Küresel ?s?nman?n yol açt??? iklim de?i?iklikleri kurakl?k, çölle?me, ya???lardaki dengesizlik ve su bask?nlar?, tayfun, f?rt?na, hortum gibi meteorolojik olaylarda art??lara neden oluyor. Ya??? oranlar?n?n dü?mesi, kurakl?k, düzensiz ya???lar ülkemizi ve dünyam?z? tehdit ediyor. ?klim de?i?ikli?i sebebiyle 2050 y?l?na kadar 216 milyon insan?n göç etmesi bekleniyor. Özellikle çocuklar, geli?imlerinin en h?zl? ve hassas dönemlerinde olduklar? için iklim de?i?ikli?inin olumsuz sonuçlar?ndan etkilenen en yüksek riskli grupta yer al?yor. Çocuklar ya??na, ya?ad??? yere, sa?l?k durumuna, sosyoekonomik ko?ullara göre iklim de?i?ikli?inden do?rudan ya da dolayl? ?ekilde etkilenebilmekteler.
Gaziemir Belediyesi’nde görevli Psikolog Deniz Ba?da?, iklim de?i?ikli?inin çocuklara etkilerine dikkat çekti. A??r? s?ca?a ba?l? olarak çocuklarda yeme ve uyku bozukluklar?n?n geli?ece?ine dikkat çeken Ba?da?, “S?cakl???n art??? insan sa?l???n?; sinir sistemi, solunum sistemi, ba????kl?k ve dola??m sistemi üzerindeki do?rudan etkileri ile tehdit etmektedir. Bu etkiler çocuklar?n uyku ve yeme al??kanlar?n? da de?i?tirmektedir. Uyku süresi ve kalitesi de?i?en çocuklar?n veya yeterince beslenemeyen çocuklar?n hem zihnen hem de fiziken geli?imleri zarar görmektedir. Bu durum sald?rganl?k, zay?f konsantrasyon, yorgunluk, ani duygu de?i?imleri, dü?ük otokontrol gibi belirtilerle çocuklar?n ya?am?n? zorla?t?rmaktad?r. Fiziksel egzersiz kapasitesi dü?en çocuklar? ise a??r? yeme davran???, beden alg?s? bozuklu?u gibi psikolojik rahats?zl?klar tehdit etmektedir” dedi.
“S?cak hava günlük hayattan kopar?yor”
S?cak havan?n çocuklar?n günlük ya?am aktivitelerinde de?i?ikli?e yol açt???na vurgu yapan, “S?cak hava olaylar? bazen ya?an?lan yerin de?i?mesine sebep olurken bazen de ya?am ?eklinin de?i?mesine yol açmaktad?r” diyen Deniz Ba?da? sözlerini ?öyle sürdürdü:
“Yaz aylar?nda çocuklar e?lenme ve sosyalle?me amac?yla aç?k oyun alanlar?nda, parklarda, ye?il alanlarda zaman geçirmek yerine; günün uzun bir zaman dilimini kapal? alanda ve akran grubu yoksunlu?u çekerek geçirmektedir. Hatta ço?u çocu?un, yaz aylar?nda tatil ya da serinleme amac?yla ta??nd??? bölgede akran grubu ve ya??na uygun oyun alanlar?, sosyal aktivite merkezleri bulunmamaktad?r. Bu durum çocu?un hem bir yere ait olma duygusunu zedelemekte, hem de onun için önemli olan sosyal unsurlar? yitirmesine sebep olmaktad?r. Bu onlar?n toplumla ba?lar?n? zay?flatmakta ve destekleyici sosyal a?lara eri?imlerini k?s?tlamaktad?r. Ayr?ca çocuklar?n do?ayla özellikle toprakla etkile?imlerinin sürmesini engelleyerek duyu bütünlemesini zorla?t?rmaktad?r. Uzun süreli etkileri aras?nda ise çocuklarda depresyon, kendine zarar verme, sosyal kaç?nma görülmektedir.”
?klim de?i?ikli?ine ba?l? geli?en hava olaylar?n?n çocuklar için gelece?e yönelik belirsizlik yaratt???ndan, onlar?n kayg? ve korku hissetmesine sebep oldu?unu vurgulayan Ba?da?, “Ço?u çocuk iklim de?i?ikli?inin yaratt??? olumsuz sonuçlarla ba? etmede kendini yaln?z ve çaresiz görmektedir. Bu yüzden çocuklarda eko-anksiyeteye ba?l? psikosomatik belirtiler ve kendine zarar verme yaz aylar?nda daha s?k görülmektedir. Özellikle ya?ad??? olumsuz duygu ve dü?üncelerle ba? etmeye çal??an çocuklar?n teknoloji ve interneti yaz aylar?nda bilinçsiz ve a??r? ?ekilde kullanmas?yla birço?u, aile içinde yeni bir çat??ma alan?na ve dijital dünyadaki birtak?m riskli durumlara sürüklenmektedir” dedi.
A??r? s?caklar?n, çocuklar?n çat??ma çözme becerilerini olumsuz etkiledi?ini ifade eden Ba?da?, “Yüksek ?s?n?n sinir sisteminin ve bili?sel yetilerin i?leyi?ini bozmas?, üst düzey dü?ünme becerileri yerine sald?rganl??? artt?rmaktad?r. Ayr?ca dikkat ve odaklanma güçlü?ü yaratarak performansa dayal? görev ve sorumluluklarda çocuklar?n daha çok zorlanmas?na, isteksiz ve yorgun olmas?na sebep olmaktad?r” ifadelerini kulland?.
“Devlet kurumlar? harekete geçmeli”
Birle?mi? Milletler Çocuk Haklar?na Dair Sözle?me’de iklim de?i?ikli?inin çocuk sa?l??? üzerindeki olumsuz etkilerin ilkeler baz?nda ele al?nd???na vurgu yapan Deniz Ba?da?, çocuklar?n ya?am ko?ullar?n?n iyile?tirilmesi için ?u önerilerde bulundu:
“Yukar?da bahsedilen olumsuz psikolojik etkiler, çocuklar?n sa?l?kl? ya?ama, geli?me ve korunma hakk? ihlali ya?ad???n? ortaya koymaktad?r. Ayr?ca çocuklar?n bo? zamanlar?n? de?erlendirme, oyun oynama ve ya??na uygun e?lence-kültür etkinliklerine kat?lma hakk? için yeterince te?vik edilmedi?ini, bunun için e?it ve uygun f?rsatlar?n yarat?lmad???n? dü?ündürtmektedir. Bu sebeple iklim de?i?ikli?inin çocuklar?n geli?imine verdi?i zarar?n, çok geç olmadan genel merkezin idari yap?lar? taraf?ndan ele al?nmas? önem ta??maktad?r. Bu konuda yerel yönetimler, sivil a?lar ve çocuk meclisleri iklim de?i?ikli?inin etkilerini azaltmak için güçlü katk?larda bulunabilirler. ?klim de?i?ikli?ine uyum ve azalt?m stratejilerinin kurumlar?n faaliyet raporlar?na dahil edilmesi, iklim de?i?ikli?ine dirençli kent peyzaj?n?n ve ya?am alanlar?n?n planlanmas? öncelikli hale getirilebilir. Kamusal ve ye?il alanlarda yeniden yap?lanma ve iyile?tirme ad?mlar? at?labilir. Karar alma süreçlerinde, sorun ve çözümün konu?uldu?u çal??taylarda çocuk kat?l?m? artt?r?larak iklim de?i?ikli?inden olumsuz etkilenen çocuklar?n ihtiyaçlar? h?zla kar??lanabilir.”