 1990 ile 2100 y?llar? aras?nda yakla??k 3 derece art?? öngörüldü?ü tehlikesine i?aret edilerek, iklim ko?ullar?ndaki bu de?i?imin, tar?m ve bitki örtüsü, temiz su kaynaklar?, deniz seviyesi, insan sa?l??? ve biyoçe?itlilik üzerindeki etkisinin ?imdiden görüldü?ü dile getirildi.
SADECE M?KTARI DE??L KAL?TEY? DE DÜ?ÜRÜYOR
Tar?msal üretimin azald??? ve g?da güvenli?inin tehlikeye girdi?i vurgulanan raporda, "Nitekim iklim de?i?ikli?inin sebep oldu?u kurakl?k ve seller gibi ekstrem iklim olaylar?n?n s?k ve ?iddetli bir ?ekilde ya?anmaya ba?lamas? zeytin tar?m? üretiminde olumsuz etkileri yo?un olarak hissedilmeye ba?lam??t?r. Bu sadece üretim miktar?n? de?il, zeytinya?? kalitesi ve kompozisyonunda da de?i?imlere neden olmaktad?r" denildi.
KURAKLIK YA?LANMAYI DA ETK?LED?
Nisan sonu may?s ba??nda tam çiçeklenme döneminde zeytinlik alanlar?n yo?un oldu?u Marmara, Ege ve Akdeniz bölgelerinde 40 dereceye yakla?an a??r? s?caklar?n çiçeklerin yanmas? ve kurumas?yla üretim miktar?nda yer yer ciddi olumsuzluk ya?and??? da vurguland?. Yaz aylar?, eylül ve ekim aylar?n?n da a??r? kurakl?k da ya?lanmay? olumsuz etkiledi, istenilen tane büyüklü?üne ula??lamad??? belirtildi. Körfez bölgesinde ise dolu ya???lar?n?n ürünün dökülmesi ve kalite kayb?na neden oldu?u aç?kland?.
'MEY?LL? ALANLARA D?K?M YAPILSIN'
Yeni dikim alanlar? küresel iklim de?i?ikli?i tehditlerinin dikkate al?nmas?n? isteyen heyet, daha dayan?kl? olabilecek rak?m, konum ve toprak yap?s?ndaki alanlar?n belirlenmesi, havza bazl? destek modelinde geleneksel meyilli alanlarda zeytinlikler için ilave destek önerdi. Hastal?k ve zararl?larla mücadelede yeni yöntemler belirlenmesi, yüksek verimli, ihracata uygun çe?itlerin tercih edilmesi istendi.
F?RES?Z TOPLAMA TEKN???NE DESTEK
Bölgesel envanter projesiyle kay?t d??? a?açlar?n tespiti gerekti?i belirtilen raporda, dikime uygun alanlar?n a?açland?r?lmas?, bölgelerdeki delicelerin a??lanmas? ve 300- 400 metre rak?ml?, bozuk orman arazilerinde zeytinlik tesisine izin verilmesi gerekti?i belirtildi. Zeytin toplamada kullan?lan firesiz ve h?zl? toplama için mekanik hasad?n özendirilmesi, gövde ve ana dal sars?c? büyük makinelerin te?vik kapsam?na al?nmas? da istendi.
TÜRK ZEYT?N VE ZEYT?NYA?I KONSEPT?
Butik üretim, firma kurma ve markala?ma çal??malar?n?n te?vik edilmesi gerekti?i belirtilen raporda, zeytincilik üzerine yap?lan Ar-Ge çal??malar? için daha yüksek bütçeler ve sektörün modern tekniklere ula??m?n?n sa?lanmas? talep edildi. Kalite de?erlerinin yükseltilmesi, paketleme tesisleri kurulmas? ve ihracata yönelik zeytinya?? üretimi ile uluslararas? rekabet modeline geçilerek 'Kaliteli Türk Zeytin ve Zeytinya??' konseptinin devlet taraf?ndan ba?lat?lmas? da önerildi.
EN ÖNEML? SORUN TAKL?T VE TA????
Suriye- Afrin'den ihraç kayd?yla getirilen ve i?lendikten sonra ihraç edilmesi gereken zeytinya??n?n iç piyasaya arz?n?n haks?z rekabete ve üretici fiyatlar? üzerinde bask?ya neden oldu?u da belirtilen raporda, sektörün y?llard?r devam eden en önemli sorunlar?n?n ise taklit, ta??i? ve kay?t d???l?k oldu?u vurguland?. Raporda "Çok s?k? denetimlere ra?men önlenemedi ve TBMM'de bekleyen yasan?n bir önce kanunla?mas?, cezalar?n cayd?r?c? olmas? bekleniyor" denildi.
ANTALYA BÖLGES?NDEK? KAYIP YÜZDE 50
Antalya bölgesindeki en büyük zeytin üreticilerinden biri olan Antalya Ticaret Borsas? (ATB), konseyin yapt??? çal??malara katk? veren kurumlar aras?nda yer al?yor. Konsey raporuna ili?kin de?erlendirmede bulunan ATB Ba?kan Yard?mc?s? Halil Bülbül, tane zeytinde Türkiye genelinde yüzde 11, zeytinya??nda ise yüzde 30'a varan bir dü?ü? beklendi?ini kaydetti. Bu y?l Antalya özeline bak?ld???nda, bahar aylar?ndaki s?cakl?k farkl?lar?ndan dolay? ya?anan rekolte dü?ü?ünün, eylül- ekim aylar?ndaki ciddi ya??? azl??? nedeniyle yakla??k yüzde 50'ye yükseldi?ini belirten Bülbül, "Bu da çok ciddi bir dü?ü? sektör için. Antalya'da dü?ü? oranlar? biraz daha üst düzeyde ve sektörü ciddi anlamda etkiliyor" dedi.
F?YATLARDA YÜZDE 30 ARTI? BEKLEN?YOR
Bütün dünyan?n bir problemi olan küresel ?s?nman?n Türkiye'de de ciddi anlamda hissedildi?ini vurgulayan Bülbül, zeytincilik sektörünün de bu ani s?cakl?k farklar?, f?rt?na ve sel gibi nedenlerden ciddi anlamda etkilendi?ini kaydetti. Özellikle son birkaç y?ld?r bu etkinin yüksek oldu?unu söyleyen Bülbül, rekolte dü?ü?ünün fiyatlara da yans?yaca??n? belirterek, "S?zma zeytinya??n?n litresinin 30 lira civar?nda olabilece?ini dü?ünüyoruz. Üretici aç?s?ndan bu rakamlar iyi ama rekoltenin dü?ük olmas? tabi ki üreticiyi olumsuz yönde etkileyen bir durum. Ya? fiyatlar?n?n yükselece?ini öngörüyoruz. Sofral?k zeytinde de yüzde 20-30 civar?nda bir art?? olabilece?ini tahmin ediyoruz" diye konu?tu.
?LLERE GÖRE ZEYT?N RAPORU
Ayd?n: 22 milyon 92 bin meyve veren a?açta ortalama verim 17.4 kilodan 5.5'e dü?tü. Rekolte 120 bin 704 tona dü?tü.
Manisa: 21 milyon 194 bin a?aç meyve veriyor, a?aç ba??na ortalama 7 kilodan 15.8'e ç?kt?. Rekolte 335 bin tona ç?kt?.
?zmir: 17 milyon 364 bin meyve veren a?açta ortalama verim 7 kilodan 5.5'e dü?tü. Rekolte 94 bin 875 tona geriledi.
Mu?la: 15 milyon 986 bin a?aç meyve veriyor, a?aç ba??na ortalama 9.8'den 2.9'a dü?tü. Rekolte 47 bin 78 tona dü?tü.
Hatay: 13 milyon 442 bin a?aç meyve veriyor, a?aç ba??na ortalama 9.8'den 5 kiloya dü?tü. Rekolte 67 bin 211 tona dü?tü.
Bursa: 11 milyon 835 bin meyve veren a?açta ortalama verim 7.5 kilodan 10.3'e ç?kt?. Rekolte 121 bin 461 tona yükseldi.
Bal?kesir: 11 milyon 156 bin meyve veren a?açta ortalama verim 14.7 kilodan 11.7'ye dü?tü. Rekolte 130 bin 575 ton.
Mersin: 10 milyon 631 bin meyve veren a?açtan ortalama 6 kilodan toplam 63 bin 787 ton zeytin.
Gaziantep: 9 milyon 105 bin meyve veren a?açtan ortalama 6 kilodan toplam 54 bin 632 ton zeytin.
Antalya: 4 milyon 175 bin meyve veren a?açtan ortalama 13 kilodan toplam 54 bin 287 ton zeytin.